Światowa Organizacja Zdrowia dzieli starość na 3 etapy: 60–75 lat – wiek podeszły, tzw. wczesna starość; 75–90 lat – wiek starczy, tzw. późna starość; 90+ – wiek sędziwy, tzw. długowieczność.
– Międzynarodowy Dzień Osób Starszych to niejedyny moment w roku, w którym powinniśmy pamiętać o osobach starszych, troszczyć się o nich. O osobach starszych musimy pamiętać zawsze i wszędzie, ale tego dnia szczególnie. Caritas zaprasza wszystkich do wyrażenia wdzięczności wszystkim osobom starszym za to, że po prostu są z nami. W tym dniu w sposób szczególny należy odnieść się do wszystkich osób starszych, nieważne, czy to twój dziadek lub babcia. Jest to okazja do zwrócenia uwagi na osoby starsze, które mieszkają obok, które czują się samotne, potrzebują pomocy – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Ieva Urbonaitė, rzecznik prasowy litewskiego Caritasu.
Coraz dłużej żyjemy
– Uwierzcie mi, osobom starszym nigdy nie poświęcimy za dużo uwagi, oni jej potrzebują. Tak naprawdę osoby starsze nie potrzebują zbyt wiele, ich uszczęśliwi zwyczajne „dzień dobry” powiedziane z uśmiechem na twarzy lub gdy ktoś zadzwoni do nich i zapyta, jak zdrowie. W tym dniu, jeżeli mamy taką możliwość, możemy zapłacić za zakupy osoby starszej, ponieważ u większości z nich sytuacja materialna jest naprawdę ciężka. Można też odwiedzić osobę samotną lub zaprosić na filiżankę herbaty, porozmawiać – wymienia pomysły Ieva Urbonaitė.
Średnia przewidywalna długość życia w Unii Europejskiej jest jedną z najwyższych na świecie i ciągle rośnie. Od 1970 r . oczekiwana długość życia wzrosła w UE o 5,5 roku dla kobiet i 5 lat dla mężczyzn. Według najnowszych badań Eurostatu średnia długość życia w UE wzrośnie dla mężczyzn z 74,7 roku w 2000 r. do 79,7 roku w 2050 r. i odpowiednio dla kobiet z 81,1 roku w do 85,1 roku. Wraz ze wzrostem średniej długości życia próg wieku emerytalnego jest podnoszony w wielu krajach na całym świecie. Na Litwie próg wieku emerytalnego w 2027 r. osiągnie 65 lat zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Jednak choć później przejdziemy na emeryturę, prawdopodobnie czas spędzony na emeryturze nie ulegnie znaczącemu skróceniu.
Już dziś na Litwie mężczyźni, którzy osiągnęli wiek 65 lat, nadal żyją średnio 14,5 roku, a kobiety – aż 19,7 roku. Oznacza to, że nawet po przejściu na emeryturę mamy jeszcze przed sobą długi okres życia, na który należy przygotować się wcześniej.
– Ludzie boją się starości. Starsze osoby mówią, że starość jest straszna z powodu chorób, niepełnosprawności, przez które wielu z nich jest po prostu uwięzionych w domu. Starość dla wielu to samotność, nie tylko dla tych, którzy nie mają rodziny, ale też dla wielu tych, którzy mają dzieci, wnuki, ale oni o nich nie pamiętają. Dlatego takie osoby zamykają się w domu, siedzą w czterech ścianach i unikają ludzi. Tacy ludzie, których nikt nie odwiedza, czują się samotni, nikomu niepotrzebni, cierpią bóle, nie mają kogo poprosić o pomoc. To przerażające, że nie jesteś już w stanie zadbać o siebie, gdy siły słabną, szeregi rówieśników się przerzedzają. W miarę zawężania więzi społecznych rośnie poczucie samotności – tłumaczy rzecznik prasowy litewskiego Caritasu.
Czytaj więcej: Wiek emerytalny na Litwie wydłużono do 65 lat
Potrzeby materialne i emocjonalne
Ieva Kuzmaitė, koordynatorka programów charytatywnych w wileńskich parafiach, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” zaznacza, że wolontariuszom Caritasu nieobojętny jest los osób starszych, którzy zostali sami i potrzebują pomocy.
– Caritas Archidiecezji Wileńskiej prowadzi program „Bliskość”, którego celem jest opieka nad osobami starszymi mieszkającymi na terenie parafii. Wolontariusze parafialni starają się przynajmniej raz w tygodniu odwiedzić osoby samotne. Podczas wizyt wolontariusze dzielą się wiarą, nadzieją i życiem z chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi i ich bliskimi. Dla samotnych bardzo ważna jest bliskość innej osoby – zaznaczyła Ieva Kuzmaitė.
Wolontariusze Caritasu odwiedzają osoby starsze, pomagają im dotrzeć do kościoła, polikliniki lub innego miejsca, modlą się za nich, wychodzą z nimi na spacer lub rozmawiają po prostu przez telefon – a dla nich to znaczy bardzo dużo. Obecnie w służbę zaangażowanych jest 10 parafii, a 90 wolontariuszy stale odwiedza i kontaktuje się z ponad 100 starszymi osobami.
– Podczas spotkania z osobami starszymi zrozumieliśmy, że w przypadku konkretnej pomocy (w celu przygotowania jedzenia, uporządkowania domu, zakupu produktów ze sklepu itp.) ludziom starszym bardzo brakuje bliskości i komunikacji. Często otrzymujemy telefony od osób starszych lub ich krewnych z prośbą, aby po prostu zwrócić uwagę na starszego człowieka, ponieważ krewni lub pracownicy socjalni, którzy świadczą usługi w domu, z powodu braku czasu nie mogą poświęcić czasu na rozmowę i słuchanie – ujawnia koordynatorka.
Najważniejszym zadaniem wolontariuszy jest porozmawiać ze starszą osobą, zadzwonić do niej, wyjść z nią na spacer. – Często mamy do czynienia z bardzo prostymi, ale ważnymi sytuacjami dla osób starszych, powiedzmy, że otrzymujemy prośbę, żeby przed świętami Bożego Narodzenia przynieść opłatek lub po prostu zadzwonić do osoby starszej, która czuje się samotnie – mówi Ieva Kuzmaitė.
Wydawałoby się, że te zadania są bardzo proste, ale to one dają starszym poczucie, że są ważni i otrzymują pomoc nie tylko w ich podstawowych potrzebach, takie jak posprzątanie mieszkania i zrobienie zakupów, lecz także emocjonalnych.
– Niektóre osoby w starszym wieku mówią, że wolontariusze z Caritasu, którzy odwiedzają ich we własnych lub domach opieki, nie tylko przynoszą najpotrzebniejsze rzeczy, ale dzielą się ciepłem serca, uwagą. Praktyczna pomoc jest ważna, ale nie mniej ważna jest uwaga, mieć do kogo zamówić, poprosić o pomoc. To bardzo bolesne być spisanym na straty – przypomina Ieva Urbonaitė, rzecznik prasowy litewskiego Caritasu.
Wdzięczność dla dziadków
Papież Franciszek nieustannie przypomina o odpowiedzialności i wdzięczności ludzi, którzy nas wychowali. Kiedy trzy lata temu Ojciec Święty ogłosił Światowy Dzień Dziadków i Osób Starszych 26 lipca, we wspomnienie Anny i Joachima, dziadków Jezusa, mówił o aniołach, których Pan nie przestaje posyłać, aby nas pocieszali w samotności i powtarzali: „Ja jestem z wami we wszystkich dniach”.
„Mówi to do ciebie, do mnie i do wszystkich. Takie jest znaczenie Światowego Dnia” – powiedział Ojciec Święty, modląc się, aby każdy dziadek, każda babcia, każda osoba starsza – zwłaszcza ta najbardziej samotna wśród nas – doświadczyła wizyty anioła.
Czytaj więcej: Światowy Dzień Dziadków i Osób Starszych: papież Franciszek wezwał do czułości
Dla wielu starość przez długi czas wiązała się z niedostatkiem materialnym, pogarszającym się zdrowiem, zmniejszoną aktywnością. Widać jednak, że zmieniają się postawy i styl życia ludzi. Wiek emerytalny jest coraz częściej postrzegany jako rodzaj renesansu osobowości, ponieważ powstały czas wolny nabiera sensu nowym hobby, dziełom, a nawet osiągnięciom. Według statystyk starsi ludzie żyją coraz bogaciej i ciekawiej. Rośnie liczba tych, którzy korzystają z różnych technologii, którzy chcą studiować i aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym.
Birutė Stolytė, specjalistka ds. komunikacji w Państwowej Agencji Danych, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” powiedziała, że z każdym rokiem rośnie liczba osób pracujących na emeryturze. W drugiej połowie 2023 r. pracuje 68,6 tys. osób będących na emeryturze, z czego 36,7 tys. kobiet i 31,9 tys. mężczyzn.
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 39 (113) 30/09-06/10/2023