9 tys. podmiotów zlokalizowanych w 115 krajach
Baza gromadzi najważniejsze informacje o organizacjach polonijnych oraz aktywności Polonii i Polaków poza granicami kraju. Zbiór powstał w oparciu o dane zbierane w ramach badania stałego „Polacy i Polonia na świecie”. Najnowsza wersja bazy obejmuje prawie 9 tys. podmiotów zlokalizowanych w 115 krajach. Aktywnych stowarzyszeń, fundacji, federacji polskich i polonijnych na świecie jest 3 500, instytucji oświatowych prawie 1 000, a instytucji kultury/pamięci ok. 800. Najwięcej uwzględnionych w bazie podmiotów znajduje się na Ukrainie (1131) i w Stanach Zjednoczonych (1041).
Najstarszy podmiot — Parafia pw. św. Ignacego Loyoli w Kołomyi (Ukraina)
Oprócz obecnie funkcjonujących organizacji i instytucji polskich i polonijnych, w zaprezentowanym zbiorze można znaleźć również informacje historyczne o dużym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa kulturowego, a także dane na temat podmiotów takich jak biblioteki, archiwa, muzea, izby pamięci, cmentarze, kościoły, parafie czy miejsca pochówku. Najstarszym podmiotem uwzględnionym w bazie jest Parafia pw. św. Ignacego Loyoli w Kołomyi (UA) istniejąca od 1353 r.
Baza Głównego Urzędu Statystycznego
Baza organizacji oraz instytucji polskich i polonijnych za granicą GUS jest dostępna w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej na specjalnie w tym celu utworzonej stronie. Wiele instytucji w Polsce prowadzi rejestry na swoje potrzeby, niemniej Baza GUS, jako jedyna zbiera te informacje, porządkuje i udostępnia publicznie. Jest niewątpliwie najbardziej kompletnym repertorium polskich i polonijnych podmiotów poza granicami. Dostęp do strony w linku poniżej:
Wiedza o Bazie GUS nie jest szeroko rozpowszechniona ani wśród Polonii, ani wśród polskich instytucji i organizacji z Polonią współpracujących. Dlatego, Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą podjął współpracę z Prezesem GUS, aby nie tylko popularyzować wiedzę na ten temat, ale także, wraz z innymi resortami, których dotyczą rekordy w Bazie, takimi jak Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji i Nauki, a także Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wspomóc GUS w regularnej aktualizacji informacji zawartych w Bazie.
Społeczność polska na Ukrainie
Warto przypomnieć, iż społeczność polska na Ukrainie szacowana jest od 500 tys. do ponad 1 miliona osób. Najważniejszym obszarem pobytu Polaków na Ukrainie jest Ukraina Zachodnia i Środkowa, niemniej środowiska polskie istnieją i działają także na Wschodzie.
Karta Polaka dla Ukraińców
Dzięki decyzji rządu Jarosława Kaczyńskiego od 2008 roku nasi Rodacy mieszkający na Ukrainie, mają możliwość uzyskiwania Karty Polaka, dokument oficjalnie potwierdzającego przynależność do Narodu polskiego. Zgodnie z Ustawą o Karcie Polaka, jej posiadaczom przyznano szereg przywilejów i świadczeń jak np. bezpłatną wizę do Polski, prawo do pracy, a także, a chwila podjęcia decyzji o osiedleniu w Polsce, specjalne świadczenia pieniężne oraz szybką ścieżkę uzyskania polskiego obywatelstwa. Od 2008 roku Kartę Polaka wydano na Ukrainie prawie 150 tys. osób, z czego ponad 70 tys. w Konsulacie we Lwowie.
Czytaj więcej: Pierwsze Karty Polaka w Argentynie
Uchodźcy z Ukrainy
W związku z tym, Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą , od 24 lutego podjął szereg działań pomocowych skierowanych właśnie do tej grupy osób: naszych Rodaków z Ukrainy oraz ich najbliższych, którzy uciekając przed wojną znaleźli schronienie w Polsce. Działania te stanowią rozwinięcie — w duchu Karty Polaka — ogromnego programu rządowego skierowanego do wszystkich uchodźców z Ukrainy.
3 największe organizacje pozarządowe realizują program „Pomoc Polakom z Ukrainy”
Na polecenie Pełnomocnika Rządu, trzy największe organizacje pozarządowe działające na rzecz Polonii i Polaków za granicą Fundacja „Wolność i Demokracja”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” od 1 marca 2022 roku realizują specjalny program „Pomoc Polakom z Ukrainy”, Projekt obejmuje m.in.: wypłatę jednorazowych świadczeń finansowych, utworzenie centralnego biura koordynacyjno-informacyjnego ze specjalną infolinią dotyczącą świadczeń w zakresie pobytu, zdrowia, kwestii prawnych, nauki języka polskiego, utworzenie 13 lokalnych punktów pomocowo-konsultacyjnych na terenie Polski oferujących m. innymi wsparcie konsultacyjno-adaptacyjne, pomoc doraźną (np. lekarzy, prawników, tłumaczy przysięgłych, psychologów) oraz kursy jęz. polskiego dla osób dorosłych, jak i opłacenie kursów adaptacji zawodowej.
Czytaj więcej: Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” działa na Wileńszczyźnie na wielu płaszczyznach
Pomoc rodakom w Ukrainie
Równolegle, na Ukrainie realizowanych jest szereg programów dla Rodaków, którzy, pomimo wojny, zdecydowali się nie opuszczać swoich domów. Prowadzą ja Fundacja „Wolność i Demokracja”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wchodzie”, Fundacja „Polski Zespół Humanitarny” oraz Stowarzyszenie „Klasztor Węgrów — Centrum Dialogu Kultur”. Obejmują m. in.: pomoc w ewakuacji z zagrożonych terenów, wsparcie medyczne oraz żywnościowe, pomoc rzeczową i finansową dla organizacji polskich na Ukrainie, polonijnych liderów i parafii rzymskokatolickich. 15 ośrodków polonijnych na Ukrainie pełni funkcję centrów koordynacyjno-pomocowych z przeznaczeniem, w zależności od potrzeb, na organizację punktów medycznych, jadłodajni, transportu oraz zakup niezbędnych produktów i usług.