Ekspozycja ta jest jednym z elementów szeroko zakrojonych działań IPN mających na celu popularyzację wiedzy historycznej oraz umacnianie świadomości narodowej poprzez przybliżenie sylwetek najważniejszych postaci polskiej drogi do odzyskania niepodległości w 1918 r. Wystawa prezentuje bogaty materiał ikonograficzny, biograficzny i dokumentalny związany z najistotniejszymi liderami walki o wolność i odrodzenie państwa polskiego po 123 latach zaborów.
Sześć kluczowych postaci i realia życia pod zaborami
Ekspozycja skupia się na sześciu kluczowych postaciach, które różniły się pochodzeniem społecznym, poglądami politycznymi i wizją przyszłej Polski, lecz mimo tych różnic potrafiły działać w imię wspólnego celu. Są to: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski, Wincenty Witos, Wojciech Korfanty oraz Ignacy Daszyński. Każda z tych osób odegrała szczególną rolę w procesie odbudowy państwa, a ich biografie doskonale ukazują, jak różnorodne drogi prowadziły do ostatecznego zwycięstwa sprawy polskiej.
Wystawa przygotowana została w formie plansz edukacyjnych, które w sposób klarowny i przystępny przedstawiają zarówno najważniejsze wydarzenia historyczne, jak i kontekst społeczny oraz polityczny epoki. Duży nacisk położono na ukazanie realiów życia pod zaborami, różnorodnych form walki — od zrywu zbrojnego, przez działalność dyplomatyczną, aż po pracę organiczną i rozwój świadomości narodowej. Ekspozycja nie tylko prezentuje suche fakty, lecz także pozwala zrozumieć ideowe motywacje i dylematy liderów niepodległościowych.
Czytaj więcej: Testament Marszałka Józefa Piłsudskiego
Piłsudski, Dmowski, Paderewski
Szczególne miejsce zajmuje postać Józefa Piłsudskiego, który poprzez działalność w PPS i później poprzez tworzenie legionów stał się symbolem walki czynnej, zbrojnej i konsekwentnej. Wystawa ukazuje jego drogę od konspiratora i więźnia carskiego, poprzez dowódcę wojskowego, aż po naczelnika odrodzonego państwa. Podkreślono jego zdolność do jednoczenia ludzi wokół wizji wolnej Polski, mimo częstych sporów politycznych.
Z kolei Roman Dmowski przedstawiony jest głównie jako polityk i dyplomata, który reprezentował interesy Polski na arenie międzynarodowej, zwłaszcza podczas konferencji wersalskiej. Wystawa akcentuje jego rolę w budowaniu polskiej argumentacji geopolitycznej i kulturowej, które okazały się kluczowe dla uznania prawa Polaków do własnego państwa.
Nie mniej ważna jest sylwetka Ignacego Jana Paderewskiego — światowej sławy pianisty i kompozytora, którego talent i sława stały się narzędziem w służbie dyplomacji. Wystawa przypomina o jego wystąpieniach publicznych i działalności na rzecz sprawy polskiej w Stanach Zjednoczonych, a także o jego roli w budowaniu poparcia prezydenta Woodrowa Wilsona dla niepodległości Polski.
Witos, Korfanty, Daszyński
Obecność Wincentego Witosa pozwala ukazać wagę ruchu ludowego i zaangażowania mieszkańców wsi w odbudowę państwa. Podkreślono działalność polityczną Witosa, troskę o sprawy chłopów oraz udział w kształtowaniu demokratycznych fundamentów II Rzeczypospolitej.
Postać Wojciecha Korfantego została zaprezentowana jako symbol walki o polskość na Śląsku. Wystawa przypomina o jego związku z powstaniami śląskimi oraz o aktywności politycznej prowadzonej na rzecz przyłączenia regionu do państwa polskiego.
Natomiast Ignacy Daszyński ukazany jest jako przedstawiciel ruchu socjalistycznego oraz współtwórca rządu lubelskiego w 1918 r. Podkreślono jego wkład w tworzenie struktur demokratycznych i społecznych przyszłego państwa.
Duże zainteresowanie wystawą
Wystawa stanowi wartościowy materiał edukacyjny dla uczniów, mieszkańców regionu oraz turystów. Ułatwia zrozumienie, że niepodległość nie była wynikiem jednego zrywu ani wysiłku pojedynczego bohatera, lecz owocem współdziałania wielu środowisk.
Organizując ekspozycję, IPN po raz kolejny przypomina, jak ważne jest pielęgnowanie pamięci historycznej i kształtowanie postawy świadomego obywatelstwa. W Szczecinie wydarzenie to spotkało się z dużym zainteresowaniem, co dowodzi, że temat odzyskania niepodległości pozostaje żywy i aktualny w świadomości współczesnych Polaków.