25 stycznia 1323 r. Giedymin wysłał z nowej stolicy list w języku łacińskim, podkreślając, że „został on napisany w naszym mieście Wilnie”. Dzień ten jest uważany za datę powstania Wilna. Dokument należy do zbiorów Państwowego Archiwum Historycznego Łotwy w Rydze. Takich listów Giedymina, najstarszych zabytków piśmiennictwa litewskiego, było więcej.
Czytaj więcej: Przegląd BM TV z Dariuszem Litwinowiczem. „Infrastruktura nas nie blokuje, to mit. Giedymin wysłał listy na koniach”
Autentyczne listy nie zachowały się
— Listy adresowane do niemieckich miast: m.in. Magdeburga, Bremy i Kolonii, a także do klasztorów, zapraszały na Litwę kupców, rzemieślników, duchownych i obiecywały im takie same prawa, jakie mieli mieszczanie w założonej w 1201 roku Rydze. Giedymin dodawał, że Wilno, miasto pogańskie, ma dwa kościoły katolickie: franciszkański i dominikański — opowiada „Kurierowi Wileńskiemu” Valdas Steponaitis, archeolog Muzeum Narodowego Litwy.
Niestety autentyczne listy nie zachowały się. Liczący pięćset słów duplikat zostanie wyeksponowany w muzeum Baszty Giedymina, filii Litewskiego Muzeum Narodowego. Jest dokładną kopią oryginalnego listu z dnia 25 stycznia 1323 r.
Dalekowzroczność Giedymina
— To, że zachował się duplikat listu, zawdzięczamy dalekowzroczności księcia Giedymina, który kazał przepisać w kilku egzemplarzach swoje posłania. Ten odpis został zrobiony od razu po dostarczeniu listu do Rygi i zgodnie z życzeniem litewskiego władcy przymocowany na drzwiach kościoła — wyjaśnia pracownik muzealny.
W Zamku Górnym będzie czynna też wystawa pt. „Listy Giedymina wówczas i obecnie” („Gedimino laiškai: tada ir dabar”). Ekspozycja w sposób interaktywny przybliży treść listów, ich dzisiejsze znaczenie. Historycy zauważają, że książę Giedymin w czasach swoich rządów pełnił zarówno funkcje prezydenta i mera Wilna. Na owe czasy był to władca bardzo postępowy. Listy odzwierciedlają jego wartości i ideały, myśli o tym, jak przyciągnąć inwestycje zagraniczne, wdrożyć skuteczną koncepcję obrony narodowej, receptę na to, jak większość może współistnieć z mniejszościami. 2 października 1323 r. Giedymin podpisał umowę pokojową z Rygą, biskupem ryskim oraz rycerzami niemieckimi. W roku 1325 zaś zawarł sojusz obronny z królem Polski Władysławem Łokietkiem, wzmacniając go małżeństwem swojej córki Aldony z synem Łokietka, Kazimierzem. Zatem państwo litewskie ze stolicą w Wilnie stało się pełnoprawnym członkiem wspólnoty narodów europejskich. Giedymin dał początek dynastii, która ponad dwieście lat rządziła Litwą, a później także i Polską.
Wstęp do muzeum za darmo
We środę, 25 stycznia, w dniu urodzin Wilna, list założyciela miasta zostanie zaprezentowany społeczności. W tym dniu wstęp do muzeum Baszty Giedymina będzie darmowy. W późniejszych dniach wstęp do muzeum będzie biletowany. Bilet kosztuje 6 euro, ulgowy (dla emerytów, studentów, uczniów) — 3 euro. Cena biletu rodzinnego (dla osoby dorosłej oraz 1-4 dzieci) wynosi 9 euro, dla 2 dorosłych oraz 1-4 dzieci — 15 euro. XIV-wieczna kopia listu Giedymina będzie eksponowana do 4 czerwca br.
Czytaj więcej: U Baszty Giedymina znaleziono ostatnią wieżę Zamku Dolnego, dotychczas nieznaną
