– Państwo ma teraz ważniejsze wydatki niż inwestycje w budowę placówek muzealnych, m.in. na obronność – mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” architekt Vytautas Biekša, jeden z autorów projektu rekonstrukcji.
Ogółem na międzynarodowy konkurs wpłynęły 33 projekty
Wyniki konkursu architektonicznego na projekt odbudowy pałacu przy ul. Wileńskiej 24 ogłoszono jeszcze w 2021 r. Zwycięzcą zainicjowanego przez Litewskie Muzeum Narodowe konkursu została litewska firma architektoniczna UAB „PROCESSOFFICE”.
Jej projekt „RRUMAI” przewiduje nie tylko modernizację pałacowych budynków, ale też jakościowe rozwiązanie architektoniczne, które połączy zabytkową oraz nowo wybudowaną części w jednolitą całość. Planuje się, że zostanie tu umieszczona stała ekspozycja sztuki i powstaną też nowoczesne przestrzenie wielofunkcyjne.
– Powstanie nie tylko nowoczesna placówka muzealna. Podwórko kompleksu zostanie zagospodarowane na przyjazną zieloną przestrzeń z drzewami, krzewami, elementami amfiteatru i małą architekturą – opowiada współautor projektu.
Pomimo krajowych architektów swoje wizje renowacji pałacu i zagospodarowania pobliskiego terenu przedstawili architekci z wielu krajów: Stanów Zjednoczonych Ameryki, Indonezji, Australii, Meksyku, Węgier, Danii, Polski.
Zabraknie parkingu
Częścią kompleksu będzie też kawiarnia, zabraknie natomiast parkingu, zlokalizowanego obecnie w ścisłym sąsiedztwie z dawnym pałacem.
– Zgodnie z projektem przestrzeń zostanie przystosowana dla potrzeb pieszych. W pobliżu będzie kilka miejsc parkingowych dla transportu osób z niepełnosprawnościami. Na początku ulicy Wileńskiej jest dostępny dosyć duży parking podziemny, gdzie prawie zawsze można znaleźć wolne miejsce. W pobliżu pałacu nie było możliwości zbudowania podziemnego parkingu ze względu na unikatowość obszaru i prowadzone tu wykopaliska archeologiczne – wyjaśnia Vytautas Biekša.
Nie uda się przywrócić oryginalnego projektu
Dawna siedziba Radziwiłłów jest w gestii Litewskiego Muzeum Narodowego.
„Popadający w ruinę pałac zlokalizowany jest na terenie chronionej przez UNESCO Starówki wileńskiej. Jego obecny stan jest niewybaczalnym zaniedbaniem. W ramach rewitalizacji przywrócimy świetność temu zabytkowi” – zapowiada Arūnas Gelūnas, dyrektor placówki.
Wprawdzie nie uda się przywrócić oryginalnego projektu pałacu z XVII w. — architektura budynków pałacowych nieodwracalnie się zmieniła, pojawiły się atrybuty z późniejszych okresów, zaś niektóre elementy uległy całkowitemu zniszczeniu. Powierzchnia kompleksu budynków pałacowych wynosi około 7 tys. m kw i mieści się na terenie 0,8 ha.
Ocalał tylko fragment pałacu
Pałac Janusza Radziwiłła z wielkim przepychem został zbudowany na początku XVII w., w stylu barokowym w kształcie wielkiej podkowy o trzech skrzydłach, zakończonych potężnymi kwadratowymi pawilonami. Liczne pożary, które nawiedzały Wilno, oraz wojny tak niszczyły budynek, że większa część pałacu zniknęła zupełnie. W XIX w. zaniedbany pałac przekazano Towarzystwu Dobroczynności, które działało tu do 1940 r. Przez wiele lat dawna siedziba Radziwiłłów była ruderą bez okien i drzwi. Część budynku w czasach sowieckich została przebudowana oraz przystosowana do uprawiania sportu i innych zajęć. W 1990 r. otwarto tu filię Litewskiego Narodowego Muzeum Sztuki. Część przestrzeni odrestaurowano. Odbywały się tu wystawy oraz różne wydarzenia kulturalne.
Projekty wizualizacji pałacu Radziwiłłów można obejrzeć na stronie internetowej Litewskiego Związku Architektów.
Czytaj więcej: Pałac Radziwiłłów odzyska dawną świetność