Jesienią ub.r. członkowie Towarzystwa Absolwentów „Zawsze wierni »Piątce«” zainicjowali akcję patronatu nad grobami profesorów oraz wybitnych Polaków, absolwentów gimnazjum nr 5 w Wilnie. Dzięki wsparciu finansowemu Stowarzyszenia Odra–Niemen już odnowiono pięć nagrobków. W ubiegłym tygodniu uczniowie i nauczyciele z Polski zwiedzili cmentarze Wilna i Wileńszczyzny. W wyprawach towarzyszyła im młodzież z wileńskiego Gimnazjum im. Szymona Konarskiego oraz Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach.
Dbanie o cmentarze
– Przyjechaliśmy na wyjazd zaduszkowy na Wileńszczyznę z grupą młodzieży z Dolnego Śląska, która uczestniczy też w naszych zadaniach. Wspólnie z uczniami gimnazjum im. Michała Balińskiego odbywamy trzydniową wyprawę po miejscach pamięci. To kolejne zadanie, które realizujemy w ostatnich latach. Jednym z naszych głównych celów jest upamiętnianie miejsc, dbanie o cmentarze. Wielokrotnie remontowaliśmy nagrobki na Litwie, m.in. w rejonie solecznickim. Kilka lat temu przeprowadzaliśmy remont na cmentarzu w Koleśnikach. Są to ważne dla rejonu miejsca, a dla naszej młodzieży z Polski to nowe odkrycia – opowiada „Kurierowi Wileńskiemu” Natalia Gosiewska-Trojak, członek Stowarzyszenia Odra–Niemen.
Zwiedzanie rozpoczęło się od nekropolii na Starej Rossie, następnie był cmentarz na Antokolu, a także mniejsze cmentarze w rejonie solecznickim. Cmentarz Na Rossie grupa zwiedzała w towarzystwie Krystyny Adamowicz, wileńskiej dziennikarki, prezes Towarzystwa Absolwentów „Zawsze Wierni »Piątce«”. Uczniowie, zgarnąwszy śnieg z nagrobków wybitnych Polaków, ustawiali na nich znicze. Światełka pamięci zapłonęły przy Mauzoleum – Matka i Serce Syna, w kaplicy, gdzie pochowani są powstańcy styczniowi, na grobach Joachima Lelewela, Władysława Syrokomli, Antoniego Wiwulskiego. Znicze zapalono na mogiłach Władysława Korkucia, Olgierda Korzenieckiego, Stanisławy Pietraszkiewiczówny, Jerzego Ordy. Na Nowej Rossie uczczono pamięć polskich legionistów.
Czytaj więcej: Wileńska „Piątka”: rodzina, szkoła, pamięć
Szlachetne przedsięwzięcie
Pomysł odnowienia grobów wykładowców polskiego gimnazjum nr 5 w Wilnie, dziś Gimnazjum Inżynieryjnego im. Joachima Lelewela, powstał przed półtora roku podczas spotkań absolwentów gimnazjum.
– Przeprowadziliśmy akcję przygotowawczą do tego szlachetnego przedsięwzięcia – poszukiwaliśmy grobów naszych wykładowców i wybitnych Polaków, którzy byli ze szkołą związani – opowiada Krystyna Adamowicz.
Przyznaje, że nie było to łatwe zajęcie. – Ale dawało nam wiele satysfakcji. Wśród odnalezionych mogił naszych absolwentów 10 wymagają mniejszej czy większej renowacji. W najbardziej opłakanym stanie był grób na cmentarzu Bernardyńskim Andrzeja Biegi, wspaniałego wykładowcy łaciny, a gdy łacinę ze szkolnych przedmiotów skreślono, prof. Biega wykładał niemiecki. Mógł też wykładać grekę – kontynuuje rozmówczyni. Najstarsi absolwenci gimnazjum z lat 1946–1956 z własnych środków odremontowali jego mogiłę.
– W bieżącym roku znaleźliśmy sponsora – Stowarzyszenie Odra–Niemen. Tuż po złożeniu wniosku w sprawie odremontowania pięciu nagrobków wiceprezes stowarzyszenia Eugeniusz Gosiewski zaznaczył, że akcja ta jest bardzo szlachetna. Mamy już rezultat – pięć odnowionych nagrobków: Marii Czekotowskiej, polonistki i nauczycielki języka francuskiego, Bolesława Święcickiego, znakomitego matematyka, oraz jego żony Marii, a także wspaniałej nauczycielki języka angielskiego Heleny Tomaszewskiej i jej męża Emanuela. Byli to ludzie, którzy dla szkolnictwa polskiego i polskości wiele zrobili – podkreśla Krystyna Adamowicz.
Kilkadziesiąt projektów rocznie
Dzięki zabiegom Stowarzyszenia Odra–Niemen w ubiegłym tygodniu do Wilna przybyli uczniowie ze szkół Wrocławia. – Poznali historię Wilna oraz cmentarzy wileńskich. Wzruszyły ich losy wybitnych Polaków, absolwentów 5. szkoły. Eugeniusz Gosiewski, wiceprezes stowarzyszenia zaaprobował pracę naszego restauratora. Z naszej rozmowy wywnioskowałam, że współpracę będziemy kontynuować – opowiada prezes Towarzystwa Absolwentów „Zawsze Wierni »Piątce«”.
Renowacji wymagają m.in. dwa zabytkowe nagrobki na Rossie. To miejsca pochówku prof. Ludwika Kuczewskiego, nauczyciela chemii, ucznia Dmitrija Mendelejewa, oraz Janiny Pieniążkowej, słynnej polonistki. Są to pomniki, które wymagają poważnych inwestycji. W planach jest też odnowienie grobów nauczycielki fizyki, Eugenii Januszkiewicz oraz biolog Bełły Biber.
Stowarzyszenie Odra–Niemen realizuje rocznie kilkadziesiąt projektów regionalnych, krajowych i międzynarodowych. Słynie z szerokiej współpracy z wieloma środowiskami, dzieli się swoim doświadczeniem, zaprasza do projektów, buduje koalicje, patronuje wydarzeniom, wspiera w trudnościach. W lipcu br. w stołecznym samorządzie odbyło się spotkanie członków Stowarzyszenia Odra–Niemen z przedstawicielami polskich placówek edukacyjnych oraz organizacji działających w Wilnie. Inicjatorką przedsięwzięcia była Renata Cytacka, radna Samorządu Miasta Wilna. W wyniku spotkania zawiązała się współpraca między stowarzyszeniem a polskimi organizacjami, w tym Towarzystwem Absolwentów „Zawsze wierni »Piątce«”.
Czytaj więcej: „Piątka” — to współczesność i tradycyjne wartości
| Fot. archiwum własne Stowarzyszenia Odra–Niemen
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 48(140) 03-09/12/2022