Został beatyfikowany 12 września 2021 r. Do tej pory biografowie i historycy podkreślali, że Stefan Wyszyński nigdy nie był w Wilnie. Ale to nieprawda. Dzisiaj wiemy, że był i to przynajmniej dwukrotnie!
Czytaj więcej: Świętość kard. Stefana Wyszyńskiego została dostatecznie udowodniona
W licznych książkach, artykułach i wspomnieniach o życiu kard. Stefana Wyszyńskiego można znaleźć tylko wzmianki o jego pośrednich związkach z Wileńszczyzną. Np. Anna Rastawicka, członkini Instytutu Prymasowskiego, w jednym z wywiadów stwierdziła: „Kard. Wyszyński wspomniał, że po przebudzeniu przenosił się w myślach do sanktuariów maryjnych. Najdłużej zatrzymywał się w Ostrej Bramie w Wilnie i modlił się o wolność Kościoła”. Sam kard. Wyszyński w swoich dziennikach pisał m. in.: „Mój ojciec z upodobaniem jeździł na Jasną Górę, a moja matka — do Ostrej Bramy. Razem się potem schodzili w nadbużańskiej wiosce, gdzie się urodziłem i opowiadali o wrażeniach ze swoich pielgrzymek. (…) Oboje odznaczali się głęboką czcią i miłością do Matki Najświętszej i jeżeli coś na ten temat ich różniło — to wieczny dialog, która Matka Boża jest skuteczniejsza: czy Ta, co w Ostrej świeci Bramie, czy Ta, co Jasnej broni Częstochowy”. Poza wymienionymi fragmentami badacze podkreślali, że kard. Wyszyński przez całe swoje życie bardzo interesował się Wileńszczyzną.
| Fot. archiwum Krzysztofa Tadeja
Zjazd teologów w Wilnie
Stefan Wyszyński przyjął święcenia kapłańskie 3 sierpnia 1924 r. Pięć lat później obronił doktorat na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po otrzymaniu stypendium naukowego wyjechał m. in. do Austrii, Włoch, Francji, Belgii, Holandii i Niemiec. We Francji obserwował pracę księży — robotników, a w innych krajach działania Akcji Katolickiej. Do Polski powrócił w 1930 r. We Włocławku prowadził wykłady w seminarium. Zajmował się również sprawami dotyczącymi misji i kierował pismem „Ateneum Kapłańskie”.
Pomimo licznych zadań ks. Wyszyński angażował się w działalność Związku Zakładów Teologicznych. Organizacja ta skupiała rektorów i profesorów seminariów duchownych z całej Polski. Jej celem było m. in. omawianie zasad skutecznego nauczania w seminariach duchownych. Jej członkowie spotykali się na zjazdach, podczas których wygłaszano referaty i trwały nieraz burzliwe dyskusje. W dniach 19–21 kwietnia 1933 r. VII Zjazd Związku Zakładów Teologicznych odbył się w Wilnie. Jak napisano, jego głównym tematem były rozważania nad „wychowaniem młodego kleru”. Do Wilna przyjechało 92 księży z całej Polski. Wśród nich był również ks. prof. Stefan Wyszyński. Szczegóły tego wydarzenia zostały opisane w książce „Pamiętnik Siódmego Zjazdu w Wilnie”, która ukazała się w 1934 r.
Czytamy w niej m. in.: „Dnia 19 kwietnia o godz. 8:00 uczestnicy Zjazdu zgromadzili się w kaplicy Ostrobramskiej przed cudownym obrazem Matki Boskiej, gdzie po odśpiewaniu Veni Creator Jego Ekscelencja arcybiskup Jałbrzykowski odprawił Mszę św. w intencji obrad, a ks. rektor Betto wygłosił konferencję. (…) Następnie wszyscy udali się do gmachu Seminarium Archidiecezjalnego na pierwsze posiedzenie w sali bibliotecznej”. Ks. Stefan Wyszyński zgodnie z prośbą abpa Jałbrzykowskiego został jednym z sekretarzy zjazdu. Aktywnie uczestniczył m. in. w obradach Sekcji Nauk Społecznych, zabierając głos w dyskusji. Po latach okazało się, że to wileńskie spotkanie Zjazdu w Wilnie było wyjątkowe również z innego powodu. Aż 7 uczestników tego zjazdu zostało później beatyfikowanych! Byli to ks. Stefan Wyszyński, ks. Michał Sopoćko, ks. Maksymilian Binkiewicz, ks. Władysław Goral, ks. Henryk Hlebowicz, ks. Henryk Kaczorowski, ks. Józef Pawłowski. Natomiast wobec trzech kolejnych uczestników — o. Mariana Morawskiego SJ, o. Kazimierza Smorońskiego i ks. Ignacego Świrskiego — rozpoczęto procesy beatyfikacyjne.
Czytaj więcej: Przyjaciele Stefana Wyszyńskiego
Drugi pobyt ks. Wyszyńskiego w Wilnie
Po raz drugi ks. Stefan Wyszyński przyjechał do Wilna w listopadzie 1933 r. Został zaproszony do wygłoszenia wykładu pt. „Akcja Katolicka w pracy parafialnej” w czasie kursu duszpasterskiego Archidiecezji Wileńskiej. Uczestniczyło w nim około 140 kapłanów.
O jego pobycie w Wilnie tak pisano w dwutygodniku „Wiadomości Archidiecezjalne Wileńskie” (nr 23/1933 str. 255): „Ks. prof. dr Stefan Wyszyński z Włocławka wygłosił wykład o Akcji Katolickiej za granicą, przedstawiając typy główne organizacji Akcji Katolickiej we Włoszech, Francji, w Belgii, Holandii i w Niemczech. Po krótkiej przerwie zamiast ks. prof. Hlebowicza, który zachorował, ks. prof. dr Wyszyński wygłosił referat na temat „Oddziaływanie duszpasterza na sfery inteligentne”.
Warto przypomnieć, że wspomniany ks. prof. Henryk Hlebowicz również był wybitnym kapłanem. Obronił dwa doktoraty. Jeden z teologii w Wilnie, drugi z filozofii na uniwersytecie Angelicum w Rzymie. W latach 1930–1936 był wykładowcą na Uniwersytecie Stefana Batorego i w seminarium duchownym w Wilnie. Został zamordowany w 1941 r. Jan Paweł II beatyfikował go w 1999 r.
Wiadomość o bezpośrednim pobycie ks. Stefana Wyszyńskiego w Wilnie wypełnia istotną lukę w jego biografii i powiększa grono osób świętych, którzy byli na Wileńszczyźnie. Obecnie trwają w Polsce modlitwy o kanonizację kard. Wyszyńskiego.
Krzysztof Tadej