Po raz pierwszy zespół wystąpił w Kiejdanach podczas obchodów Święta Niepodległości RP w listopadzie tegoż roku.
Założycielką, prezesem, stałą opiekunką i duszą zespołu jest Irena Duchowska. Jest też autorką niektórych tekstów z repertuaru „Issy”. Piosenka pt. „Kiejdany”, autorstwa pani Ireny, stała się wizytówką zespołu i hymnem Stowarzyszenia Polaków Kiejdan. Strofy z tej piosenki obrano na motto I Festynu Kultury Polskiej „Znad Issy”: „Od Janowa do Datnowa brzmiała kiedyś polska mowa. I choć Lauda była mała, dusza Polski tu została”.
Czytaj więcej: Wydarzenie w ramach Dni Kultury Polskiej na Laudzie i Żmudzi — V Festiwal Kultury Polskiej „Złota Jesień”
| Fot. archiwum Stowarzyszenia Polaków Kiejdan
Festyn Kultury Polskiej „Znad Issy”
Po raz pierwszy Festyn Kultury Polskiej „Znad Issy” odbył się w Kiejdanach w 2003 r. W późniejszych latach organizowano kolejne. Wówczas miasto na Żmudzi przekształca się w wyspę polskości.
— Zespół istnieje wyłącznie dzięki zaangażowaniu i ofiarności członkiń i kierowniczki, nigdy nikt nie finansował pracy kierownika zespołu, przez wiele lat brakowało pomieszczenia na próby. Troska o zespół spoczywa na barkach Stowarzyszenia Polaków Kiejdan. Jest to jedyny polski zespół na Żmudzi! — opowiada Irena Duchowska, prezes Stowarzyszenia Polaków Kiejdan.
Pierwszym kierownikiem muzycznym zespołu była Violeta Glembockaitė, nauczycielka muzyki w Akademskiej Szkole Średniej. Później znany kompozytor Vaclovas Šablevičius, Zenonas Bernadišius, Aušra Kazlauskienė i inni. W 2004 r. kierownictwo zespołu objęła Waleria Wansewicz.
Czytaj więcej: XX Festyn Kultury Polskiej „Znad Issy”
Rodzinne strony Czesława Miłosza
Nazwa zespołu nawiązuje do tytułu powieści Czesława Miłosza „Doliny Issy”. Pani Irena mówi, że pomysł nadania zespołowi tej właśnie nazwy narodził się u niej po przeczytaniu utworu. Mieszkańcy Kiejdan są dumni, że Czesław Miłosz — polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata, laureat Nagrody Nobla — urodził się na ziemi kiejdańskiej, w dworze w Szetejniach nad Niewiażą. Zawsze wyjątkowo odzywał się o ojczystej krainie nad Niewiażą, a w pisanej w latach 1953-1954 powieści nostalgicznie nazwał tę rzekę legendarną już Issą.
Czytaj więcej: Niewiaża czy Issa? Po odpowiedź do małej ojczyzny Miłosza
Piosenki regionu Lauda
Obecnie w zespole śpiewa 10 pań. Są to mieszkanki Kiejdan oraz okolic. Ostatnio próby najczęściej odbywają się w budynku szkolnym przy stacji kolejowej. W repertuarze dominują stare piosenki regionu Lauda.
— Śpiewamy polskie piosenki ludowe, które pamiętamy z dzieciństwa, które rozbrzmiewały w naszych domach. Skład zespołu stale się zmienia. Pierwszymi zespolankami były uczennice szkółki języka polskiego, którą prowadziłam. Następnie do zespołu dołączyły ich mamy, babcie — kontynuuje Irena Duchowska.
| Fot. archiwum Stowarzyszenia Polaków Kiejdan
Plany twórcze
— W dniach 18-20 listopada, na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej, jedziemy do Olsztyna. 19 listopada zespół wystąpi w sali Kopernikowskiej Zamku Olsztyńskiego Muzeum Warmii i Mazur, podczas imprezy IX Zaduszki Wileńskie Polska, Litwa, Rzeczpospolita — wspólna Ojczyzna. Koncert dedykowany jest 200-leciu Romantyzmu Polskiego. W okresie Świąt Bożenarodzeniowych podczas koncertów tradycyjnie będą śpiewane kolędy — dzieli się planami rozmówczyni.
Bogaty dorobek artystyczny
Za blisko ćwierćwiecze działalności „Issa” posiada bogaty dorobek artystyczny. Zespół występował w Polsce, Czechach, na Łotwie i Litwie, brał udział w: IX Festynie Kultury Polskiej „Dźwięcz polska pieśni!” w rej. trockim (1999); VII, VIII, IX i XI Festiwalach Kultury Polskiej na Litwie „Pieśń znad Wilii” w Wilnie (2000-2004); XIV, XV i XIX Festiwalach Kultury Polskiej Ziemi Wileńskiej „Kwiaty Polskie” w Niemenczynie (2002, 2003, 2022); XXIV i XXVI Jarmarkach Folkloru w Węgorzewie (2001, 2003); IV Międzynarodowych i Ogólnopolskich Targach Wydawnictw Regionalnych w Staszowie, Kielcach, Rytwianach, Podkowie Leśnej pod Warszawą (2004); Świętach Chleba w Ciechanowcu (2004, 2008); Festynach Kultury Polskiej w Wisagini (2003, 2004, 2006); „Wiośnie poezji” w Szetejniach (2005); I Mazowieckim Festiwalu Chórów Kresowych w Warszawie (2005); Festynie Kultury Polskiej w Jeziorosach (2005); II Festiwalu Folkloru Karpat w Trzcinicy (2005); Święcie „Moda, poezja i teatr” w Dolinie Słowików w starostwie Mażańskim koło Taurogów (2006); Festynie Kultury Polskiej w Turmontach (2007); Nocach Świętojańskich w Siemiatyczach (2005, 2007); spotkaniu Szkółek Niedzielnych w Szwieksznie (2008); spotkaniach UTW w Olsztynie (2008, 2013); świętach w Kownie (2006, 2009, 2012, 2014-2018, 2021, 2022); spotkaniach literackich w Wędziagole (2010-2012); imprezach rodaków w Druskiennikach (2006, 2011); Festynie Zespołów Folklorystycznych „Spotkania Pogranicza” w Becejłach (2012); Obozach UTW w Świętej nad Bałtykiem (2012-2013); imprezach w Poniewieżu (2012-2013, 2015, 2018, 2020-2022); Nocy Świętojańskiej w Pojeślu, Kieboniach (2013); Krośnie k. Ornety (2013); świętach w Rezekne i Krasławiu na Łotwie (2014); Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym Krajów Środkowej Europy w Sędziejowicach, Marzeninie, Zapolicach (2014); Nocy Świętojańskiej w Tiskunai (2014); uroczystości poświęconej rodzinie Komarów w Bejsagole (2014); „Gorolskim Święcie” w Jabłonkowie (Czechy) (2015); Festynie Rodzinnym w Sokółce (2015); II Festiwalu Ewangelizacyjnym „Kochaj Boga, szanuj drugiego człowieka, walcz o rodzinę” w Białymstoku (2016); II Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Ludowych „Barwy Folkloru” w Zambrowie, Dożynkach Gminnych w Borkowie (2016); Forum III Wieku w Nowym Sączu (2016); imprezach i Dożynkach w Gołdapi (2018, 2022); święcie Wniebowzięcia NMP w Zarębach Kościelnych (2018); spotkaniu członków i sympatyków Stowarzyszenia Przyjaciół Huty Warszawa w sali widowiskowej Urzędu Dzielnicy Warszawy Bielany i Domu Nauki Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie (2018); X Międzynarodowym Festiwalu Kolęd i Pastorałek „Kolędnicze Serce Polskie 2019” i Zarębach Kościelnych (2019); „Wilniukowych Kaziukach” w Jezioranach i Ełku w Centrum Kultury i Bibliotece (2019); Borejkowszczyźnie (2020); dwudziestu Dniach Kultury Polskiej na Laudzie i Żmudzi — Festynach Kultury Polskiej „Znad Issy” (2003-2022) w Kiejdanach oraz rejonach kiejdańskim i radziwiliskim.
W przyszłym roku Polski Zespół Pieśni Ziemi Kiejdańskiej „Issa” będzie obchodził jubileusz 25-lecia działalności twórczej.
| Fot. archiwum Stowarzyszenia Polaków Kiejdan
Projekt jest częściowo finansowany przez Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie RL