Justyna Giedrojć: Czy Lindau Nobel Laureate Meeting jest marzeniem każdego naukowca?
Marzena Mackojć-Sinkevičienė: Lindau Nobel Laureate Meeting wymyślono jako forum służące spotkaniu noblistów, utalentowanych młodych naukowców i nawiązywaniu między nimi kontaktów. Litewska Akademia Nauk w listopadzie 2023 r. wskazała najlepszych młodych naukowców z Litwy – według ich naukowego CV, listy publikacji, aktywności naukowej. W zeszłym tygodniu, już w drugim etapie, rada naukowa Lindau Nobel Laureate Meeting zadecydowała o ostatecznej liście tych, którzy wezmą udział w 73. spotkaniu noblistów poświęconym fizyce, w oparciu o ich osiągnięcia naukowe.
Czytaj więcej: Dr Marzena Mackojć-Sinkevičienė spotka się z noblistami w Lindau
Ilu naukowców z Litwy weźmie udział w tegorocznym spotkaniu?
Na przełomie czerwca i lipca będę uczestniczyła w tym spotkaniu jako jedna z trójki młodych naukowców z Litwy – w spotkaniu z laureatami Nagrody Nobla z dziedziny fizyki. Jedna z dyskusji okrągłego stołu poświęcona będzie fizyce kwantowej, w tym spotkaniu weźmie udział aż 39 laureatów Nagrody Nobla z fizyki. Jakże chcę uścisnąć dłoń Alainowi Aspectowi oraz Antonowi Zeilingerowi, gigantom drugiej rewolucji kwantowej w świecie fizyki kwantowej! Chcę powiedzieć Williamowi D. Phillipsowi: „Witaj, pamiętasz mnie?”. Niegdyś razem prowadziliśmy wykład, przy którym mu asystowałam. Jakże chcę poznać wybranych przedstawicieli innych krajów! Na to spotkanie udaje się 600 naukowców z 90 krajów.
Młodzi uczeni z całego świata będą mieli możliwość nie tylko nawiązania kontaktów oraz indywidualnych spotkań z noblistami. Spotkanie będzie też okazją do zaprezentowania własnych badań.
Zgłoszę swój referat do sekcji Next Generation Science, chcę opowiedzieć o swoich badaniach. Przede wszystkim będę miała okazję poznać naukowców, którzy są zainteresowani odpowiedzią na ważne pytania, przed jakimi stoi ludzkość. Jestem niezmiernie szczęśliwa. To jedyna taka szansa w życiu!
Jakie są Pani plany zawodowe na najbliższe miesiące?
14 kwietnia przypada Światowy Dzień Kwantów. Jego obchody na Litwie od 2022 r. organizuję wspólnie z moim mężem Jurgisem Sinkevičiusem. Przed dwoma laty zorganizowaliśmy je z takim rozmachem, że dziwiła się cała Europa. Na cykl wydarzeń złożyły się: wykłady naukowców, teatralizowana lekcja naukowa, quizy, spotkania w szkołach, wystawa „Fizyka kwantowa w sztuce”. W tym roku będzie to internetowa platforma z edukacyjnym quizem-egzaminem dla całej Litwy w trzech kategoriach. Nagrody ufunduje Stowarzyszenie „Quantum Lithuania”, do którego powstania dołożyłam sporo sił. Otrzymałam zaproszenie, by w maju br. przeprowadzić wykład na konferencji LOGIN, w której weźmie udział ok. 5 tys. uczestników. Zostałam też poproszona, aby zrecenzować kilka książek z fizyki. Złożyłam kilka wniosków europejskich dla realizacji nowych 5-letnich projektów naukowych, w jednym z nich będę kierownikiem. Teraz z niecierpliwością oczekuję wyników.
Jakie sukcesy zawodowe odniosła Pani ostatnio?
Zaraz po obronie doktoratu wypełniłam wniosek na studia podoktoranckie i mimo bardzo dużej konkurencji zwyciężyłam; przyznano mi stypendium (zwyciężyło zaledwie 25 proc. nadesłanych projektów podoktoranckich). Mój projekt dotyczył nieklasycznych stanów spinowych w zimnych atomach. Stany takie odgrywają ważną rolę w precyzyjnych pomiarach i informacji kwantowej. W ramach tego projektu w latach 2021–2023 pracowałam w Instytucie Fizyki Teoretycznej i Astronomii Uniwersytetu Wileńskiego, odbyłam staż w Instytucie Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, byłam na stażu na Łotwie, uczęszczałam na wykłady na uniwersytetach we Francji, Hiszpanii, Belgii i Polsce. We Francji, w paryskim Panteonie, odwiedziłam grób Marii Skłodowskiej-Curie. Pamiętałam, jak przez kilka minut stałam i nie mogłam powstrzymać łez. I mimo że na swojej drodze życiowej spotkałam pięciu laureatów Nagrody Nobla, a spotkania z nimi dały mi impuls do snucia nowych idei, to jednak podróż do Panteonu dała mi o wiele więcej – refleksje, emocje, działania; przemyślałam swoją drogę naukową i to, dokąd zmierzam. Wyniki moich badań, nad którymi pracowałam wraz z członkami grupy w 2022 r., trafiły do prestiżowego naukowego czasopisma.
4 kwietnia 2023 r. w gmachu Litewskiej Akademii Nauk odbyła się uroczysta gala wręczenia nagród, podczas której moja praca – biorąc pod uwagę oryginalność pomysłu i jakość pracy – została doceniona w konkursie młodych naukowców (konkurs dotyczył dziedzin matematyki, fizyki i chemii). Miesiąc później zdobyłam kolejną nagrodę od Litewskiej Akademii Nauk za popularyzację i organizację Światowego Dnia Kwantów.
Ponadto od marca 2023 r. jestem doradcą w konsorcjum CERN na Litwie, a członkowie zarządu Stowarzyszenia Fizyków Litwy drogą głosowania wybrali mnie na stanowisko wiceprezydenta stowarzyszenia. Od 2023 r. wykorzystuję to stanowisko dla urzeczywistniania pięknych projektów, jak też do wspierania utalentowanych uczniów, którzy uczestniczą w olimpiadzie z fizyki. Największym wydarzeniem, które organizowałam, był przyjazd na Litwę Williama D. Phillipsa, laureata Nagrody Nobla z USA. Na sali zgromadziło się ponad 400 osób, było to wyjątkowe wydarzenie. Cieszę się też ogromnie, że przeprowadziłam wywiad z ikoną nauk fizycznych i popularyzatorem fizyki, prof. Michio Kaku, przed 10-tysięczną publicznością.
Od tym roku otrzymałam propozycję zostania ambasadorem Centrum Nauk Fizycznych i Technologii (FTMC) w Wilnie. To wielka odpowiedzialność, na wszystkich wydarzeniach będę reprezentowała naukowców centrum. Przez ostatnie lata odwiedziłam sporo szkół, każdego dnia otrzymuję niemało zaproszeń na spotkania, próbuję spotkać się ze wszystkimi, którzy tego chcą.
Ważnym dla mnie projektem jest mój autorski program na YouTubie pt. „Krótki wykład z fizyki” (lit. Trumpa fizikos paskaita). Mogę w nim swobodnie rozmawiać o fizyce, bez ograniczeń czasowych. Wykłady robię z miłości do fizyki. Mam w planach tworzyć je również w języku polskim i angielskim.
Czytaj więcej: Uroki fizyki i radość odkrywania: Marzena Mackojć-Sinkevičienė
Nad jakimi zagadnieniami obecnie Pani pracuje?
W swojej pracy skupiam się na technologiach kwantowych. Wraz z kolegami pracuję nad precyzją pomiarów kwantowych. Niecodziennie można się dowiedzieć, jak wykorzystywać efekty kwantowe i zwiększyć dokładność pomiaru określonej wartości, ale nam się udało! Wspólnie z kolegami opracowaliśmy teorię otrzymywania stanów ściśniętych w ultrazimnych atomach, które pozwolą na jeszcze dokładniejszy pomiar czasu w zegarach optycznych, niż było to dotychczas możliwe. Przewiduje się, że nowe możliwości takiego pomiaru czasu wpłyną na zrozumienie wielu faktów z zakresu fizyki i kosmologii, m.in. udokładnione zostaną wartości podstawowych stałych fizycznych i ewentualnie ich dryf w czasie. Zagadnieniu powyższemu poświęcane są także inne badania, np. pomiary odległości Ziemia–Księżyc i jej zmiany w czasie. Może tak być, że w przyszłości nie będziemy już potrzebowali GPS. Ziemia ma swoją grawitację, którą można porównać do magnetycznego odcisku, coś jak odcisk palca. Jeżeli czujniki kwantowe skorelujemy z zimnymi atomami, to taki czujnik kwantowy może dać odpowiedź na pytanie, w którym miejscu jesteś w danym momencie. W medycynie również potrzebny jest precyzyjny pomiar pola magnetycznego. Dzisiejsze badania MRI są możliwe dzięki badaniom fizyki kwantowej. Współcześnie w Europie idzie to w stronę szybszych, bardziej precyzyjnych pomiarów.
Idea spotkań młodych badaczy z laureatami Nagrody Nobla zrodziła się z inicjatywy dwóch lekarzy z bawarskiego miasta Lindau, Franza Karla Heina i Gustava Wilhelma Parade, oraz hrabiego Lennarta Bernadotte, członka szwedzkiej rodziny królewskiej. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 1951 r. W tym roku, na 73. Lindau Nobel Laureate Meeting, z młodymi naukowcami spotka się 39 noblistów z fizyki. To nie będzie pierwsze spotkanie dr Marzeny Mackojć-Sinkevičienė z wybitnymi fizykami – przeprowadziła już rozmowy z noblistą Williamem D. Phillipsem (USA) i prof. Michio Kaku (USA/Japonia)
| Fot. archiwum Marzeny Mackojć-Sinkevičienė
Wywiad opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 12 (36) 30/03-05/04/2024