W styczniu 1991 roku Litwa doświadczyła sowieckiej agresji wojskowej. Tysiące mieszkańców Litwy, w tym również Polacy na Litwie, dzielnie broniło uchwalonej przez Litwę niepodległości. Przeciw czołgom i lufom sowieckiego agresora stanęli bezbronni — ale nie bezsilni! — ludzie miłujący wolność i pragnący wyrwania się z czerwonych kajdan. Zginęło 14 obrońców wolnej Litwy — a szpitale zapełniły się setkami rannych i okaleczonych.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Najważniejszą rzeczą w tamtych czasach było zmobilizowanie ludzi w obliczu natarcia. Symbolem jedności stał się plac Niepodległości, na którym przez wiele dni i nocy dyżurowali przy ognisku ludzie z całej Litwy. Co roku dzień 13 stycznia przypomina nam o zwycięstwie — wolności Litwy i jej bohaterach.
W związku z pandemią COVID-19, obchody Dnia Wolności 2022 będą odbywać się głównie na otwartych przestrzeniach, z zachowaniem wszelkich środków bezpieczeństwa. Samorząd stolicy zaleca, aby mieszkańcy świadomie ocenili swoje możliwości uczestnictwa w wydarzeniach publicznych. Można bezpiecznie oglądać transmisję wydarzeń w litewskiej telewizji państwowej.
CZWARTEK, 13 STYCZNIA
8:00 godz. — Akcja obywatelska „Pamięć żyje, bo poświadcza”. Samorząd zachęca, aby w każdym oknie zapalić światełko dla poległych.
9:00 godz. — Ceremonia złożenia kwiatów pod pomnikiem „Wieść” upamiętniającym 11 marca na placu Niepodległości.
11:00 godz. — „zasadzanie” niezapominajek — symbolu obrońców wolnej Litwy — na placu Łukiskim.
12:00 godz. — Obchody Dnia Obrońców Wolności i ceremonia wręczenia Nagrody Wolności na placu Niepodległości.
13:10 godz. — Wystawy fotograficzne „Wiara i Wolność. Laureaci Nagrody Wolności — Współpracownicy »Kroniki Litewskiego Kościoła Katolickiego«”, otwarcie podziemnego wydawnictwa „Kronika Litewskiego Kościoła Katolickiego”. Otwarcie w Sejmie w sali I, w Galerii Obrońców Wolnej Litwy). Obowiązuje wcześniejsza rejestracja.
14:00 godz. — Ceremonia uhonorowania poległych za wolność Litwy na cmentarzu na Antokolu.
16:00 godz. — Dyskusja „Razem: KASP (pol. Siły Ochotnicze Obrony Kraju) i VSAT (pol. Państwowa Służba Ochrony Granic)”. Sala konferencyjna Biblioteki Narodowej Litwy im. Martynasa Mažvydasa. Wymagana rejestracja.
16:40 godz. — Z cyklu „Kronika odrodzenia Państwa Litewskiego”. Film dokumentalny reż. D. Vildžiūnasa. 2015 rok. Część I (nadawanie przez LRT Plius).
17:30 godz. — Św. msza w Bazylice Archikatedralnej w Wilnie (transmisja na żywo przez LRT Plius).
18:00 godz. — Koncert pamięci patriotycznej „Wolność w sercu” w Sali Białej Wileńskiego Domu Nauczyciela. W koncercie weźmie udział Mantas Berulis, uczeń Państwowej Szkoły Sztuk Pięknych im. Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa (fortepian) — nauczycielka Vaida Liucija Kirvelytė, Wileński Chór Więźniów Politycznych i Deportowanych „Laisvė”, Mieszany Chór Seniorów Wileńskiego Domu Nauczycielskiego „Versmė” — kierownik Gintaras Skapas.
18:30 godz. — Koncert „Okno na Litwę” w Wileńskim Ratuszu (występują: Dalia Dėdinskaitė — skrzypce, Gleb Pyšniak — wiolonczela, Tadas Motiečius — akordeon).
18:30 godz. — Koncert z okazji Dnia Obrońców Wolności w Litewskim Narodowym Teatrze Opery i Baletu, „Requiem” Giuseppe Verdiego. Wstęp z biletami.
18:30 godz. — Z cyklu „Kronika odrodzenia Państwa Litewskiego”. Film dokumentalny. reż. D. Vildžiūnasa. 2015 rok. Część II (nadawanie przez LRT Plius).
19:00 godz. — W kościele św. Katarzyny bezpłatny koncert „Błogosław nam, Wolności” Wileńskiego Centrum Kultury, chór żeński „Liepa” i orkiestra kameralna Samorządu Miasta Wilna im. św. Krzysztofa.
19:30 godz. — „Dzień po wczoraj”. Film dokumentalny reż. Rimasa Bružasa. 2015 rok (nadawanie w telewizji LRT).
Wstawy i ekspozycje
Do 6 maca
Wystawa „Przysięgli nie ustąpić: postawa Litwy w 1991 roku w obliczu sowieckiej agresji” (Wielki Dziedziniec Sejmu, wejście od alei Giedymina) oraz pokaz filmów dokumentalnych.
Do 18 stycznia
Wystawa prac laureatów Krajowego konkursu rysunków uczniów „Wyrośliśmy wolni” poświęconego Dniu Obrońców Wolności (galeria wystawowa II Pałacu Sejmu, wstęp wolny od strony rzeki)
Wystawa malarstwa artystki Laimy Kaminskienė poświęcona Dniu Obrońców Wolności (galeria łącząca pałac II i III). Daną wystawę będą mogli obejrzeć uczestnicy wycieczek do Sejmu.
Do 31 stycznia
Wystawa fotograficzna „Twarze 13 stycznia 1991 roku na zdjęciach Romualdasa Požerskisa” (I pałac Sejmu, galeria Witrażu). Daną wystawę będą mogli obejrzeć uczestnicy wycieczek do Sejmu.
Wystawa fotograficzna „Wiara i Wolność. Laureaci Nagrody Wolności — Współpracownicy »Kroniki Litewskiego Kościoła Katolickiego«” (I pałac Sejmu, galeria Obrońców Wolności Litwy). Daną wystawę będą mogli obejrzeć uczestnicy wycieczek do Sejmu.
Wystawa fotograficzna „Obrona Wolności 1990-1991” (III pałac Sejmu). Daną wystawę będą mogli obejrzeć uczestnicy wycieczek do Sejmu.
13 stycznia
Muzeum okupacji i walk o wolność Litewskiego Centrum Badań nad Ludobójstwem i Ruchem Oporu będzie otwarte dla publiczności od 10:00 do 18:00 godz.
Mieszkańcy Wilna i goście stolicy będą mogli bezpłatnie zwiedzać muzeum, w którym w czasach sowieckich mieściło się więzienie wewnętrzne KGB. Zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć salę egzekucyjną, ekspozycje, które opowiadają o utracie niepodległości państwa litewskiego w XX wieku, represje władz sowieckich i bezinteresowna walka narodu litewskiego o niepodległość.
Również z tej okazji zwiedzających samorząd zaprasza na wirtualną wystawę muzeum „Styczeń 1991 roku w świadectwach obrońców niepodległości Litwy”.
Odwiedzających muzeum samorząd zaprasza na ul. Aukų 2A w Wilnie.
Z okazji 31. rocznicy odzyskania niepodległości Litwy w tym roku w godz. 10:00 — 18:00 Wilnian i gości miasta zapraszamy do bezpłatnego zwiedzania i zapoznania się z ekspozycjami muzealnymi parku w Tuskulanach (kompleks Tuskulanum).
Więcej informacji u organizatorów poszczególnych wystaw, a także na stronie Sejmu Litwy.
Na podst.: Samorząd Miasta Wilna, LRS, własne