W czwartek, 8 października w dużej sali samorządu rejonu wileńskiego odbyła się konferencja, zorganizowana przez Ośrodek interwencji kryzysowej rodziny i dziecka rejonu wileńskiego. Temat konferencji była „Złość i agresja u dziecka. Od czego zacząć?”
Na konferencję przybyli pracownicy placówek socjalnych, pedagodzy socjalni, socjalni pracownicy gmin, specjaliści wydziału ochrony praw dziecka rejonu wileńskiego, wydziału opieki socjalnej rejonu wileńskiego, Przychodni centralnej rejonu wileńskiego, Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej rejonu wileńskiego.
Zebranych przywitała organizator imprezy dyrektor Ośrodk interwencji kryzysowej rodziny i dziecka rejonu wileńskiego Leokadia Pavtel, a obecny na spotkaniu wice dyrektor administracji samorządu rejonu wileńskiego Robert Komarowski życzył wszystkim wytrwałości w ich potrzebnej, aczkolwiek „smutnej pracy”.
Kierowniczka Wydziału Opieki Socjalnej administracji samorządu rejonu wileńskiego Stefania Stankiewicz wyraziła zadowolenie, że obecnie w rejonie wileńskim mamy cztery placówki socjalne, gdy „jeszcze dziesięć lat temu w rejonie nie było żadnej placówki”. Już w następnym roku w rejonie wileńskim drzwi otworzy Centrum Dobrobytu Rodziny i Dziecka.
Złość i agresja
Złość i agresja towarzyszy człowiekowi od chwili powstania rodu ludzkiego. Dowodem tego jest znana biblijna opowieść o Kainie i Abelu. Opowieść ta niejednokrotnie była przekazywana na płótnie przez ówczesnych i współczesnych artystów-malarzy. Zebranym opowiedziała o tym specjalistka z Ośrodka interwencji kryzysowej rodziny i dziecka rejonu wileńskiego Jekaterina Zwieriewa. Wspomniała ona też i o wpływach dzisiejszej telewizji na psychikę dziecięcą. „Dzisiejsza sztuka massmedialna (kino, telewizja) wypacza i deformuje psychikę dziecka. Filmy fabularne, nawet animowane, są nasycone scenami przemocy, pogardy do bliźniego” – twierdziła Zwieriewa. Natomiast dziecko utożsamia się ze swymi ukochanymi bohaterami z ekranu i usiłuje naśladować je.
– Koniecznie musimy kontrolować swoje dzieci i bacznie śledzić, co one oglądają w telewizji i Internecie, bowiem złość i agresja jest to, co nas zabija i nie pozwala ujrzeć piękno życia – mówiła przedstawicielka Ośrodka interwencji kryzysowej rodziny i dziecka rejonu wileńskiego Jekaterina Zwieriewa.
Metoda Biofeedback
Roman Juchniewicz, dyrektor Służby Pedagogiczno-psychologicznej rejonu wileńskiego zapoznał uczestników konferencji z metodą Biofeedback – efektywnym sposobem regulowania zaburzeń emocji i zachowań dzieci.
Biofeedback – to nowoczesna metoda treningowa wykorzystująca specjalistyczny sprzęt wraz z oprogramowaniem do obserwacji aktywności i pracy mózgu podczas treningu. Atrakcyjna forma pracy (gry multimedialne, filmy) sprawia, że nabywanie kolejnych umiejętności staje się dla dziecka ekscytującą zabawą i prawdziwą przyjemnością.
Podczas treningu dziecko uczy się rozpoznawać własne reakcje udoskonalając działanie własnego organizmu, aktywizuje pracę mózgu, ćwiczy umiejętność skupiania uwagi na określonym zadaniu, mówił Juchniewicz.
Wyniki Biofeedback korzystnie wpływają na stan emocjonalny dziecka, poprawiają wyniki w nauce, zwiększają zdolność zapamiętywania i koncentracji, rozwijają zdolności językowe, matematyczne, sportowe, wyciszają nadmierne emocje, pomagają radzić sobie z trudnymi sytuacjami, likwidują stany lękowe, sprawiają, że nauka przychodzi z łatwością.
Regularne treningi EEG Biofeedback powodują, że mózg dziecka zapamiętuje, utrwala, a następnie wykorzystuje wyćwiczone umiejętności w życiu codziennym, sprawiając, że nauka przychodzi z łatwością, a dziecko cieszy się z osiąganych rezultatów.
Dziecko – dorastająca część składowa społeczeństwa
Goście z Przychodni centralnej rejonu wileńskiego, Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej rejonu wileńskiego wystąpili z referatami o właściwościach rozwojowych dziecka i takim zjawisku jak wybuchy gniewu u dziecka i sposobach jego opanowania.
Zdaniem Gody Bačienė, psychiatry i psychoterapeuty dziecięcego, siedmioletnie dziecko wkracza w tak zwany wiek szkolny, który trwa do ukończenia przez nie dwunastego roku życia. W tym czasie w życiu młodego człowieka zachodzi wiele istotnych zmian, które wynikają z rozpoczęcia właściwej edukacji szkolnej oraz początku dojrzewania. Wiek szkolny można traktować jako pierwszy krok w świat dorosłych. Dla tego okresu najbardziej istotnymi są procesy powstawania poczucia kompetencji oraz kształtowania się samooceny. Polega to na wykształceniu się w dziecku poczucia, że warto się dowiadywać nowych rzeczy, mieć zainteresowania i je pogłębiać – mówiła Bačienė.
Dzieci w wieku szkolnym potrafią: zależnie od własnej woli koncentrować swoją uwagę, zaczynają tworzyć własne strategie pamięciowe, nabierają umiejętności analizowania, planowania i przewidywania konsekwencji własnych i cudzych działań.
Młody uczeń, w odróżnieniu od przedszkolaka, zanim zacznie działać częściej myśli. Umiejętność obejmowania refleksją i analizowania swoich przeżyć pozwala dziecku, na przykład, wytrwać do końca lekcji, zanim porozmawia z kolegą o wrażeniach niekoniecznie nauki dotyczących. Jest to swoista umiejętność zdystansowania się do własnych przeżyć w celu ukończenia zadania, jakim w tym przykładzie było dotrwanie w skupieniu do końca lekcji. Dziecko zaczyna być świadome swoich stanów emocjonalnych, coraz częściej je rozpoznaje i uczy się wyrażać je w kontrolowany, akceptowalny społecznie sposób.
W tej fazie rozwoju dzieci najchętniej i najbardziej efektywnie uczą się poprzez działanie, a nie tylko bierne słuchanie. Mając to na uwadze warto angażować je w prace domowe, takie jak: podlewanie kwiatów, ścieranie kurzu, nakrywanie do stołu. Za włożony w pracę wysiłek dzieci powinny być chwalone i nagradzane. W szkole zadaniem nauczycieli jest takie organizowanie procesu nauczania, aby przyswajanie wiedzy było dla dzieci źródłem satysfakcji, nie tylko obowiązkiem.
Rozbudowujące się kontakty społeczne umożliwiają dziecku dostrzeżenie różnych punktów widzenia, zauważenie, że ludzie się różnią. Rozwój społeczny dziecka w wieku szkolnym widoczny jest w nabywaniu umiejętności dyskutowania, przedstawianiu swoich myśli, słuchaniu innych ludzi i wypracowywaniu wspólnych rozwiązań. Stąd najlepszą formą zaspokajania potrzeb w tym wieku jest praca grupowa – uważa G.Bačienė.
Gniew i złóść – jak opanować?
Gniew, złość, wściekłość to uczucia znane każdemu człowiekowi, które pojawiają się jako reakcja na różnego rodzaju przeszkody czy ograniczenia i skłaniają do działania.
U ich podstaw leżą często inne uczucia takie, jak lęk, strach, niepokój, zmęczenie, których obecność osłabiając nas może powodować wyzwalanie się gniewu.
Przyczyny i formy gniewu u każdego z nas są wyznaczane przez biologicznie uwarunkowane predyspozycje, doświadczenia rodzinne – sytuacje urazowe, zaniedbania, wzory zachowań agresywnych.
Istnieje niemała grupa dzieci szczególnie łatwo wpadających w gniew, których wychowanie dostarcza rodzicom wiele problemów i obaw.
Dziecko łatwo wpadające w gniew ma częste napady złości, zachowuje się prowokująco, ujawnia małą tolerancję na niezaspokojenie potrzeb, pielęgnuje swoje negatywne emocje, bywa agresywne wobec otoczenia.
Jak pomóc samemu dziecku radzić sobie ze złością?
Według Rasy Vinogrodskienė, psycholog z Centrum socjalnego dzieci i nastolatków, musimy rozpoznać i nazwać uczucia dziecka („wygląda na to, że przeżywasz, że czujesz niezadowolenie, gniew, złość, wściekłość”), dowiedzieć się, co wywołało złość, powiedzieć o swojej gotowości do potraktowania sprawy poważnie.
Zadaniem rodziców, pedagogów, opiekunów jest uczyć dziecko, że niezadowolenie lepiej wyrażać słowami niż czynami, uczyć zasad postępowania, często przypominając je, wyjaśniając, jakie czyny są akceptowane, a jakie nie.
Należy słuchać uważnie dziecka, gdy okazuje złość w sposób akceptowany (choćby nawet głośny), chwalić dziecko za każdą próbę powstrzymywania ataku złości.
Zalecane jest też zapoznanie dziecka z metodami kontrolowania gniewu i nie dopuszczania do jego narastania np. liczenie do 10, głębokie oddechy, powtarzanie jakiegoś wierszyka lub formułki, prośba o pomoc i in.
Rodzice mogą też znaleźć dla dziecka najwłaściwszy sposób wyładowania gniewu, np. boksowanie poduszki, rysowanie, granie na jakimś instrumencie, ale nie zachęcajmy do uwalniania złości poprzez atakowanie czegoś, co udaje konkretną osobę.
Należy uczyć dziecko rozwiązywania konfliktów z innymi bez użycia przemocy poprzez szukanie możliwych rozwiązań.
Nie zezwalajmy nigdy na agresję, powstrzymujmy dziecko przed biciem i innymi agresywnymi zachowaniami, uczmy dziecko mówienia w sposób otwarty o swoich potrzebach i pragnieniach, zwracajmy uwagę na zasady dobrego wychowania; dzięki ich przestrzeganiu drobne nieporozumienia nie przeradzają się w wielkie konflikty.
Sprawą wielce ważną, według Rasy Vinogrodskienė, jest rozwijanie w dziecku empatii, czyli zdolności uczuciowego utożsamiania się z drugą osobą i wywoływania w sobie uczuć, które ona przeżywa,
I pamiętajmy rzecz najważniejszą:
Dziecko musi mieć świadomość, że jest kochane niezależnie od tego, w jaki sposób wyraża swoje emocje. To jest klucz do rozwiązania wszelkich problemów, z którymi boryka się mały i niedoświadczony w życiu człowiek.
Po wysłuchaniu referatów, członkowie konferencji wzięli udział w dyskusjach, podzielili się swoimi spostrzeżeniami na tematy poruszane podczas konferencji.