Polsko-litewskie obchody majowe w Wilnie

Premier RP Mateusz Morawiecki podczas swej wizyty na Litwie 2 maja, wspólnie z Ingridą Šimonytė, wziął udział w obchodach Dnia Polonii i Polaków za Granicą, m.in. inaugurując rozbudowę Domu Kultury Polskiej w Wilnie. W poniedziałek natomiast odbyło uroczyste, polsko-litewskie zgromadzenie posłów i senatorów z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Oficjalna wizyta premiera Polski w naszym kraju nie dotyczyła wyłącznie kwestii historycznych. Szefowie rządów Polski i Litwy omówili sytuację dotyczącą relacji polsko-litewskich oraz bezpieczeństwa w regionie. „Symboliczny jest fakt, że pierwsza wizyta na szczeblu rządowym w tym roku odbyła w wigilię obchodów 230.rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja” – powiedziała podczas wspólnej konferencji Ingrida Šimonytė. Litewska premier podziękowała Morawieckiemu za rozwój wzajemnych relacji i projektów infrastrukturalnych. Szefowa rządu Litwy poinformowała, że jesienią ma odbyć się wspólne posiedzenie rządów obu krajów, na którym zostanie nakreślony plan działania na najbliższą przyszłość.

Zachować jedność

Litewska polityk oświadczyła, że oba kraje będą pracowały nad tym, aby prąd wyprodukowany w elektrowni w Ostrowcu nie trafił na rynek unijny. Obaj premierzy zapewnili, że nadal będą wspierali społeczeństwo obywatelskie na Białorusi. „Musimy zachować jedność, ponieważ bronimy nie tylko własnej wolności i niepodległości, ale również prawa naszych sąsiadów do samodzielnego decydowania o własnym losie” – oświadczyła Šimonytė.

Premier RP zaznaczył, że głos Polski i Litwy w sprawie agresywnej polityki Rosji na arenie międzynarodowej jest czymś bardzo ważnym. „To obszar szczególnie wrażliwy z punktu widzenia – niestety trzeba to mocno powiedzieć – imperialistycznej polityki rosyjskiej. Dlatego wspieramy Ukrainę i Białoruś w ich walce o demokrację, w ich walce o wolność. Poprawa sytuacji na Wschodzie jest miarą naszego realizmu i dlatego kontekst NATO i UE jest tutaj absolutnie pierwszoplanowy” – zadeklarował Morawiecki.

Walka z propagandą

Później szefowie rządów udali się do Domu Kultury Polskiej, gdzie wraz z 11 sygnatariuszami podpisali akt erekcyjny w sprawie rozbudowy DKP. W trakcie uroczystości premier Litwy złożyła życzenia litewskim Polakom. „Na wstępie pozwólcie złożyć życzenia litewskim Polakom, a również Polakom na całym świecie, z okazji Dnia Polonii i Polaków za Granicą. Sądzę, że jest to bardzo ważne święto. Jest to święto wspólnoty. Jestem bardzo zaszczycona, że dzisiaj mogę uczestniczyć z wami w obchodach tego święta, nie patrząc na ograniczenia spowodowane pandemią, bo nie można organizować obchodów tak, jakbyśmy tego chcieli. Najważniejsze jest, że potrafimy jednak uczcić to, co jest warte uczczenia” – powiedziała Šimonytė.

Dzięki rozbudowie DKP TVP Wilno będzie posiadało profesjonalne studio telewizyjne. Morawiecki zaznaczył, że wokół Litwy i Polski czają się zagrożenia, „które wiążą się z niebezpieczną polityką naszego wielkiego sąsiada ze Wschodu”. Dodał, że tej polityce Polska i Litwa muszą dać odpowiedź, również przez „właściwą narrację informacyjną”, do której ma się przyczynić TVP Wilno.

W minioną niedzielę została odprawiona msza święta w Ostrej Bramie w intencji wszystkich Polaków. W trakcie kazania ks. prałat Wojciech Górlicki nawiązał do idei patriotyzmu. „Oznacza ono miłość do Ojczyzny, a ojczyzna to jest rzeczywistość, którą można opisywać na różne sposoby, to jest Ziemia Ojców, ale także historia, kultura, literatura” – mówił duchowny.

Ostatnim punktem wizyty premiera Polski było złożenie kwiatów w Mauzoleum Matki i Serca Syna oraz w kaplicy powstańców styczniowych na cmentarzu na Rossie. Przy złożeniu kwiatów premierowi Polski towarzyszyli minister ochrony kraju RL Arvydas Anušauskas oraz przedstawiciele ZHP na Litwie.

Czytaj więcej: Wizyta premiera RP Mateusza Morawieckiego na Litwie

Wspólna uchwała

W poniedziałek, czyli w 230. rocznicę uchwalenia pierwszej w Europie polsko-litewskiej konstytucji, odbyło się wspólne posiedzenie Sejmu RL oraz Sejmu i Senatu RP. Posiedzenie odbyło się w formacie online. W trakcie posiedzenia odczytano wspólną uchwałę dwóch parlamentów. Konstytucja była wyraźną manifestacją suwerenności politycznej, demonstracją tej niezależności wobec mocarstw ościennych oraz wezwaniem do odnowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uchwalenie Konstytucji 3 maja stanowiło dowód odpowiedzialności politycznej elit polskich i litewskich oraz świadectwo zwycięstwa innowacyjnej myśli prawnoustrojowej. „Do wartości tych nawiązano w Zaręczeniu Wzajemnym Obojga Narodów – ustawie wykonawczej do Konstytucji uchwalonej przez Sejm Czteroletni 20 października 1791 r. Potwierdzono w nim siłę wspólnoty wielonarodowej zbudowanej na fundamentach republikańskich” – czytamy w uchwale.

Marszałek polskiego Sejmu, Elżbieta Witek, podczas wspólnego posiedzenia oświadczyła, że Konstytucja 3 maja to nie tylko dokument z przeszłości, lecz także niegasnące źródło siły i mądrości. „230 lat temu podczas obrad Sejmu Wielkiego uchwalono dokument będący ostatnią wolą i testamentem gasnącej ojczyzny, a zarazem najwybitniejszym i najbardziej dalekowzrocznym dokonaniem polskiego parlamentaryzmu. Dzisiaj, patrząc na to wielkie dzieło naszych przodków, czujemy mocniej i rozumiemy lepiej, że każdy z nas jest obywatelem państwa, które tworzymy i kształtujemy wspólnie” – oświadczyła Witek.

Z kolei Viktorija Čmilytė-Nielsen zaznaczyła, że Konstytucja 3 maja to powód do dumy, zarówno dla Polski, jak i Litwy. „W sprawie Konstytucji 3 maja na Litwie nie ma pełnej zgody. Są głosy mówiące, że w dokumencie nie jest wspomniana Litwa i że jest oznaką słabnącej suwerenności Litwy. Jednak coraz częściej zwycięża pogląd, że nie możemy odrzucić wspólnej historycznej i kulturowej spuścizny Polski i Litwy, której nieodłączną częścią jest Konstytucja 3 maja” – powiedziała przewodnicząca Sejmu Litwy.

Nagrody Obojga Narodów

Z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja Zgromadzenie Parlamentarne Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Republiki Litewskiej ogłosiło Nagrody Obojga Narodów. Laureatami nagrody zostali: Jan Malicki, Krzysztof Czyżewski, Kristina Sabaliauskaitė oraz Edward Piórko.

Wspólną polsko-litewską Konstytucję uchwalono 3 maja 1791 r. Była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. Celem ustawy rządowej miało być ratowanie Rzeczypospolitej. Niestety, po dwóch latach nastąpił II rozbiór Polski i król Stanisław August Poniatowski pod naciskiem krajów ościennych musiał odwołać Konstytucję. Po kolejnych dwóch latach nastąpił III rozbiór, który wymazał Polskę i Litwę na ponad 120 lat z mapy świata.

Czytaj więcej: Premierzy Polski i Litwy wbudowali kamień węgielny pod rozbudowę DKP w Wilnie. „Dawno nie było takiego okresu”