Wileński Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał na wzór europejskich szkół wyższych tego typu, które egzystowały już od początku lat 70-tych XX w. Pierwszy uniwersytet trzeciego wieku został otwarty w Tuluzie we Francji w 1973 r. przez Pierre Velasa. Profesor dążył do zebrania jak największej liczby osób, które przeszły na emeryturę i tworzył dla nich zajęcia uniwersyteckie.
Idea ta szybko znalazła naśladowców. Już po roku powstały uniwersytety trzeciego wieku w Paryżu i Madrycie, a 2 lata później pierwszy w Polsce — na warszawskim Mokotowie. Jego założycielką była profesor Halina Schwartz — niegdyś kontrwywiadowczyni Armii Krajowej, która do 2004 r. patronowała działalności nowo powstających placówek.
Historia powstania Uniwersytetu Trzeciego Wieku
— Nasz Wileński Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał w 1994 r. Jego powstaniu towarzyszyła bardzo ciekawa historia. Na początku lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku byłem na I kongresie Polonii świata. Tam właśnie spotkałem i poznałem Halinę Schwartz. Rozmawialiśmy o uniwersytetach trzeciego wieku na świecie i w Polsce. W czasie naszej rozmowy wpadliśmy na pomysł, aby założyć taką uczelnię u nas. Pani Schwartz zadeklarowała, że przyjedzie w tej sprawie do Wilna. Rzeczywiście w 1994 r. wraz z koleżanką — panią Iwanicką, odwiedziła stolicę Litwy. To właśnie wtedy zaproponowano mi organizację nowej placówki nad Wilią. Podjęcie się tego zadania było dla mnie prawdziwym wyzwaniem, dałem ogłoszenie i w radiu i w telewizji. Na mój apel zgłosiło się kilkadziesiąt chętnych seniorów — opowiada profesor, dr Ryszard Jan Kuźmo, rektor Polskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Wilnie.
Pierwsze zebranie założycielskie odbyło się na ul. Stefańskiej w siedzibie byłego Związku Kulturalno-Oświatowego Polaków Litwy. Podczas zebrania wybrano zarząd organizacji, dr Ryszard Jan Kuźmo został mianowany kierownikiem. Organizacji nadano oficjalną nazwę — Polski Uniwersytet Trzeciego Wieku. W tamtym okresie uniwersytet nie miał własnej siedziby. Więc członkowie zbierali się na posiedzenia zarządu raz w szkole na Lipówce, gdzie pracowała małżonka rektora Stefania Kuźmo, innym razem w miejskim Ośrodku Związku Kulturalno-Oświatowego Polaków Litwy. Zastępcą rektora został doc. dr Medard Czobot. Wówczas było ponad 100 słuchaczy.
Dzięki takim spotkaniom seniorzy poznają nowe dziedziny wiedzy, porównują swoje doświadczenia, analizują problemy wynikające ze starzenia się i zmianą pełnienia ról społecznych, poznają nowych ludzi, przeżywają wrażenia artystyczne, wydobywają zapomniane talenty, a przede wszystkim mobilizują się do życia na miarę swoich sił i możliwości.
Czytaj więcej: Polski Uniwersytet Trzeciego Wieku w Solecznikach obchodzi jubileusz 5-lecia
Działalność uniwersytetu
— Mamy wykłady z różnych dziedzin naukowych. Poczynając od gerontologii i geriatrii, medycyny, socjologii, historii, teologii, biologii i ekologii, astronomii, fizyki, geografii, bankowości, chemii i innych dziedzin. Lecz nie tylko wykłady znajdują się w planie zajęć, mamy także zajęcia sportowe, na przykład Nordic Walking, a także sporo wycieczek po Litwie i Polsce, jak również po Białorusi, Niemczech, Holandii, Francji, Szwecji, Belgii, Danii. W przeciągu tych 30 lat wydaliśmy 6 pozycji książkowych. Obecnie rozpoczynamy promocję naszej ostatniej książki „Impresje poetyckie i kronikarskie słuchaczy Polskiego Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wilnie” — opowiada o działalności dr Ryszard Jan Kuźmo, rektor Polskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Wilnie.
W ciągu 30 lat ilość słuchaczy wahała się od 50 do 200. Obecnie jest ich około 70, z czego kobiety stanowią 80 proc., przez ten czas na „wieczne studia” odeszło prawie 40 słuchaczy.
Konstanty Radziwiłł, ambasador RP na Litwie podczas uroczystości powiedział, że dobra szkoła to nie tylko szkoła praktycznych umiejętności. Ale także miejsce, w którym ludzie spotykają się, w którym dzielą się różnymi ważnymi rzeczami, w którym przekazywane są także wartości.
Największe niebezpieczeństwa to samotność i bezczynność
— Jako lekarz wiem, że ludziom w starszym wieku grozi wiele różnych niebezpieczeństw. To są różne niezdrowe rzeczy, które część z nas niestety w sobie ma. A to palenie, a to nieprawidłowe żywienie, a to za mało ruchu, a to jeszcze jakieś inne niezdrowe rzeczy. Zagrażają nam różne niebezpieczeństwa zewnętrzne takie jak wirusy, bakterie. Ale proszę państwa dwa największe niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia osób starszych to samotność i bezczynność. Te dwie rzeczy są najgroźniejsze i one wprost przekładają się, tak samo jak te wirusy, śliskie chodniki, mróz i inne rzeczy na gorsze samopoczucie, gorszą kondycję zdrowotną a nawet przybliżają śmierć. I są na to bardzo dobre dowody, to się przekłada między innymi na depresję, a depresja jest prostą drogą do krótszego i gorszego życia — powiedział ambasador.
I, jak zaznaczył, tym dwóm rzeczom, samotności i bezczynności, Wileński Uniwersytet Trzeciego Wieku stara się skutecznie zaradzić.
— Bo to jest miejsce, które ma lekarstwo na samotność, bo państwo się spotykają, są ze sobą a także z innymi. No a drugie niebezpieczeństwo — bezczynność — no dokładnie właśnie to jest metoda na to, żeby być aktywnym i to zarówno w sposób taki bezpośredni, jako ci, którzy coś organizują, robią, a także ci, którzy uczestniczą w różny sposób — zaznaczył Radziwiłł.
Elita patriotyczna naszej społeczności
Waldemar Tomaszewski, europoseł, przewodniczący ZPL i AWPL-ZChR powiedział, że członkowie Uniwersytetu Trzeciego Wieku są elitą patriotyczną.
— Jesteście taką powiedzmy elitą patriotyczną naszej społeczności. Właśnie wy w wielkim stopniu jesteście motywacją dla działalności dla innych, a również i dla mnie. Od rodziców i nauczycieli otrzymałem ten zapał polskości. Moja mama 52 lata przepracowała w szkole jako polonistka. Jesteście tą elitą patriotyczną, za co wam bardzo dziękuję. Działajcie, jak można najdłużej, rozrastajcie się, niech przychodzą nowi ludzie. Jesteście wspaniali. Dzisiaj już mamy cztery takie uczelnie. Wasz potencjał jest nieograniczony — podkreślił Tomaszewski.
Mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz zaznaczył, że nie lata liczą się w życiu, a życie w latach się liczy.
— Cieszę się z tego, że mam możliwość wam dzisiaj tutaj podziękować. W tej dzisiejszej sali, kiedy odbiorcami są państwo, chyba należałoby powiedzieć słowa, które wyrażają sens tej uroczystości, według mnie nie lata liczą się w życiu, a życie w latach się liczy. Słuchając tego, co dzisiaj powiedział pan Ryszard o swojej działalności i wiedząc o waszej działalności jako instytucji, jako organizacji, jak też doceniając wasze drodzy państwo życiorysy i waszą działalność, można dzisiaj z pełną dumą, z ogromną dumą stwierdzić, że wasze życie jest godne naśladowania. Jest wzorem dla wielu ludzi młodszych dlatego, że wyście to życie przeżyli w wielu okresach i nie zdradziliście swego powołania, moralnego obowiązku, pracując godnie, uczciwie dla dobra społeczności — podkreślił Zdzisław Palewicz.
Siostra Michaela Rak, założycielka i dyrektorka Hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki w Wilnie powiedziała, że także będzie członkiem uniwersytetu, ponieważ 60 lat już minęło.
— Dziękuję wam za to, że w waszym każdym dniu jest życie, a nie lata. Dziękuję, że jesteśmy razem i że ta iskra życia idzie do innych dzięki waszej pracy, oddaniu i właśnie tej radości, która łączy historię z teraźniejszością i daje nadzieję na przyszłość i ja chyba też już mogę być, bo 60 lat minęło i będę uczestniczką — powiedziała siostra Rak.
Czytaj więcej: Światowe Senioralia w Krakowie: energicznie, z werwą i radością
| Fot. Honorata Adamowicz