Wnioski o tego typu pracę może złożyć każdy pracownik, ale nie każdy taki wniosek musi zostać rozpatrzony pozytywnie. Państwowa Inspekcja Pracy zwraca uwagę na wyjaśnienia dotyczące zmian w art. 52 Kodeksu pracy, które weszły w życie 1 sierpnia 2022 r.
Coraz więcej firm wprowadza pracę zdalną jako obowiązującą możliwość wykonywania pracy. Problem ten nie odnosi się do wszystkich firm w takim samym stopniu. Zależy to od branży i wielkości zakładu pracy.
Czytaj więcej: Praca świadczona na odległość jest możliwa
Kto ma prawo do pracy online?
— Pracownik ma prawo żądać, a pracodawca powinien przychylić się do prośby o pracę zdalną, gdy wymaga tego pracownica w ciąży, pracownica, która niedawno rodziła lub pracownica karmiąca piersią. Wniosek o telepracę musi również zostać rozpatrzony pozytywnie w wypadku pracownika, który wychowuje dziecko poniżej ósmego roku życia lub samotnie wychowuje dziecko poniżej czternastego roku życia lub dziecko niepełnosprawne poniżej osiemnastego roku życia. Do zdalnej pracy mają także prawo ci, którzy mają problemy zdrowotne, potwierdzone przez lekarzy, pracownicy niepełnosprawni oraz ci, którzy muszą opiekować się członkiem rodziny lub osobą mieszkającą z pracownikiem — tłumaczy „Kurierowi Wileńskiemu” Główny Specjalista Departamentu Prawa Pracy Aistė Zuokienė.
Nie zawsze decyzja powinna być pozytywna
Pracodawca nie ma bezwzględnego obowiązku, by spełnić żądania dotyczące telepracy w wypadku wymienionych powyżej kategorii pracowników. Może on uniemożliwić powyższym kategoriom pracowników pracę zdalną, jeżeli forma telepracy nie jest możliwa ze względu na sytuację produkcyjną lub trudności w organizacji pracy, tj. pracownik musi być obecny w miejscu pracy, ponieważ nie ma możliwości wypełnienia wszystkich funkcji związanych z pracą (jakościowo) zdalnie lub taka forma pracy wiązałaby się z nadmiernymi kosztami.
Uzgodnić warunki pracy zdalnej
Zarówno pracodawca jak i pracownik muszą ocenić i uzgodnić warunki wykonywania pracy zdalnej, a jeśli pracownik nie jest w stanie prawidłowo wykonywać w ten sposób swoich funkcji służbowych, takie żądanie może nie zostać spełnione.
Należy zauważyć, że pracownik i pracodawca mogą uzgodnić telepracę w niepełnym wymiarze godzin; na przykład, jeśli praca w pełnym wymiarze godzin lub przez wszystkie dni tygodnia prowadziłaby do nadmiernych kosztów dla pracodawcy. Możliwe są różne przypadki, np. może istnieć problem związany z wydaniem zgody na pracę zdalną dla dwojga pracowników.
Nie można jednostronnie odmówić pracy zdalnej
— Jeżeli forma pracy zdalnej została już uzgodniona przez strony w umowie o pracę (w momencie przyjęcia do pracy lub później), pracownik ani pracodawca nie może jednostronnie odmówić pracy zdalnej. Jeśli pracodawca chce, aby pracownik pracował zdalnie, wymagana jest zgoda pracownika, pracodawca nie może zmusić pracownika do pracy zdalnej — tłumaczy specjalistka.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Rozszerzono listę pracowników
Od 1 sierpnia br., wraz z wejściem w życie nowelizacji Kodeksu pracy, rozszerzono listę pracowników, którzy mogą skorzystać z możliwości pracy online. Może ona dotyczyć obecnie nie jednej piątej czasu pracy, jak było wcześniej, lecz pełnego wymiaru godzin.
Środki pracy niezbędne do pracy na odległość
— Pracodawca musi zapewnić pracownikowi środki pracy niezbędne do pracy na odległość. Sprzęt roboczy, miejsce pracy musi spełniać wymagania wynikające z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeżeli podczas pracy zdalnej pracownik ponosi dodatkowe koszty związane z jego pracą, dotyczące zakupu, instalacji i użytkowania sprzętu roboczego, pracodawca musi je zwrócić. Wysokość refundacji i warunki jego wypłaty ustalane są w drodze porozumienia stron. Ponadto pracodawca musi umożliwić telepracownikom komunikowanie się i współpracę z innymi pracownikami i przedstawicielami pracowników pracującymi w miejscu pracy a także otrzymywanie informacji od pracodawcy — mówi Główny Specjalista Departamentu Prawa Pracy Aistė Zuokienė.
Ustanowiona przez pracodawcę procedura realizacji telepracy nie może naruszać ochrony danych osobowych pracownika i jego prawa do prywatności.
Wykonywana praca na odległość nie zmienia się
Ponieważ praca zdalna jest tylko sposobem wykonywania pracy, treść funkcji pracy pracownika, gdy pracuje na odległość, nie zmienia się z tego powodu. Pracownik wykonuje swoją funkcję pracowniczą tak, jak wtedy, gdy nie pracuje zdalnie, pozostaje podporządkowany pracodawcy i wewnętrznemu porządkowi ustalonemu przez pracodawcę: wykonuje przydzieloną pracę i otrzymuje za nią zapłatę, pracuje w ustalonym lub indywidualnie uzgodnionym trybie czasu pracy.
Ze względu na pracę zdalną pracodawca nie może obniżyć wynagrodzenia pracownika.
Pandemia zmieniła nawyki pracy
Przed pandemią wielu pracodawców i pracowników wolało pracę stacjonarną. Dzięki pracy stacjonarnej pracodawca miał większy poziom kontroli, z kolei pracownikom w miejscu pracy było łatwiej się organizować, motywować do pracy i otrzymywać wsparcie kolegów i koleżanek z zakładu pracy. Czas pandemii całkowicie i nieodwracalnie zmienił naszą ocenę pracy zdalnej. Dzisiaj praca z domu lub innego dowolnego miejsca na świecie jest i będzie coraz bardziej powszechnym i akceptowanym rozwiązaniem stosowanym przez pracodawców.
Czytaj więcej: Jak przetrwać we własnym mieszkaniu?
Spory o pracę zdalną
W komisjach ds. sporów pracowniczych zajmujących się sporami między pracownikiem a pracodawcą pojawiają się spory dotyczące harmonogramu pracy zdalnej. Na przykład pracownik woli pracować zdalnie od poniedziałku do wtorku, podczas gdy pracodawca zezwala tylko na czwartek–piątek lub pracownik chciałby pracować zdalnie do pory lunchu, a pracodawca zgadza się tylko po południu itp. Pojawiły się również spory o legalność zwolnienia, gdy pracownik nie przychodzi do pracy, ponieważ strony inaczej traktują fakt istnienia umowy o pracę zdalną.
Artykuł 52 ust. 1 Kodeksu Pracy stanowi, że telepraca jest formą organizacji pracy (sposobem wykonywania pracy), w której pracownik regularnie wykonuje wszystkie lub część powierzonych mu funkcji zawodowych, w całości lub w części, w porozumieniu z pracodawcą, w miejscu pracy innym niż miejsce pracy, ale możliwym do zaakceptowania przez obie strony, zgodnie z umową o pracę. Uzgodniono również, że pracownik korzysta z technologii informatycznych, tj. wykonywana jest telepraca.