Polak Polakowi władzę zabrał
Pierwsze doniesienia litewskich mediów mówiły o „utraceniu przez Polaków rejonu wileńskiego”. Pomimo że na nowego mera został wybrany Robert Duchniewicz, Polak z Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej.
„Polacy stracili władzę w rejonie wileńskim. Nowym merem został Robert Duchniewicz” — tak w pierwszych komunikatach pisał litewski portal Delfi.lt.
Po odpowiednich interwencjach środowiska dziennikarskiego, komunikaty poprawiono. Ale to był tylko strumyczek — prawdziwy potok pojawił się w komentarzach.
„Polacy won. Litwa oczyszcza się. Nie podoba się, Polska jest tuż obok, wyjeżdżajcie” — można przeczytać komentarz starszego pana, który wcześniej siebie nazwał „zwykłym patriotą”.
Nie zabrakło i ostrzejszych wypowiedzi. „Tu jest Litwa, wracajcie do szkoły, wtedy dowiecie się, że na Litwie jest jeden naród – Litwini” — tak pod jednym z postów Delfi.lt wypowiedziała się pani Marina. Ktoś inny wtórował „na Litwie jesteś Litwinem!”. Inna pani wyjaśniała postawę: „do Polaków nic nie mam, ale tu jest Litwa”. Myślę, że zapewnień, po których ląduje „ale”, nie należy jak widać traktować poważnie.
Czytaj więcej: Oświadczenie Roberta Duchniewicza: „Nie będzie polowań na wiedźmy”
W świadomości zbiorowej Polacy to AWPL
Były też komentarze wyjaśniające kontekst. Co cieszy, nie zawsze byli to Polacy, ale też bardziej zaznajomieni z historią kraju Litwini.
„Robert Duchniewicz też jest Polakiem. Prosimy emocje polityczne zachować w sferze polityki, nie robić nagonki na narodowość” — napisała młoda dziewczyna, Litwinka. Wypowiedź jej, jak to z połajankami w sieci bywa, raczej nie została odczytana ze zrozumieniem: „to sobie wyjeżdżaj do Polski, jak tak ci się podoba” — poleciała w kierunku dziewczyny replika.
W artykułach poprzedzających wybory również stosowano wyrażenia „Polacy” i „partia Polaków”. Tak pisał publiczny nadawca LRT, jednak w cudzysłowie, jako skrótu myślowego — dzięki wyczuleniu redaktorki działu mniejszości narodowych, Eweliny Mokrzeckiej, lapsusy te są już poprawione. Gdy sprawdzaliśmy po wieczorze wyborczym, na portalu LRT — w polskiej jak i litewskiej wersji — już nie było takich wyrażeń. Inne media wciąż AWPL-ZChR nazywają „Polakami”. Niemal zawsze bez cudzysłowu.
Musi odejść nie partia, tylko… Polacy?
Takich samych wyrażeń używał też dziennikarz i aktywista Andrius Tapinas, który w środowiskach litewskich wiódł prym pod względem krytyki wobec AWPL-ZChR. Choć u niego motorem oburzenia była prorosyjskość akcji wyborczej, to również używał skrótu myślowego „Polacy”. Przyciągało to w komentarzach również odpowiednie audytorium i momentami można było się poczuć jak za starych, niekoniecznie–dobrych czasów, kiedy nacjonalizm w przestrzeni publicznej był tolerowany.
Andrius Tapinas nie kwapił się do wyprowadzania z błędu ogarniętych świętym obłędem współideowców, nie wyjaśniał też, że należy krytykować sposób działania partii, ale nie łączyć tego z całą mniejszością narodową. Komentarze pod publikacjami Tapinasa dobrze pokazywały efekty tej „nieścisłości”.
„Żuki z kolorado muszą odejść. Polacy muszą odejść” — pisał jeden z użytkowników. „Żuki z Kolorado” ma kilka znaczeń. Jest to odwołanie do piosenki litewskiego pieśniarza Vytautasa Kernagisa, „Kolorado vabalai”, a w sowieckiej nomenklaturze było to także określenie na stonkę ziemniaczaną (sowiecka propaganda uważała, że stonkę zrzucają Amerykanie). Przez skojarzenie barw wstążki św. Jerzego, rosyjskiego symbolu wojskowo-propagandowego (czarno-pomarańczowego) ze stonką ziemniaczaną, na oskarżanych o prorosyjskość zaczęto mówić „żuki z Kolorado” lub właśnie „kolorady”. Ta etykieta przyległa do AWPL-ZChR po całkiem świadomym i uargumentowanym zakładaniu przez nich wstążki św. Jerzego (gieorgijewskiej lentoczki) podczas 9 maja. Jak to awepeelowcy argumentowali (a nawet zorganizowali konferencję prasową w Sejmie na ten temat), odsyłamy do poprzednich naszych publikacji (10 maja 2018, nr 88 (180359)).
Niemniej martwi w dziennikarskim środowisku brak sprostowań i brak wyjaśnienia opinii publicznej kwestii AWPL-ZChR i Polaków na Litwie. Brakuje ostrożności i wrażliwości, przez co walka polityczna zamienia się w nagonkę na całą mniejszość. Przypominamy, że karta mniejszości narodowej jest jednym z modus operandi Rosji. Przypominamy, że ani Polacy, ani Białorusini, ani też Tatarzy nie pojawili się znikąd i mieszkają tu od wieków wspólnie budując, a nie demontując, ten kraj — i zawołania, żeby „wracali do siebie” i inne szowinistyczne slogany powinny być poddawane bezwzględnej krytyce przez litewską inteligencję. Litwa czasów publicznie hejlujących „patriotów służących narodowi” (nawet startowali w wyborach) należy do historii, ale czytając przytaczane powyżej komentarze można odnieść wrażenie, że nie jest to czas całkiem miniony.
I, niestety, gorące emocje wcale nie są studzone przez osoby odpowiedzialności społecznej, a wręcz są przez nie podkręcane.
Czytaj więcej: Litewski sejm przegłosował zakaz rosyjskich symboli propagandowych. „Jeśli chcemy uniknąć losu jak Ukraina…”
AWPL-ZChR nie uznał wyników
Robert Duchniewicz wygrał wybory samorządowe na mera. W drugiej turze zebrał o 526 głosów więcej niż jego rywal z AWPL-ZChR, Waldemar Urban, którego wcześniej partia promowała jako „koordynatora spisu ludności”, który Związek Polaków na Litwie organizował w 2021 r.
Prezesem ZPL-u od 2021 r. jest Waldemar Tomaszewski, prezes partii AWPL-ZChR.
Na wieczór wyborczy AWPL-ZChR, w przeciwieństwie do sztabu Duchniewicza, dziennikarze nie byli wpuszczani, tłumaczono to „roboczą atmosferą”. AWP-ZChR nie uznał wyników i złożył wniosek do Głównej Komisji Wyborczej o powtórzenie wyborów. Stanowisko partii to, że „wybory te nie były ani wolne, ani demokratyczne”.