Nauczyciele polonijni na Wileńszczyźnie. Inicjatywa IPN przekroczyła granice Polski

— Wybraliśmy Wileńszczyznę z oczywistych powodów. Najwięcej jest tu śladów polskiej historii — mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Adam Hlebowicz, dyrektor BEN IPN.

Ze względu na pandemię przez dwa ostanie lata konferencja odbywała się online. W tym roku organizatorzy powrócili do formy stacjonarnej, nieco ją modyfikując. — Plan wyjazdu na Wileńszczyznę pojawił się już dwa lata temu, ale nie udało się go zrealizować ze względu na obowiązujące ograniczenia. Pierwszy raz przekroczyliśmy granicę Polski w tym roku i myślę, że nasz pomysł się sprawdził — wyjaśnia Hlebowicz.

Czytaj więcej: Hlebowicz: Bez tych ludzi-pomostów nie byłoby polskości na Wschodzie

— Wileńszczyzna to naturalnie sprzyjający naszemu projektowi teren. Tak ze względu na liczną, bardzo aktywnie działającą polską społeczność, jak na historię i kulturę. Wilno to przecież także Mickiewicz, Słowacki, Piłsudski czy Miłosz… To także historia Armii Krajowej czy Operacji „Ostra Brama”, w rocznicę której wzięliśmy udział w jej obchodach — zauważa dyrektor BEN IPN.

Poprzednie konferencje, które odbywały się w Polsce, dzielone były zwykle na dwie części: wykładową w Warszawie i terenowy objazd po konkretnej części Polski. W tym roku te dwie części zostały połączone. — Zależało nam na tym, by wykładowcami podczas spotkań byli również ludzie stąd, Polacy i Litwini, bo w naturalny sposób są oni świetnymi przewodnikami po historii tych terenów. Myślę, że ten pomysł się sprawdził, bo zainteresowanie uczestników konferencji poszczególnymi spotkaniami jest naprawdę ogromne — podkreśla rozmówca „Kuriera Wileńskiego”.

Konferencja odbywa się dniach 3–13 lipca 2022 r. Jej uczestnicy mogą zapoznać się z najnowszymi działaniami, materiałami edukacyjnymi i osiągnięciami naukowymi IPN, poznać Wilno, Wileńszczyznę i jej mieszkańców. W tym roku w „Polonijnych spotkaniach…” uczestniczy aż 53 nauczycieli z 21 krajów: Australii, Austrii, Brazylii, Belgii, Białorusi, Estonii, Francji, Grecji, Gruzji, Holandii, Irlandii, Kanady, Kazachstanu, Łotwy, Niemiec, Rumunii, Szwecji, Tunezji, Ukrainy, Uzbekistanu i Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Uroczysta inauguracja projektu odbyła się 4 lipca w Centralnym Przystanku Historia w Warszawie z udziałem prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego. Podczas spotkania zaprezentowano strategię i działania nowego Biura Przystanków Historia, do którego zadań należy m.in rozbudowa sieci przystanków, miejsc spotkań na całym świecie, w których prezentowane są działania edukacyjne i naukowe.

Następnego dnia nauczyciele wraz z delegacją Instytutu Pamięci Narodowej: dyrektorem Biura Edukacji Narodowej Adamem Hlebowiczem, naczelnikiem Wydziału Projektów Edukacyjnych dr. Mateuszem Markiem oraz dr Barbarą Męczykowską z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku udała się na Litwę, po drodze odwiedzając Suchowolę, gdzie złożyli znicze pod pomnikiem ks. Jerzego Popiełuszki, oraz miejsce pamięci Obławy Augustowskiej w Gibach. W Wilnie pierwszym punktem programu było spotkanie w Ambasadzie RP, w którym uczestniczyła konsul Irmina Szmalec. W ambasadzie Adam Hlebowicz zaprezentował pierwszy tom słownika „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991” oraz wprowadził uczestników konferencji w tematykę Kresów Wschodnich. Warto zauważyć, że kolejny tom słownika ukaże się już jesienią, a w jego przygotowaniu biorą udział również dziennikarki „Kuriera Wileńskiego”.

Czytaj więcej: „To był dobry rok w stosunkach polsko-litewskich”. Ambasada RP w Wilnie złożyła życzenia świąteczne

Uczestnicy konferencji wzięli również udział w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez Ilonę Lewandowską, dziennikarkę „Kuriera Wileńskiego” w domu Józefa Mackiewicza w Czarnym Borze, czyli w Mackiewiczówce. Uczestnicy zapoznali się z życiorysem i twórczością pisarza, a po zakończeniu zajęć wyruszyli do Ponar — największego na Litwie miejsca masowych mordów podczas II wojny światowej. W podróży towarzyszył im tekst Mackiewicza „Baza Ponary”, który odczytany został przy pomniku upamiętniającym ofiary tego miejsca.

Czytaj więcej: Wileńszczyzna Józefa Mackiewicza

W kolejnym dniu uczestnicy konferencji odwiedzili Ostrą Bramę i zwiedzili Starówkę. — Pomimo przerwy wakacyjnej na Uniwersytecie Wileńskim odczuwało się naukową atmosferę i dziedzictwo setek lat jednej z najstarszych uczelni w Europie założonej w 1579 r. przez Stefana Batorego. Pierwszym jej rektorem był Piotr Skarga, a studiowali na dawnym Uniwersytecie Stefana Batorego m.in.: Joachim Lelewel, Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki — podkreślali opiekunowie grupy.

W dniu, gdy podążali śladami Adama Mickiewicza, spotkali się również z Józefem Szostakowskim, który wygłosił wykład o polskiej poezji nad Wilią, co szczególnie zainteresowało uczestniczących w konferencji polonistów. Po południu przewidziany był wykład dr Ireny Mikłaszewicz „Kościół katolicki na Wileńszczyźnie w okresie powojennym i jego wpływ na życie Polaków” oraz Ilony Lewandowskiej o projektach edukacyjno-historycznych w Wilnie w ostatnich latach.

W kolejnym dniu organizatorzy przewidzieli spotkanie z dyrektorem Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszańców Litwy dr. Arūnasem Bubnysem oraz odwiedzenie Miejsca Pamięci w Tuskulanach, gdzie nauczyciele zapoznali się z ofertą edukacyjną oraz polskimi bohaterami, których szczątki spoczywają w tym miejscu. Nauczyciele odwiedzili również więzienie na Łukiszkach i Sejm Republiki Litewskiej.

Czytaj więcej: „Podziemie łączy”. Współpraca polsko-litewska jest możliwa zawsze

W ramach konferencji przewidziany był również wyjazd poza Wilno. Uczestnicy odwiedzili pomnik AK w Krawczunach, Suderwę i szkołę im. prof. Mariana Zdziechowskiego oraz Muzeum ks. Józefa Obrębskiego w Mejszagole.

W ramach konferencji odbyły się również zajęcia z pracownikami IPN. Zajęcia z grą „Miś Wojtek” poprowadziła dr Barbara Męczykowska, dr Mateusz Marek opowiadał o założeniach i realizacji projektu „Szlaki Nadziei Odyseja Wolności”, a Michał Nowak poprowadził wykład „Działalność Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN na Litwie”.

W planie konferencji znalazł się również wyjazd do Trok i udział w pokazie filmu TVP Wilno „Ponary. Odmiana przez przypadki” oraz dyskusji z udziałem wiceprezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy.

Wielkim przeżyciem dla wszystkich był także udział w uroczystościach na wileńskiej Rossie, gdzie razem z Polakami z Wileńszczyzny upamiętniona została 78. rocznica Operacji „Ostra Brama”.

Czytaj więcej: W marszu na Wilno. 78. rocznica operacji „Ostra Brama”