Wileńska palma w nowej odsłonie

Wileńskie palmy oraz sztukę ich wicia zaprezentowano na wystawie w galerii „Židinys”. Ekspozycja powstała w ramach projektu „Verba-rze” (lit. verba – palma). Jego inicjatorką jest Agata Granicka, mistrzyni sztuki ludowej, palmiarka w siódmym pokoleniu.

– Celem projektu jest przybliżenie tradycji wyplatania wileńskich palm, sztuki przekazywanej przez pokolenia palmiarek zamieszkujących podwileńskie miejscowości – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Agata Granicka.

Rzemiosłem wicia palm zajmuje się od bez mała 40 lat. Palmy wije razem z mamą, Danutą Wiszniewską. Wieś Nowosiołki, w której mieszkają, zawsze słynęła z tradycji wicia palm.

Czytaj więcej: Wileńska palmiarka Agata Granicka wyróżniona przez ministerstwo

W ramach projektu „Verba-rze” odbyły się przygotowane przez Agatę Granicką warsztaty edukacyjne z wicia palm dla dzieci i młodzieży
| Fot. Marian Paluszkiewicz

Efekt współpracy trzech twórców

– Nieraz słyszałam, jak ludzie mówili, że palmy to przeżytek. Przez cały czas zastanawiałam się, co mogłabym zrobić, żeby zmienić zdanie tych ludzi. Wpadłam na pomysł, żeby pokazać palmę w nowej, nietypowej odsłonie. Do współpracy zaprosiłam fotografa Bartosza Frątczaka oraz malarza, florystę i dekoratora Edgarasa Vegysa. Dzięki kreatywności tych artystów tradycyjna wileńska palma zaprezentowana została w nowej odsłonie – opowiada palmiarka.

Ekspozycja zawiera fotografie Bartosza Frątczaka oraz instalacje artystyczne opracowane przez Edgara Vegysa. Wykorzystane są palmy uwite przez Agatę Granicką, Danutę Wiszniewską oraz Olę Kunicką.

– Palmy zaprezentowane są nie w koszach, jak przywykliśmy je najczęściej widzieć, ale inaczej. Na wystawie można też usłyszeć „głos” palmy, czyli posłuchać dźwięków towarzyszących wiciu – kontynuuje rozmówczyni.

Zaprezentowano zbiór fotografii autorstwa Bartosza Frątczaka. – Do wystawy wybrałem ponad 40 fotografii. Starałem się, aby całość jak najpełniej opowiadała na pytanie, czym jest palma wileńska. Nie myślę tu tylko o wizualnej formie palmy, a bardziej o znaczeniu i jej symbolice. Na wystawie zobaczymy portrety palmiarek i osób zaangażowanych w proces tworzenia palm, ale są też fotografie, które odkrywają jedno czy drugie znaczenie palmy, wnikają głęboko w tradycję wyplatania palm wileńskich. W tych fotografiach pytam się o źródło, o korzenie, czy to chrześcijańskie, czy pogańskie, ale też o wpływy ludowe – opowiada fotograf.

Wystawę w Galerii „Židinys” w Wilnie (ul. Domininkonų 15/1) można zwiedzać do 7 kwietnia. Galeria czynna we środę, czwartek, piątek w godz. 12–18, w sobotę w godz. 12–16. Wstęp jest bezpłatny.

Niemało młodzieży zgłębia tajniki tradycyjnego podwileńskiego rzemiosła. Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy chętnie uczą się wicia palm
| Fot. Marian Paluszkiewicz

Młodzież zgłębia tajniki palmiarstwa

W ramach projektu „Verba-rze” czynna jest też wystawa w Muzeum Miejskiej Architektury Drewnianej. Zaprezentowane są tu barwne palmy o różnych wzorach uwite przez palmiarki z Wileńszczyzny i innych regionów Litwy. Odbyły się tu także przygotowane przez Agatę Granicką warsztaty edukacyjne z wicia palm dla dzieci i młodzieży.

– Niemało młodzieży zgłębia tajniki tradycyjnego podwileńskiego rzemiosła. Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy chętnie uczą się wicia palm. Cieszę się, że dzisiejsza młodzież pielęgnuje dawne tradycje ziemi wileńskiej – zauważa mistrzyni sztuki ludowej.

W warsztatach udział wzięli także pracownicy Ambasady RP w Wilnie oraz Instytutu Polskiego w Wilnie.

– Kiedy człowiek idzie na Kaziuki czy na jakikolwiek inny jarmark, na którym można nabyć palmy, to widzi efekt końcowy. Może odnieść wrażenie, że cóż jest zrobić taką palmę – połączyć kilka wysuszonych kwiatków, zbóż, kłosów, może pięć minut pracy, może dziesięć. Podczas warsztatów widzę, że to jest ogromna praca, umiejętność uwicia palmy jest bardzo skomplikowana. Nawet sobie nie wyobrażałam, że tak wygląda wykonanie palmy, którą widzę i kupuję często na Kaziukach. Trudno mi teraz wyrazić szacunek, jaki żywię dla palmiarek, które od pokoleń to wykonują. Byłoby fantastycznie, gdyby ta tradycja przetrwała nie tylko nasze pokolenie, lecz także nasze dzieci – mówiła podczas warsztatów Dorota Mamaj, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.

WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

Wystawa w Muzeum Miejskiej Architektury Drewnianej w Wilnie (ul. Polocko 52) także potrwa do 7 kwietnia. Placówka jest czynna od wtorku do soboty w godz. 10–18. Wstęp do muzeum jest bezpłatny.

Tradycja wicia palm

W 2019 r. tradycja wicia palm na Wileńszczyźnie została wpisana na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Litwy. Agata Granicka była jedną z inicjatorek tego wpisu. Palmiarka otrzymała też nagrodę dla Najlepszego Twórcy Ludowego Roku 2019 oraz wyróżnienie w konkursie „Złoty Wieniec”.

Wileńskie palmy cieszą się wielkim zainteresowaniem za granicą. Polska, Białoruś, Ukraina, Rosja, Włochy, Niemcy, Wielka Brytania, Norwegia, Australia, Kanada, Brazylia, Argentyna, Chiny – to kraje, dokąd dotarły już palmy uwite przez Agatę Granicką i Danutę Wiszniewską.

W 2025 r. palmy wileńskie mają szansę trafić również na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.