Akcję zainicjował ks. proboszcz parafii św. Rafała Mirosław Grabowski.
— Pomysł powstał już dawno. Zawsze inspirowały mnie widoki kościoła z kapliczką w tle na litografiach w albumie Wilczyńskiego. Jeszcze za czasów, kiedy merem miasta był Artūras Zuokas, poruszano tę kwestię. Ponownie wróciliśmy do tematu po pandemii koronawirusa. Przecież pierwotnie kapliczka została wzniesiona jako symbol zwycięstwa ludzkości nad epidemią dżumy, która wówczas wtargnęła i opanowała całe Wilno. Uznaliśmy, że byłoby to bardzo symboliczne, gdyby kapliczka została zbudowana po kolejnej pandemii, która nie tak dawno nawiedziła miasto — mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskiem” ks. proboszcz Mirosław Grabowski.
Czytaj więcej: Ks. Mirosław Grabowski: „Popiół zawsze był i jest symbolem skruchy, pokuty”
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Rzeźba Jezusa Śnipiskiego
Zanim jezuici wybudowali na Śnipiszkach przy Zielonym Moście kościół z klasztorem, najważniejszym symbolem religijnym tego przedmieścia był pagórek wznoszący się nieopodal dzisiejszego kościoła. Jeszcze w XIV w. stał tu zameczek obronny z krzyżem katolickim na baszcie. Potem w miejscu jego pozostałości ustawiono duży, drewniany krzyż, który w XVII w. został zastąpiony rzeźbą św. Jana Nepomucena, a jeszcze później murowaną kapliczką ze statuą Chrystusa, dźwigającego za ludzkość krzyż męczeński. Kapliczkę zbudowano w 1710 r., w roku klęski morowej, w miejscu, gdzie zbierali się pielgrzymi przed wyruszeniem w drogę krzyżową. Rzeźbę umieszczono w kapliczce w 1720 r. Postawili ją jezuici, by w ten sposób przypomnieć wilnianom również o ofiarności braci rochitów, którzy zostali w mieście, aby opiekować się chorymi i wszyscy zmarli na dżumę.
Rzeźba Jezusa Śnipiskiego słynęła z cudów, dlatego jej kopie i wizerunki rozeszły się po całej Litwie. Była uwieczniona m. in. na litografiach w albumach Jana Kazimierza Wilczyńskiego, zdjęciach Józefa Czechowicza, Jana Bułhaka oraz na różnych medalikach.
Szlak do Jerozolimy
Kapliczka mieściła się przy ul. Kalwaryjskiej, na długim szlaku prowadzącym do przedmieścia Jerozolima, nazwanego od urządzonej tam drogi krzyżowej. Ze źródeł historycznych wynika, że tradycyjnie pochód rozpoczynał się spod Ostrej Bramy, gdzie gromadzili się pielgrzymi przybyli z oddalonych od Wilna miast i miejscowości. Procesje mijały kaplicę Schodów Chrystusowych przy kościele Bernardyńskim, kaplicę na Śnipiszkach i szły drogą, która z czasem przeistoczyła się w ulicę Kalwaryjską.
Górka Pana Jezusa
Wilnianie nazywali to miejsce Górką Pana Jezusa. Przetrwało ono dwie wojny światowe, a między nimi wojnę polsko-bolszewicką. Przestało istnieć w okresie sowieckim, z początkiem lat 50. XX w., kiedy poszerzano ulicę Kalwaryjską. Kapliczkę wtedy zburzono, a wzgórze zrównano z ziemią. Znikła wówczas oryginalna, dawna statua Jezusa Śnipiskiego, ważna historyczna pamiątka.
Nic o niej nie było wiadomo przez ponad 50 lat. W 2017 r. dokonano niespodziewanego odkrycia — w piwnicy kościoła św. Rafała Archanioła natrafiono na rzeźbę. Drewniana figura uległa zniszczeniu, dlatego ks. proboszcz Mirosław Grabowski zdecydował o oddaniu jej w ręce specjalistów z Muzeum Dziedzictwa Kościelnego w Wilnie. Rzeźba została odrestaurowana przez Gretę Žičkuvienė i Rolandasa Vičysa. Dziś można oglądać ją w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego w Wilnie.
| Fot. domena publiczna, wizualizacja Vilniaus planas, opr. A.K.
Dzieło Bałzukiewicza
Rzeźba Jezusa Chrystusa niosącego krzyż stoi też w prawej nawie kościoła św. Rafała. Jest kopią tej, która stała na śnipiskim wzgórzu do połowy ub. wieku. Autorstwo zachowanej do dziś statui przypisuje się Wincentowi Bałzukiewiczowi, ojca znanego wileńskiego rzeźbiarza Bolesława Bałzukiewicza i Józefa, artysty malarza. Bałzukiewiczowie mieszkali przy ul. Kalwaryjskiej i byli członkami parafii śnipiskiej. Wincenty pełnił obowiązki zakrystiana i rzeźbił z drewna świętych, którzy przed I wojną światową zdobili liczne kościoły wileńskie. Autorstwa Bałzukiewicza jest także stojąca w lewej nawie figura Matki Bożej.
Cegiełki na odbudowę
W 2022 r. samorząd stołeczny zatwierdził propozycję odbudowy kapliczki Jezusa Śnipiskiego. Ogłoszono konkurs na prace projektowe związane z przebudową ulicy Śnipiskiej oraz odbudowę kapliczki. Zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy parafią św. Rafała a Fundacją Litvanus, fundacja będzie patronowała odbudowie kapliczki z figurą Jezusa Śnipiskiego oraz w miarę możliwości wesprze finansowo odbudowę tego obiektu.
— Przyłożyć się do odbudowy kapliczki można m.in. nabywając medalik z Matką Boską Ostrobramską z jednej strony i kapliczką Jezusa Śnipiskiego z drugiej. Medalik jest zrobiony na wzór medalika znalezionego przy szczątkach powstańców styczniowych na górze Zamkowej. Taką cegiełkę można nabyć w kościele św. Rafała. Zebrane środki zostaną skierowane na odbudowę kapliczki. Ma ona stanąć niedaleko miejsca, w którym się pierwotnie mieściła. Pieniądze na ten cel można też wrzucać do kościelnej skarbonki — mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Robert Balcewicz, prezes Fundacji Litvanus. Medalik (cena 15 euro) można też nabyć internetowo na stronie litvanus.com.
Czytaj więcej: Sygnaturka kościoła św. Rafała w Wilnie znów zachwyca [GALERIA]
