Nasila się werbowanie obywateli Litwy
Jak napisano w nadesłanym komunikacie z wydziału Komunikacji Strategicznej Departamentu Bezpieczeństwa Państwowego, trendy w działalności służb wywiadu i bezpieczeństwa Rosji i Białorusi pokazują, że wraz ze wzrostem napięć między państwami nasila się również aktywność służb wywiadowczych i bezpieczeństwa wrogich państw. Rosnący napływ obywateli Litwy podróżujących na Białoruś stwarza sprzyjające warunki i większe możliwości nawiązywania kontaktów i werbowania przez służby wywiadowcze.
„Próbując werbować obywateli Litwy, wrogi wywiad działa bardziej aktywnie i agresywnie na terytorium ich kraju. Większość przypadków rekrutacji/szpiegostwa ujawnionych w ciągu ostatnich kilku lat to przykłady wywiadu z terytorium, to znaczy osoby, które zgodziły się współpracować z wrogim wywiadem, zostały zwerbowane podczas wizyty w Rosji lub na Białorusi. Należy zauważyć, że białoruskie służby wywiadowcze aktywnie współpracują z rosyjskim wywiadem i udzielają pomocy rosyjskim operacjom na Białorusi” — napisano.
Czytaj więcej: Darmowe wizy elektroniczne do Rosji a bezpieczeństwo Litwy
Obiektem może być każdy
Wydział Komunikacji Strategicznej Departamentu Bezpieczeństwa Państwowego informuje o tym, że białoruski i rosyjski wywiad, działając przeciwko Litwie, poszukuje osób, które mogłyby mieć interesujące informacje. Krąg potencjalnych celów jest bardzo szeroki, ale wiele uwagi poświęca się przybywającym biznesmenom, politykom, funkcjonariuszom organów ścigania, pracownikom instytucji państwowych, personelowi wojskowemu, ale mogą to być również studenci, młodzi naukowcy, którzy mogliby realizować zadania tych służb w przyszłości. „Obiektem” może stać się nie tylko osoba pracująca z informacjami niejawnymi, ale także ktoś, kto może przekazywać niepubliczne informacje polityczne, gospodarcze czy wojskowe. Na szpiegów wybierane są osoby, które mają jakikolwiek związek z Rosją lub Białorusią, na przykład, mieszkały lub studiowały w tych krajach, mają tam krewnych lub przyjaciół, są zaangażowane w działalność gospodarczą lub inną związaną z tymi krajami.
Jednak w ostatnich latach rosyjsko-białoruski wywiad ma tendencję do rekrutowania wszystkich, których może zwerbować, a dopiero później decyduje, w jakich celach może wykorzystywać agentów, np. do zbierania informacji wizualnych, rozpowszechniania propagandy, wykonywania innych zadań, wspierania w innych operacjach. Tak więc każdy obywatel, który podróżuje na Białoruś, stoi w obliczu ryzyka stania się obiektem werbowania lub prowokacji wrogich służb.
Władze Rosji i Białorusi inscenizują incydenty
Zachodni wywiad zna wiele przypadków, w których rosyjskie lub białoruskie służby wywiadowcze, w celu nawiązania kontaktu z obcokrajowcami, podejmują wyjątkowo nieprzyjemne działania: inscenizują incydenty z lokalnymi organami ścigania i innymi władzami, z powodów biurokratycznych grożą ograniczeniem dostępu do kraju, modelują kompromitujące sytuacje intymne.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Jak rozpoznać, że werbują
Podejrzenia, że podejmowana jest próba werbowania lub zaangażowania w szpiegostwo, powinny się pojawić w sytuacji, gdy rosyjski lub białoruski dyplomata, urzędnik państwowy, biznesmen, naukowiec lub inny urzędnik jest szczególnie zainteresowany twoim życiem osobistym i zawodowym, często zaprasza cię do spędzenia czasu w nieformalnym środowisku, szuka wspólnych hobby, uczt w restauracjach, daje prezenty. Można podejrzewać, że ma miejsce próba werbowania, jeśli jest się poproszonym o niedzwonienie ani niekorespondowanie drogą elektroniczną z daną osobą i proponuje się wcześniejsze uzgodnienie miejsca i czasu innych spotkań.
Dokąd się zwracać?
Departament Bezpieczeństwa Państwowego nalega, aby informować o najmniejszych podejrzeniach dotyczących próby werbowania (pranesk@vsd.lt). Jak najwcześniejsze powiadomienie Departamentu Bezpieczeństwa Państwowego zapobiega rekrutacji, próbom manipulowania lub szantażowania naszych obywateli.
Jak uchronić się przed werbowaniem?
W nadesłanym komunikacie wydział Komunikacji Strategicznej Departamentu Bezpieczeństwa Państwowego zaleca powstrzymanie się od nieistotnych podróży do Rosji i Białorusi. Tym, którzy zdecydują się jednak do nich udać, zalecane jest unikanie samotnego podróżowania, nienaruszanie porządku publicznego, dbanie o ważne dokumenty i niezbędne zezwolenia z wyprzedzeniem, niepodawanie fałszywych informacji o sobie, unikanie różnych sytuacji, które mogłyby się łączyć z jakimkolwiek zagrożeniem. Jeśli to możliwe, należy unikać noszenia razem głównych urządzeń mobilnych i komputerowych, podawania przez telefon zarówno poufnych informacji osobistych, jak i służbowych, krytycznego oceniania nowych znajomych, przychodzących ofert i próśb.
Czytaj więcej: Paleckis skazany na 6 lat za szpiegostwo, Bertauskas zwolniony z odpowiedzialności
Ruch bezwizowy na Białoruś
Od 15 kwietnia Białoruś wprowadziła ruch bezwizowy dla obywateli Litwy i Łotwy, bez wizy na Białoruś można będzie wjeżdżać do końca 2022 r. Odkąd został wprowadzony ruch bezwizowy, wzrosła liczba obywateli Litwy podróżujących na Białoruś.
W związku z rosyjską agresją w Ukrainie władze Litwy wzywają swoich obywateli przebywających obecnie na Białorusi i w Rosji do opuszczenia tych krajów oraz odradzają podróże.
Ministerstwo zauważa, że przestrzeń Unii Europejskiej dla białoruskich samolotów jest zamknięta, jednak istnieje możliwość opuszczenia Białorusi drogą lotniczą przez inne kraje.
Ministerstwo zwraca również uwagę obywateli na wcześniejsze zadbanie o ważne dokumenty podróży.
Przebywający w wymienionych krajach są proszeni o powrót do kraju.
W miarę dynamicznej zmiany sytuacji Ministerstwo Spraw Zagranicznych prosi o zachowanie czujności w miejscach publicznych, unikanie imprez masowych, stałe śledzenie informacji publikowanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Litwy i Ambasadę Litwy w Mińsku.
Lista państw, do których odradza się podróży
Ministerstwo Spraw Zagranicznych na swojej stronie internetowej zaleca, aby obywatele Republiki Litewskiej nie podróżowali na Białoruś i do Federacji Rosyjskiej.
Ograniczone możliwości transportu lotniczego
Ministerstwo zwraca uwagę na ograniczone możliwości transportu lotniczego z Rosją — przestrzeń powietrzna Unii Europejskiej (UE) jest zamknięta dla samolotów zarejestrowanych w Federacji Rosyjskiej, a samoloty zarejestrowane w krajach UE lub obsługiwane przez unijnych przewoźników lotniczych nie mogą latać do Rosji, więc możliwe jest opuszczenie Rosji drogą lotniczą tylko przez kraje spoza UE. Obecnie możliwe jest również opuszczenie Rosji transportem lądowym do Estonii, Łotwy, Norwegii, Finlandii.
W Federacji Rosyjskiej karty bankowe systemów płatności Visa i Mastercard nie działają, dlatego przy użyciu karty bankowej wydanej na Litwie lub w innym obcym kraju nie można płacić w punktach sprzedaży, wypłacać gotówki itp. Możliwość otrzymywania międzynarodowych transferów do Federacji Rosyjskiej jest również bardzo ograniczona ze względu na sankcje nałożone przez Unię Europejską, usługi Western Union w Rosji również nie funkcjonują.
