Na rok 2021 zaplanowany jest powszechny spis ludności oraz mieszkań na Litwie. Tym razem jednak spis będzie się różnił od poprzednich, ponieważ po raz pierwszy rachmistrzowie z ankietami nie zapukają do naszych drzwi – wszystkie dane zostaną automatycznie pobrane aż z 19 oficjalnych rejestrów i państwowych systemów danych. Wśród pobieranych danych znajdą się też informacje dotyczące narodowości mieszkańców Litwy, jednak czy każdy z nas ma w rejestrze państwowym taki wpis?
Czytaj więcej: Spis ludności i mieszkań będzie prowadzony wg posiadanych przez państwo danych
Okazuje się, że nie. Szczególnie brak wpisów o narodowości mogą zauważyć osoby urodzone po 1990 r. Warto zatem sprawdzić, jakie wyglądają nasze dane osobowe są w rejestrach państwowych i czy znajduje się w nich wpis o naszej faktycznej narodowości.
Jeżeli takiego wpisu brak, a chcielibyśmy, aby tam się znalazł, można to łatwo naprawić – w przypadku większości osób jest to łatwa procedura niewymagająca nakładu czasu.
Dlaczego warto zadbać o wpis o narodowości?
W zależności od liczby przedstawicieli mniejszości narodowych zależeć mogą decyzje polityczne państwa dotyczące tych wspólnot. Im więcej osób poczuwających się do narodowości np. polskiej czy rosyjskiej potwierdzi to w państwowej bazie danych, tym większy głos te wspólnoty będą miały przy tworzeniu podstaw prawnych, regulujących codzienne życie – gwarancji edukacji, obsługi i napisów w języku ojczystym, po kwestie oryginalnej pisowni imion i nazwisk.
Czy wpis o narodowości może mieć negatywne skutki?
Art. 37 Konstytucji RL oraz Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych gwarantują obywatelom, którzy przynależą do mniejszości narodowych, prawo do rozwoju swojego języka, kultury i tradycji.
Art. 3 Konwencji stanowi z kolei, że każda osoba należąca do mniejszości narodowej ma prawo do swobodnej decyzji o traktowaniu jej jako osoby należącej bądź też nienależącej do takiej mniejszości, a wybór taki lub korzystanie ze związanych z tym wyborem praw nie pociągnie za sobą żadnych niekorzystnych skutków.
Litwa ratyfikowała Konwencję jeszcze w 2000 r., tym samym zadeklarowała zastosowanie zasad Konwencji w litewskich aktach prawnych i odpowiednio też w polityce rządu.
Co zrobić, jeżeli nie zdążę z uzupełnieniem wpisu do rozpoczęcia spisu ludności?
Departament Statystyki zważając na częsty brak danych o narodowości, ale też zdecydowany brak danych o wyznaniu i znajomości języków w rejestrach państwowych zamierza w połowie stycznia uruchomić specjalną ankietę, która ma na celu zebranie danych o składzie narodowościowym mieszkańców, wyznawanej wierze, języku ojczystym i innych umiejętnościach lingwistycznych.
Do zainicjowania tej ankiety przyczyniły się też starania Europejskiej Fundacji Praw Człowieka, która organizowała panele dyskusyjne i spotkania ze specjalistami Departamentu Statystyki, zwracając uwagę, że nowy tryb spisu ludności może nie odzwierciedlać prawdziwych danych o składzie narodowościowym kraju.
Ankieta będzie dostępna w internecie, wypełnić ją będzie mógł każdy chętny. Poza tym Departament Statystyki zamierza dodatkowo wykorzystać przy tym pracę rachmistrzów, którzy z mieszkańcami skontaktują się też telefonicznie bądź, w zależności od sytuacji, przybędą do ich domów z ankietami. Departament Statystyki o uruchomieniu ankiety będzie informował na bieżąco za pośrednictwem mediów.
Czego potrzeba, by wypełnić ankietę internetową?
Osoby, chcące wypełnić internetową ankietę o narodowości, wyznaniu i używanych językach będą mogły to zrobić wpisując przy logowaniu swój osobisty numer identyfikacyjny (lit. asmens kodas) oraz numer dokumentu tożsamości.
Jeżeli osoba nie ma dostępu do internetu, ale chciałaby wypełnić taką ankietę i podać dane o swojej narodowości, wyznaniu i używanych językach to może to zrobić telefonicznie – podczas rozmowy z pracownikiem Departamentu Statystyki osoba ta będzie musiała podać swoje dane osobowe do identyfikacji i odpowiedzieć ustnie na zadawane pytania, pracownik Departamentu natomiast zarejestruje te odpowiedzi w ankiecie.
Kolejna szansa – ankieta dopełniająca w kwietniu
Aby dane statystyczne mogły możliwie najdokładniej odzwierciedlić faktyczny skład narodowościowy i wyznaniowy kraju, Departament Statystyki w kwietniu uruchomi dopełniającą ankietę, ale tym razem wybiórczą.
Spośród mieszkańców, którzy nie wezmą udziału w pierwszej ankiecie, przy zastosowaniu metodyki statystycznej zostaną wybrani uczestnicy nowej ankiety (ok. 40 tys. osób). Otrzymają oni oficjalny list z Departamentu Statystyki, informujący, że dana osoba została wybrana do udziału w badaniu statystycznym i że w tym celu skontaktuje się z nią rachmistrz.
Ankietowanie będzie się odbywało telefonicznie bądź osobiście w domu uczestnika. W trakcie tego badania wybrany uczestnik wypełni taką samą ankietę, jaką wypełniali chętni podczas pierwszej tury ankietowania w styczniu-lutym.
UWAGA! Dane o narodowości, podane w obu ankietach statystycznych, nie będą wpisane do oficjalnych rejestrów i państwowych baz danych. Będą służyły wyłącznie w celach statystycznych. Zatem jeżeli jednak osoba chce mieć w oficjalnych rejestrach zapis o swojej narodowości, to powinna to zrobić zgodnie z opracowaną przez EFHR instrukcją: Wpis o narodowości – instrukcja krok po kroku.
Na podst.: Europejska Fundacja Praw Człowieka