… Polacy dokonali tego, czego wcześniej nie zdołali osiągnąć Brytyjczycy, Amerykanie i Francuzi. Brytyjski historyk Matthew Parker uznał bitwę o Cassino za największą lądową bitwę w Europie. Jego zdaniem była to najcięższa i najkrwawsza z walk zachodnich aliantów z Wehrmachtem.
Monte Cassino Wileńszczyzny
Wileńszczyzna też ma swoje Monte Cassino. W ramach operacji „Ostra Brama” żołnierze Armii Krajowej jako pierwsi uderzyli na Wilno. Miasto zostało opanowane, gdy do walk włączyło się zgrupowanie wojsk sowieckich działające w ramach operacji „Bagration”. Hitlerowcy nie potrafili zatrzymać „rozpędzonego sowieckiego walca”. Trzy tysiące Niemców pod dowództwem generała Reinera Stahela podjęli rozpaczliwą próbę przedarcia się na zachód. Drogę zastąpili im polscy żołnierze ze zgrupowania majora „Węgielnego”.
Czytaj więcej: Wileńszczyzna obchodzi 79. rocznicę operacji „Ostra Brama”
Ostatni akt operacji
Był to ostatni akt operacji „Ostra Brama”. Bitwa pod Krawczynami została okupiona największą polską ofiarą.
Pogrzeb poległych odbył się na Kalwarii Wileńskiej. Dopiero po odzyskaniu przez Litwę niepodległości władze zgodziły się na upamiętnienie tego miejsca. Wówczas żyli jeszcze świadkowie, dzięki którym ustalono nazwiska poległych. Lista przeniesiona na kamienne płyty nie jest kompletna.
Czytaj więcej: Zdewastowanie Kalwarii Wileńskiej — efekt antyreligijnej nagonki rozpoczętej przez władze sowieckie
Protokoły przepadły, sprawozdanie mogło nie powstać
Instytut Pamięci Narodowej od szeregu lat prowadzi badania w tej sprawie. Pojawiają się różne wątpliwości.
Pod koniec lat 70. XX wieku szczątki części poległych żołnierzy zostały przeniesione na cmentarz kalwaryjski.
Niestety do naszych czasów nie zachowały się protokoły z tych prac. Nie wykluczam, że nigdy nie sporządzono sprawozdania.
APEL O POMOC
Zwracam się do czytelników „Kuriera Wileńskiego” z prośbą o pomoc w ustaleniu okoliczności ekshumacji. Niezwykle cenne mogą okazać się relacje oraz fotografie dokumentujące miejsce pochówku od 1944 r. do końca XX w.
Apel kieruję też do krewnych, których bliscy zginęli w bitwie pod Krawczunami, oraz do osób, które mają wiedzę o takich osobach.
Głównym celem Biura Poszukiwań i Identyfikacji jest przywrócenie pamięci ofiarom totalitarnych zbrodni. Współczesna nauka daje takie możliwości. Dzięki badaniom genetycznym możliwa jest identyfikacja osób, które nie żyją od bardzo wielu lat.
Osoby posiadające wiedzę o żołnierzach poległych w trakcie operacji „Ostra Brama” proszę o kontakt za pośrednictwem Redakcji „Kuriera Wileńskiego” lub bezpośrednio z Biurem Poszukiwań i Identyfikacji IPN.
Paweł Nowik
główny specjalista Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN
tel. +48 734 130 665, mail: pawel.nowik@ipn.gov.pl