Na karcie do głosowania referendalnego zaproponowano rezygnację z zapisanego obecnie w Konstytucji zdania: „poza indywidualnymi przypadkami przewidzianymi w ustawie, nikt nie może być jednocześnie obywatelem Republiki Litewskiej i innego państwa”. Przepis ten nie pozwala na zachowanie obywatelstwa litewskiego po nabyciu obywatelstwa innego państwa.
Podczas referendum odbędzie się głosowanie nad następującym zapisem Konstytucji: „Obywatelstwo Republiki Litewskiej nabywa się przez urodzenie oraz na innych podstawach i zgodnie z procedurą określoną w ustawie konstytucyjnej. Ustawa konstytucyjna określa również podstawy i tryb utraty obywatelstwa Republiki Litewskiej”.
W ten sposób z ustawy zasadniczej kraju zostałby usunięty zakaz podwójnego obywatelstwa. Wprowadzenie liberalizacji otworzyłoby nowe możliwości dla obywateli, którzy chcieliby zachować swoje związki z Litwą, jednocześnie posiadając obywatelstwo innego państwa.
Aby tak się stało, ponad połowa uprawnionych obywateli musi zagłosować „za”. Dalia Asanavičiūtė, przewodnicząca grupy roboczej, która przygotowała inicjatywę referendalną, powiedziała, że wymagana jest liczba głosów około 1,1 miliona obywateli Litwy. W poprzednim referendum ws. podwójnego obywatelstwa, które się odbyło w 2019 r., poparcie dla takiej zmiany wyraziło około 900 tys. wyborców. Wymagana ustawowo liczba wyborców okazała się wtedy niewystarczająca, dlatego referendum nie zyskało mocy prawnej.
— Obywatelstwo nie jest tylko kwestią posiadania praw, ale także obowiązków, takich jak płacenie podatków, służba wojskowa i prawa wyborcze. Zgodnie z projektem Ustawy o obywatelstwie, obywatele Białorusi i Rosji oraz byłych republik radzieckich nie będą mogli uzyskać litewskiego obywatelstwa. Podwójne obywatelstwo będzie dostępne dla obywateli krajów UE, NATO i OECD — komentuje dla „Kuriera Wileńskiego” Agata Palińska, prawniczka Europejskiej Fundacji Praw Człowieka.
Na zmianie przepisów zależy przede wszystkim tym, którzy wyjechali z kraju po odzyskaniu niepodległości w 1990 r. W ocenie Europejskiej Fundacji Praw Człowieka regulacje prawne dotyczące podwójnego obywatelstwa na Litwie powinny zostać zliberalizowane właśnie ze względu na tendencje emigracyjne i dążenie przedstawicieli diaspory do naturalnego prawa posiadania obywatelstwa litewskiego.
— W prawie międzynarodowym już od dawna obserwuje się zmianę podejścia do podwójnego obywatelstwa na bardziej liberalne, a planowane zmiany na Litwie odzwierciedlają rosnącą tolerancję wobec tej kwestii w skali europejskiej. W ostatnich latach podobne reformy podjęło wiele krajów Europy. Norwegia radykalnie zmieniła zasady, wprowadzając podwójne obywatelstwo praktycznie bez zastrzeżeń. Inne kraje wprowadziły fragmentaryczne zmiany uznające podwójne obywatelstwo w odniesieniu do konkretnych krajów — Hiszpania podpisała dwustronną umowę z Francją, a Holandia w konsekwencji Brexitu przyjęła ustawę dopuszczającą podwójne obywatelstwo Holandii i Wielkiej Brytanii pod pewnymi warunkami — wskazuje prawniczka.
Innym przykładem liberalnych przepisów dotyczących obywatelstwa jest Polska. Zgodnie z Ustawą o obywatelstwie jedynym sposobem na utratę polskiego obywatelstwa jest jego zrzeczenie się. Nabycie obywatelstwa innego państwa nie warunkuje utraty obywatelstwa polskiego, a w konsekwencji — dopuszczalne jest posiadanie podwójnego obywatelstwa.
Czytaj więcej: Politycy zapowiadają kolejne referendum ws. podwójnego obywatelstwa