W styczniu 2020 r. na Litwie zacznie obowiązywać zakaz posiadania ponad 1 500 ha lasów. Nadchodząca zmiana przepisów zaktywizowała rynek – eksperci prognozują wzrost zainteresowania kupnem lasu i zmianę cen na tereny zalesione.
– To była inicjatywa ruchu na rzecz lasów „Už Lietuvos miškus”. Cieszymy się, że cel został osiągnięty i od 2020 r. łączna powierzchnia lasów nabytych przez jednego właściciela nie może przekraczać 1,5 tys. ha. Na początku proponowaliśmy, że jeden właściciel nie może mieć więcej niż 500 ha. To, co teraz dzieje się z naszymi lasami, nie jest normalne, ponieważ prawie wszystkie są własnością obcokrajowców. Tylko IKEA nabyła 27 tys. ha lasów. Naszym zdaniem stanowi to zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Rząd obecnej sytuacji zupełnie nie kontroluje. Na przykład dzisiaj, powiększając poligon wojskowy, wkraczamy na teren lasu, którego właścicielem jest IKEA. By dzisiaj wykupić ten teren z rąk właściciela, trzeba przeznaczyć z budżetu państwa o wiele większe środki niż osiągnięte kiedyś zyski ze sprzedaży tego lasu. Miejmy nadzieję, że dzięki nowej ustawie nasz las nie zostanie własnością obcokrajowców – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Gintautas Kniukšta, szef ruchu na rzecz lasów „Už Lietuvos miškus”.
CZYTAJ WIĘCEJ: Leśnicy obawiają się, że lasy Litwy zaczną zanikać wskutek wycinki
Tymczasem, Tadas Palaima, dyrektor spółki „Miško aukcionas”, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” powiedział, że poszczególne przedsiębiorstwa posiadające ponad 1 500 ha lasów usiłują do stycznia nabyć jak najwięcej powierzchni zalesionych.
– Lasy skupują przede wszystkim spółki zagraniczne, chcą nabyć jak najwięcej lasów do stycznia 2020 r. Nie widzę w tym nic złego, że lasy wykupują spółki zagraniczne. Przecież, jak kupują, nie zabierają go za granicę, nie teleportują go, on pozostaje w naszym kraju, tylko, że zmienia właściciela. Zgodnie z Konstytucją to państwo litewskie jest największym właścicielem lasów i nie może on być nikomu sprzedany. Ceny rzeczywiście ostatnio bardzo wzrosły, ale nie powiedziałbym, że nadal rosną. Same lasy są drogie, ale drewno ostatnio staniało. Myślę, że od 2020 r. ceny znacznie spadną, zwłaszcza lasów niedojrzałych. Dzisiaj hektar dojrzałego lasu o dobrej jakości może kosztować nawet 15 tysięcy euro. Największą popularnością kupców cieszą się lasy iglaste kategorii IV, gdzie wycinka drzew jest nieograniczona i masowa. Za hektar takiego lasu należy zapłacić 5 tysięcy euro – mówi Tadas Palaima.
Masowa wycinka drzew oznacza, że na danej powierzchni równocześnie (lub w ciągu kilku lat) są usuwane wszystkie drzewa, a wraz z nimi znikają wszystkie zwierzęta, ekosystemy, ptaki, roślinność itd.
Litewskie lasy są własnością około 250 tys. osób fizycznych i prawnych. Według statystyk przedstawionych przez Państwową Służbę Leśną, przeciętne gospodarstwo leśne ma powierzchnię około 3,4 ha. Grunty leśne przekraczająca 500 ha są własnością 58 osób fizycznych i prawnych. Najwięksi właściciele lasu posiadają tysiące hektarów.
Fundusze i spółki inwestycyjne z kapitałem zagranicznym w ostatnich latach należą do najszybciej rozwijających się sektorów na litewskim rynku lasu. Największym właścicielem lasu na Litwie jest IKEA, która za pośrednictwem zarządzanej przez nią spółki IRI Investments Lietuva nabyła 27 tys. ha lasu. Na drugim miejscu jest fińska spółka kapitałowa Dasos Capital, która w ubiegłym roku kupiła 15 tys. ha lasów należących do szwedzkiej grupy Euroforest.
Eksperci podkreślają, że kraje skandynawskie wykazują duże zainteresowanie lasami w krajach bałtyckich. Uważa się, że jest to inwestycja niezbyt rentowna, ale całkowicie bezpieczna. Las rośnie, inwestycji nie wymaga, a w razie kryzysu wycinkę lasu można odłożyć i poczekać na lepsze czasy.
Zakupem lasu zainteresowani są również litewscy inwestorzy. Spółka Invalda INVL skupiła ponad 1 000 ha gospodarstw leśnych. Centrum rejestrów nie udziela informacji, ile lasu posiadają na własność osoby prywatne jako akcjonariusze spółek. Tylko część spółek upublicznia tę informację.
Latem Sejm Litwy przyjął weto prezydenta Gitanasa Nausėdy w sprawie ograniczonego prawa pierwokupu do nabycia gruntów leśnych. Osoba lub osoby powiązane mogą nabyć na terytorium Litwy grunty leśne. Łączna powierzchnia lasów nabytych przez nich od państwa lub od innych osób nie może przekraczać 1,5 tys. ha.
Fot. Marian Paluszkiewicz