Rok 2019 na Litwie był jednym z najcieplejszych w całej historii obserwacji, co było spowodowane globalną zmianą klimatu. Średnia temperatura grudnia tego roku była 2,6 st. C. Cieplejszy był tylko ostatni miesiąc 2006 r. — plus 4,3 st. C. Podobno rok 2024 również idzie na rekord, ale ostateczni wynik zależy jeszcze od średnich temperatur listopada i grudnia. W każdym bądź razie, klimat się ociepla, upalnych dni mamy coraz więcej. Jednak listopad to nadal czas wzmożonych przymrozków i działkowiczom warto mieć to na uwadze.

Już chłody i śniegi…

Listopad to miesiąc, w którym dosyć często doświadczamy zimowych chłodów i porywistych wiatrów. Często obserwujemy również pierwsze opady śniegu. To wszystko wpływa na rośliny w naszych ogrodach, jak i na listę ogrodniczych obowiązków, które mamy do wykonania w ciągu przedostatniego miesiąca roku. Co powinniśmy zrobić w listopadzie, aby na wiosnę nasz ogród bajecznie się rozwinął?

Kosić trawnik?!

Niejeden z działkowiczów za idiotyzm uważa koszenie trawy w listopadzie. Przecież i tak na wiosnę zetnie się wszystko… Błąd!

Pomimo nadchodzącej zimy twój trawnik potrzebuje światła słonecznego. Grabienie liści umożliwi mu prawidłowy rozwój przez cały rok. Co więcej, powstająca pod opadłymi liśćmi wilgoć może powodować żółknięcie trawy oraz choroby roślin ozdobnych.

Pamiętaj, że mokre liście tworzą niebezpieczny, śliski dywan. Grabienie liści to także troska o twoje bezpieczeństwo. W tym wypadku zadbaj o odpowiedniej jakości grabie. Te powinny być solidne i odpowiedniej wielkości, by zapewnić ci komfortowe wykonywanie prac ogrodowych. Zgrabione, suche liście możesz wykorzystać do produkcji kompostu w kompostowniku lub ochrony roślin przed mrozem. 

Krety już szykują fortece!

Listopad to czas wzmożonych przymrozków i ostatnia chwila, aby ochronić rośliny przed mrozem. Aby to zrobić, warto je okryć.

Jednak — uwaga! Z tą czynnością należy jednak poczekać aż do pierwszych przymrozków. Jeżeli okryjemy nasze rośliny zbyt wcześnie, kiedy jeszcze jest ciepło, stworzymy doskonałą kryjówkę dla gryzoni, które z przyjemnością zaczną się posilać cebulkami roślin ozdobnych.

A szczególnie będzie to dobre dla tych, znienawidzonych przeze mnie osobiście, kretów, z którymi przez dziesięciolecie prowadziłem wojny podchodowe. Tak na marginesie — ja wygrałem!

Czytaj więcej: Polowanie na kreta — wymuszona „rozrywka” ogrodnika

Zbiory jeszcze trwają

Chociaż jesień to czas, gdy na dworze jest dość zimno i deszczowo, nie możesz zapomnieć o zbiorach, jakie ci pozostały. Na zebranie w tym miesiącu czekają między innymi ostatnie warzywa korzeniowe, czyli marchew, seler, pietruszka. Co więcej, warzywa kapustne również potrafią obradzać późno, dlatego zbierz kapustę, kalafior, brokuł i brukselkę.

Ostatnie owoce, jakie mogą pojawić się w twoim ogrodzie, to orzechy włoskie, orzechy laskowe, dzika róża i głóg. Po zbiorze warzyw i owoców należy oczyścić grządki z resztek roślin, które przeznacza się na kompost.

Przekopać ziemię

Jedną z ostatnich prac w ogrodzie powinno być przekopanie ziemi, na którą przez kolejne miesiące będą oddziaływały niskie temperatury, mróz i wiatr.

Zanim ziemia zamarznie na dobre, warto ją przekopać, pozostawiając ją w tzw. ostrej skibie, to znaczy, że po przekopaniu ziemi nie wyrównujemy powierzchni. Dzięki temu zabiegowi gleba zmagazynuje więcej wody, struktura ziemi się poprawi, a wydobyte na powierzchnię szkodniki wymarzną. Przekopana ziemia będzie lepszym podłożem do sadzenia roślin na wiosnę.

Wmarznięty traktor…

Słońce już się chowało za horyzont. Ciemniało. „A do diabła z tą robotą!” — warknął sobie pod nosem Heniuk. Zły był, że zaciągnął z tymi jesiennymi pracami.

E tam! Przyjdzie jutro, to i dokończy. Diabeł chyba to usłyszał, bo…

Nazajutrz trzasnął siarczysty mróz i traktorek Heniuka wmarzł w ziemię po same „uszy”. Odpalony silnik rzęził jak rżnięty świniak, ale łopaty nie poruszyły się ani na centymetr…

Sąsiedzi aż do wiosny dworowali sobie ze spóźnialskiego rolnika!

Czytaj więcej: Edukacyjna jesień w kontekście prac domowych

Staropolskie przysłowia na listopad

Mądrości ludowe to zbiór przemyśleń i obserwacji naszych przodków, które zapisały się w tradycji przekazywane z pokolenia na pokolenie. Przysłowia ludowe miały tłumaczyć świat i pomagać ludziom zrozumieć jego porządki. Powiedzenia ludowe mają dużą wartość kulturową, a myśli w nich zawarte ukazują mądrość i doświadczenie życiowe naszych przodków.

• Deszcz w początku listopada, mrozy w styczniu zapowiada.
• Deszcze listopadowe budzą wiatry zimowe.
• Słońce listopada mrozy zapowiada.
• Gdy listopad z deszczem, grudzień zwykle z wiatrem.
• Gdy w listopadzie liść na szczytach drzew trzyma, to w maju na nowe liście spadnie jeszcze zima.
• Grzmot listopada dużo zboża zapowiada.
• Gdy w listopadzie wody się podniosą, to snadź w zimie deszcze roszą.
• Jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa.
• Jak listopad ciepły — marzec mrozem przewlekły.
• Gdy w listopadzie gawrony gromadnie latają, deszcze albo śniegi zapowiadają.
• Gdy łagodna jesień trzyma, będzie krótka, ostra zima.
• Święty Hubert (3 listopada) idzie za to, jakie będzie przyszłe lato.
• Na Karola (4 listopada) słota, zima pełna błota.
• Na świętą Elżbietę (19 listopada) bywa śnieg nad piętę. Święta Elżbieta — śniegiem pokryta. Zjawia to Elżbieta święta, czy ta zima będzie cięta.
• Dwudziesty pierwszy listopada pogodę zimy zapowiada. Gdy pogoda w Ofiarowanie, ostra zima nastanie. Jaka pogoda w Ofiarowanie służy, taka się na całą zimę wróży.