Więcej

    Pałace wileńskie: Tyszkiewiczowie słynęli ze swych majątków

    Tyszkiewiczowie, herbu Leliwa, byli posiadaczami wielu pałaców i dworków na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego.

    Czytaj również...

    Niektóre wileńskie pałace Tyszkiewiczów pomimo wojen, pożarów i innych kataklizmów przetrwały.

    Pałac przy Zygmuntowskiej

    Jeden z pałaców wznosi się nad Wilią, u zbiegu ulic Zygmuntowskiej, Tadeusza Kościuszki i Tadeusza Wróblewskiego. Zbudowany został w miejscu, gdzie dawniej stał pałac Radziwiłłów, w którym mieszkała m.in. Barbara Radziwiłłówna. W 1547 r. odbył się tu, jakoby, potajemny ślub Barbary i króla Zygmunta Augusta. Zbudowany w drugiej połowie XIX w. pałac należał do hrabiny Klementyny z Potockich Tyszkiewiczowej, żony Jana Tyszkiewicza, trzeciego ordynata birżańskiego. Była to, jak na owe czasy, nowoczesna rezydencja, niczym nieustępująca pałacom wznoszonym w Europie.

    Czytaj więcej: Wędrówki ulicami wileńskimi: na Zygmuntowskiej legendarne domy

    Bale i karnawały

    Odbywały się tu wielkie bale, o których mówiło „całe Wilno”. 

    „Przed I wojną światową Wilno huczało od karnawałów i balów arystokratycznych. Niekoronowaną królową wileńskich karnawałów była Klementyna Tyszkiewiczowa, ordynatorowa na Birżach, rezydująca w pałacu na rogu Nadbrzeżnej i Antokolskiej. (…) Hrabina Klementyna słynęła ze swojej urody, wysokiego wzrostu i wspaniałych toalet, które po karnawale sprzedawała niejakiej Sarze Kłok, słynącej ze sprzedaży artykułów damskich. Drugą „królową” karnawałów była księżna Michałowa Ogińska, mająca piękny pałac na Świętojerskim zaułku. Podczas okupacji niemieckiej odwiedził ją w tym pałacu Wilhelm II. Po pierwszej wojnie pałac ten był już własnością Banku Gospodarstwa Krajowego (…)” — pisał w książce „Wilno w XX wieku. Ludzie i wydarzenia” Mieczysław Jackiewicz, autor wielu publikacji o tematyce wileńskiej, były konsul RP na Litwie.

    Po śmierci męża i córki hrabina Klementyna Tyszkiewiczowa (1856-1921) sprzedała pałac przy Zygmuntowskiej i z synem wyjechała do Paryża.

    Zaadaptowano na bibliotekę

    W 1925 r., z zamiarem przeniesienia tu zbiorów Tadeusza Wróblewskiego oraz założenia biblioteki, dawny pałac Tyszkiewiczów nabyło państwo. W latach 1926-1931 przeprowadzono remont oraz zaadaptowano dawny pałac na bibliotekę. Obecnie czynna tu jest Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Eustachego i Emilii Wróblewskich. Z czasów, gdy mieszkali tu Tyszkiewiczowie, prawie nic się nie zachowało. Na frontowej ścianie budynku widoczne są linia oraz data — 1931 r. W ten sposób upamiętniono wielką powódź, która nawiedziła Wilno w ostatnich dniach kwietnia przed 93 laty.

    W pałacu pod atlantami mieszkał hr. Eustachy Tyszkiewicz, założyciel wileńskiego Muzeum Starożytności
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Pałac pod atlantami

    Kolejna rezydencja Tyszkiewiczów mieści się przy ulicy Trockiej 1.

    — Jest to jeden z najlepszych przykładów stylu empire w Wilnie. O stojącym tu domu wspomniano już w XV w., w 1783 r. przebudował go Wawrzyniec Gucewicz. W połowie XIX w. rosyjski architekt Nikołaj Czagin dobudował portal z posągami atlantów dłuta Franciszka Andriollego i Józefa Kozłowskiego. W tym pałacu mieszkał hr. Eustachy Tyszkiewicz — znany archeolog, historyk, kolekcjoner, założyciel wileńskiego Muzeum Starożytności. Tu przechowywał część swoich zbiorów archeologicznych, które stały się podstawą Muzeum Starożytności — opowiada historyk Paweł Giedroyć.

    W 1863 r. w pałacu potajemnie zbierali się powstańcy. Fronton budynku zdobi herb Tyszkiewiczów Leliwa oraz reliefowe główki mężczyzn i kobiet, wewnątrz znajduje się sporo dekoracji klasycystycznych. Obecnie mieści się tu Wydział Architektury Wileńskiego Uniwersytetu Technicznego im. Giedymina. 

    Pałac z rycerzem

    Naprzeciwko pałacu Tyszkiewiczów wznosi się zbudowany na planie litery U pałac Umiastowskich (ul. Trocka 2). Jest to zabytek późnego klasycyzmu.

    — W tym miejscu w dawnych murach miejskich stała Brama Trocka. Fragment muru widoczny jest od strony podwórza. Od strony ulicy Trockiej widoczna jest nisza. Jeszcze przed II wojną światową stał tu posąg patrona Wilna św. Krzysztofa. Po wojnie został zniszczony. W 1973 r. w niszy umieszczono rzeźbę rycerza-strażnika dłuta Stanislovasa Kuzmy — mówi Paweł Giedroyć.

    Czytaj więcej: Architekt gubernatora „Wieszatiela”

    WIĘCEJ NIŻEJ | Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo
    Naprzeciwko pałacu Tyszkiewiczów wznosi się zbudowany na planie litery U pałac Umiastowskich
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Pałace i pałacyki

    Pałace i pałacyki przy ulicy Trockiej powstawały w ciągu stuleci. Swoje rezydencje mieli tu przedstawiciele szlacheckich rodów Brzostowskich, Wittinghoffów, Chreptowiczów, Ogińskich, Pociejów, Radziwiłłów, Sapiehów, Sulistrowskich, Tyzenhauzów.

    Trocka była pierwszą w Wilnie ulicą, którą wybrukowano kamieniami. Fundusz na ten cel pochodził z opłaty pobieranej za przejazd przez Bramę Trocką. Już w XVI w. Wilno miało wodociąg. Woda ze źródeł wigrowskich drewnianymi rurami docierała do pałaców i klasztoru franciszkanów. Tylko nieliczna część wielkopańskich pałaców zachowała się do naszych dni. Wojny, pożary, powstania w różnych okresach wyrządzały ogromne szkody.

    Na rogu ulic Trockiej i Niemieckiej pod nr 17/28 znajduje się pałac Tyzenhauzów lub Wittinghoffów. Wzmianki o stojącym w tym miejscu domu pochodzą już z 1597 r. W XVIII w. przebudował go podskarbi litewski Antoni Tyzenhaus. Obecny wygląd budynek otrzymał po przebudowie w 1790 r., już po śmierci właściciela. Pałac słynął ze Srebrnej Sali znajdującej się na pierwszym piętrze. Ucierpiał podczas II wojny światowej, w 1957 r. został zrekonstruowany. Monumentalne, klasycystyczne fasady pałacu pozostały niezmienione. Jest to jedno z najdoskonalszych dzieł popularnego wówczas w Wilnie architekta Marcina Knackfusa. 

    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Wilno przyłączyło do corocznej akcji wspólnego czytania

    Narodowe Czytanie 2024 pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy odbyło się w Wilnie 26 września. Instytut Polski w Wilnie tradycyjnie zaprosił uczestników wydarzenia do kawiarni „Sakwa”.  Prezydent RP Andrzej Duda skierował okolicznościowy list, zachęcając do wspólnej lektury. „Chciałbym, aby w trakcie tej...

    Święto zawodowe litewskiej policji – Dzień Anioła Stróża

    Obecnie w kraju brakuje 20 proc. funkcjonariuszy policji czyli około 1 200 osób. Komisarz generalny policji Renatas Požėla zapewnia, że wolne etaty nie wpływają na poziom bezpieczeństwa mieszkańców oraz szybkość reakcji na zgłoszenie.   Przygnębiające statystyki Najbardziej brakuje policjantów w większych miastach.  –...

    Rozpoczął się Festiwal Filmu Polskiego

    Otwarcie festiwalu odbyło się 25 września w stołecznym Multikinie. Po pokazie widzowie mieli okazję spotkać się z reżyserem filmu Krzysztofem Łukaszewiczaem oraz kostiumograf Agnieszką Sobiecką. – W 2024 r. obchodzimy 80. rocznicę bitwy pod Monte Cassino, która miała kluczowe znaczenie...

    Integracja cudzoziemców jest procesem dwustronnym, wymagającym wysiłku od wszystkich

    Justyna Giedrojć: Pracownicy Departamentu Migracji rozpatrują wnioski zarówno obywateli Litwy, jak i obcokrajowców. W jakim celu zgłaszają się najczęściej mieszkańcy kraju? velina Gudzinskaitė: Prawie połowa pracowników departamentu zajmuje się wydawaniem dokumentów tożsamości obywatelom Litwy: dowodów osobistych, paszportów oraz paszportów służbowych...