W kraju nasila się trwający od końca wyborów parlamentarnych kryzys polityczny. Jego nowa eksplozja nastąpiła po wtorkowym oświadczeniu prezydent Dali Grybauskaitė.
Prezydent powiedziała, że nie zatwierdzi całego składu nowego rządu centrolewicowej koalicji ze względu na obecność w nim „nieodpowiednich” kandydatów. Słowa te zostały odczytane jako sprzeciw Grybauskaitė wobec kandydatek na ministrów z ramienia Partii Pracy Lorety Graužinienė i Virginji Baltraitienė. Tymczasem na zwołanym we wtorek posiedzeniu prezydium Partia Pracy postanowiła, że nie ugnie się pod naciskiem żądań prezydent i nie zmieni swoich kandydatów na ministrów.
Sytuacja patowa trwała jednak niedługo, bo już wczoraj prezydent próbowała złagodzić swoje stanowisko, mówiąc, że „jakiś tam rząd na pewno zatwierdzi”. Apelowała do kandydatów na ministrów o większą samokrytykę. Tłumaczyła też, że jej pretensje do kandydatów nie są uwarunkowane ich przynależnością partyjną do poszczególnego ugrupowania, lecz wynikają z tego, że kandydaci nie spełniają trzech podstawowych wymogów kwalifikacyjnych, które sama prezydent kandydatom wyznaczyła.
— Ogólne wymagania są takie, że należy znać dziedzinę, którą się zamierza kierować, należy znać europejski harmonogram prac, ponieważ Litwa będzie musiała przewodniczyć oraz trzeba też potrafić dogadać się w jednym z roboczych języków europejskich — wyjaśniła wczoraj prezydent Dalia Grybauskaitė. Prezydent zapewniła też, że wymagania te dotyczą kandydatów wszystkich partii, a nie tylko Partii Pracy.
Również desygnowany na premiera nowego rządu Algirdas Butkevičius próbował wczoraj łagodzić sytuację. Bo jeśli we wtorek premier stanowczo bronił kandydatek na ministrów Partii Pracy, to wczoraj już nie wykluczał, że prezydent zatwierdzi niepełny skład nowego rządu.
— Może tak się wydarzyć, że skład rządu będzie zatwierdzony bez dwóch ministrów — powiedział wczoraj Butkevičius. Premier wyraźnie zaznaczył, że chodzi o kandydatów Partii Pracy Loretę Graužinienė i Virginję Baltraitienė, które miały objąć resorty opieki socjalnej i pracy oraz oświaty i nauki. Butkevičius powiedział, że prezydent nie zgadza się na te kandydatury.
— Zapytajcie ją o to — odpowiedział premier zapytany na temat, jakie zastrzeżenie prezydent ma do dwóch kandydatek Partii Pracy.
Sugestia Butkevičiusa o niepełnym składzie rządu może świadczyć o tym, że premier nie poddał się namowom prezydent Grybauskaitė, żeby samodzielnie — bez konsultacji z liderem Partii Pracy Wiktorem Uspaskichem — podjął decyzję o zamianie proponowanych przez tę partię kandydatów na ministrów na inne osoby. O takiej propozycji złożonej Butkevičiusowi mówiło się we wtorek w kuluarach sejmowych. Przyjęcie jej przez premiera groziłoby konfliktem między partią premiera i partią Uspaskicha i faktycznie oznaczałoby rozłam w formującej się koalicji centrolewicowej. A to doprowadziłoby do powołania rządu mniejszościowego zdanego na poparcie opozycji. I takie poparcie opozycyjnych Związku Ojczyzny-Chrześcijańskich Demokratów i Ruchu Liberałów prezydent — jak twierdzą niektóre źródła — rzekomo obiecała Butkevičiusowi już podczas sejmowego głosowania nad składem nowego rządu. Taka sytuacja byłaby na rękę prezydent Grybauskaitė, która — zdaniem wielu obserwatorów — próbuje zachować kontrolę nad rządem i Sejmem, bo koalicja mniejszościowa lub lewicowo-prawicowy „tęczowy” jej wariant przesuwałyby ośrodek władzy z rządu i parlamentu do Urzędu Prezydenta.
KANDYDACI NA MINISTRÓW 16. RZĄDU
Algirdas Butkevičius (PS)……….premier
Birutė Vėsaitė (PS)….Ministerstwo Gospodarki
Linas Linkevičius (PS)……….Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Rimantas Sinkevičius (PS)……………Ministerstwo Komunikacji
Juozas Bernatonis (PS)…..Ministerstwo Sprawiedliwości
Juozas Olekas (PS)……..Ministerstwo Obrony Kraju
Rimantas Šadžius (PS)……….Ministerstwo Finansów
Vytenis Povilas Andriukaitis (PS)……….Ministerstwo Zdrowia
Loreta Graužinienė (PP)……….Ministerstwo Opieki Socjalnej i Pracy
Virginija Baltraitienė (PP)…….Ministerstwo Oświaty i Nauki
Viginijus Jukna (PP)…..Ministerstwo Rolnictwa
Kęstutis Daukšys (PP)….Ministerstwo Kultury
Dailis Alfonsas Barakauskas (PiS)…..Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
Valentinas Mazuronis (PiS)….Ministerstwo Ochrony Środowiska
Jarosław Niewierowicz (AWPL)…..Ministerstwo Energetyki
***
Partia Socjaldemokratów (PS)
Partia Pracy (PP)
Porządek i Sprawiedliwość (PiS)
Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL)