— Właśnie odbyło się odsłonięcie odrestaurowanego i zrekonstruowanego pomnika w miejscu stracenia Szymona Konarskiego. Pomnik znajduje się nieopodal gimnazjum Szymona Konarskiego. Najpierw to był głaz, na którym stal orzeł z rozpostartymi skrzydłami, ale po wojnie orzeł zaginął, a pozostał tylko głaz. Gimnazjum przez cały czas opiekuje się tym pomnikiem. Sprzątają, zapalają znicze — mówi dla „Kuriera Wileńskiego” Dariusz Żybort, prezes Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą (SKOnSR).
Czytaj więcej: Moneta kolekcjonerska z okazji 30-lecia Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą
W 85. rocznicę śmierci narodowego bohatera, w 1924 r. społeczeństwo Wilna w tym miejscu umieściło głaz pamiątkowy z wyrytym napisem: „Tu stracony bohater narodowy Konarski 27 lutego 1839 r.”. Niżej umieszczono krzyż w wieńcu cierniowym, a jeszcze niżej inskrypcję: „Ale Polskę zbaw, Panie, Polskę wybaw, Boże”. Głaz ten zaprojektował prof. Juliusz Kłos. Kamień przetrwał do dziś, natomiast duży orzeł z rozpostartymi skrzydłami zaginął.
— Tak naprawdę, było już kilka nieudanych prób renowacji tego pomnika. Przed dwoma laty z członkami SKOnSR podjęliśmy się zadania, żeby odrestaurować pomnik Szymona Konarskiego, żeby przywrócić orła. Zajęło nam to dwa lata. Najpierw musieliśmy załatwić mnóstwo biurokracji — otrzymać pozwolenie na restaurowanie od samorządu stołecznego następnie od Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, następnie przeprowadzić badania — zaznacza Dariusz Żybort.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
— Renowacja pomnika kosztowała około 120 tys. złotych. Chodzi o to, że orzeł został odlany z brązu. Odlanie samego orła dokonał rzeźbiarz Marius Būda. Renowację pomnika wykonał restaurator Kęstutis Norkūnas. Orzeł był odlewany na podstawie starych zdjęć, które, niestety, nie były bardzo dobrej jakości. Pierwotny orzeł był odlany z innego metalu, ale ten metal jest dosyć kruchy, dlatego postanowiono, że orzeł ma być teraz odlany z brązu, ponieważ to jest bardziej odporny metal — tłumaczy prezes SKOnSR.
Dyrektor Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie, Walery Jagliński, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” powiedział, że bardzo się cieszy, że pomnik został przywrócony do stanu pierwotnego.
— Dla szkoły to jest bardzo ważne. Zabiegaliśmy o to my i wiele innych organizacji, niestety, zawsze z wynikiem ujemnym. Bardzo cieszę się, że SKOnSR wytrwał w tej długiej drodze. Jestem bardzo wdzięczny prezesowi Dariuszowi Żybortowi. Dziękujemy również naszym fundatorom, bez ich pomocy też nic by się nie udało — podkreśla Walery Jagliński.
Czytaj więcej: Walery Jagliński: „Szkoła ma perspektywę, rodzice i nauczyciele to widzą”
Szymon Konarski
Szymon Konarski urodził się 5 marca 1808 r. w dworku w Dobkiszkach na Litwie. Był legendarnym działaczem politycznym, uczestnikiem powstania listopadowego. Na emigracji nawiązał kontakty z opcją polityczną reprezentowaną przez Joachima Lelewela. Był aktywnym działaczem politycznym. Szerszemu ogółowi był znany jako publicysta, który wraz z Janem Czyńskim redagował pismo pt. „Północ”, gdzie krytykował prawicę emigracyjną, domagał się zniesienia pańszczyzny i poddaństwa chłopów, nawoływał do walki z caratem. Wydalony z Francji przez pewien czas przebywał w Anglii, Szwajcarii, potem działał w Galicji, współorganizował Stowarzyszenie Ludu Polskiego.
Nieco później organizował na Ukrainie, Białorusi i Litwie związek radykalno-niepodległościowy Młoda Polska.
W 1838 r. Szymon Konarski został aresztowany w Wilnie, gdzie 27 lutego 1839 r. rozstrzelano go.
We wrześniu tegoż roku Antonina Śniadecka, synowa wybitnego lekarza, biologa, chemika i publicysty Jędrzeja Śniadeckiego, przy pomocy kilku oficerów potajemnie przeniosła zwłoki Konarskiego na cmentarz ewangelicko-reformowany, znajdujący się na Górze Bouffałowej. Na cmentarzu jeszcze do 1973 r. stała kaplica grobowa rodziny Felicji Bedrut, najprawdopodobniej w pobliżu tej kaplicy i były pogrzebane zwłoki powstańca.
W okresie sowieckim nekropolia została zrównana z ziemią, zbudowano tam Pałac Ślubów.
