W południe dla uczczenia pamięci bohaterów zrywu w Warszawie zawyły syreny, dzwoniły kościelne dzwony. W obchodach 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim wzięli wspólnie udział prezydenci Polski — Andrzej Duda, Izraela — Isaac Herzog oraz Niemiec — Frank-Walter Steinmeier.
Podczas uroczystości przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie jako pierwszy głos zabrał Marian Turski, historyk i były więzień Auschwitz. „Ludzie nie bądźcie obojętni na zło. Tych, którzy sieją nienawiść, oskarżam” — podkreślił w swoim przemówieniu.
„Nigdy nie wolno nam zapomnieć o męstwie i postawie polskich Żydów z warszawskiego getta i o Polakach, którzy walczyli po jego drugiej stronie. Każdy, kto sieje nienawiść, depcze drugiego człowieka, depcze po grobach bohaterów i tych, którzy pomagali” — mówił prezydent Andrzej Duda.
„Większość bojowników powstania w getcie warszawskim nie przeżyła, ale duch ludzki zwyciężył tutaj, na tej ziemi, uświęconej krwią naszych żydowskich braci” — mówił Isaac Herzog, prezydent Izraela.
Frank-Walter Steinmeier, prezydent Niemiec, podziękował prezydentowi Polski, że jako pierwszy prezydent Niemiec ma możliwość udziału w uroczystościach upamiętniających powstanie w getcie warszawskim. „Ludzie w Polsce, ludzie w Izraelu wiedzą ze swojej historii, że wolność, niepodległość trzeba wywalczyć i obronić, ale również my Niemcy wyciągnęliśmy lekcję z naszej historii. Nigdy więcej — oznacza, że nie ma miejsca na zbrodniczą, napastniczą wojnę w Europie, jak agresja Rosji na Ukrainę” — nawiązywał do aktualnych wydarzeń.
Prezydenci Polski, Izraela i Niemiec wzięli także udział w spotkaniu modlitewnym w synagodze poświęconym pamięci ofiar getta warszawskiego na zaproszenie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Na zakończenie uroczystości głowy państw wraz z małżonkami wzięły udział w uroczystym koncercie „Pamięć i przyszłość”, który odbył się w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
W uroczystościach w Warszawie wzięli udział również przedstawiciele Litwy. „Dziś jestem już w Warszawie, pod pomnikiem upamiętniającym tych, którzy zginęli w warszawskim getcie. To szczególny dzień, bo upamiętniamy akt żydowskiego oporu, który miał miejsce dokładnie 80 lat temu, kiedy Żydzi powstali przeciwko deportacji mieszkańców warszawskiego getta. Stojąc tutaj, czuję przemożną potrzebę oddania czci wszystkim tym, którzy walczyli i poświęcili swoje życie w imię wolności i godności. Tych, którzy odważnie stawali przeciwko terrorowi i bezwarunkowo walczyli o wolność swojego narodu. Niech ten dzień przypomina nam o znaczeniu wolności, solidarności i wytrwałości” — napisała w mediach społecznościowych Faina Kukliansky, przewodnicząca Litewskiej Wspólnoty Żydowskiej.
Powstanie w getcie warszawskim rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 r. Było nie tylko największym aktem zbrojnego oporu Żydów w czasie II wojny światowej, ale zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej przez Niemców Europie. W nierównej walce, słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego stawiali przez prawie miesiąc opór oddziałom SS, Wehrmachtu, policji bezpieczeństwa i formacjom pomocniczym. Teren getta został niemal całkowicie zniszczony a tylko nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać poza jego obszar. 8 maja 1943 r. w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z grupą kilkudziesięciu bojowników. Powstanie zakończyło się 16 maja 1943 r.
Czytaj więcej: Jesteśmy kustoszami tej pamięci. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim