Organizatorzy wydarzenia zapraszają miłośników historii i architektury do zwiedzania placówek na co dzień częściowo lub całkowicie niedostępnych, a które aż proszą się o ich odkrycie. Przewodnicy-wolontariusze opowiedzą najbardziej interesujące fakty z dziejów wileńskich budynków.
„Temat tegorocznej edycji — »Ludzie, którzy tworzą miasto«. Wydarzenie jest bezpłatne, dostępne dla każdego. W tym roku nie jest wymagana wcześniejsza rejestracja. Na stronie internetowej Open House Vilnius zamieściliśmy harmonogram wycieczek, które co godzinę będą odbywały się w każdym obiekcie. Każdy może po prostu przyjść i zaczekać, aż zacznie się zwiedzanie” — zapowiadają organizatorzy wydarzenia.
Czytaj więcej: Polskie ślady utrwalone w architekturze Kresów
Architektura współczesna i dawna
Program weekendu obejmuje kilkadziesiąt wycieczek skierowanych do miłośników architektury współczesnej i dawnej.
W tegorocznej ofercie znalazło się 60 architektury, które można zwiedzić. Od neobarokowego pałacu Vileišisów na Antokolu po prywatny dom mieszkalny w stylu modernistycznym na Zwierzyńcu, od okazałego gmachu Litewskiej Filharmonii Narodowej po nowoczesne bursy Narodowej Szkoły Sztuk Pięknych im. M.K.Čiurlionisa.
Budynki o różnym przeznaczeniu
W ramach tegorocznego wydarzenia można będzie obejrzeć m.in. Seminarium duchowne św. Józefa, siedzibę teatru „Keistuolių teatras”, gmach Samorządu Miasta Wilna, główną siedzibę banku SEB bankas, budynek Związku Kompozytorów, gmachy Sejmu i Rządu RL, centrum biznesowe „Pirklių klubas”, gmach Sądu Apelacyjnego, Bibliotekę medyczną, Litewski Teatr Dramatyczny, siedzibę Banku Litwy, Pałac prezydencki, budynki resortów spraw zagranicznych, kultury, rolnictwa. Można będzie też obejrzeć gmach Litewskiej Akademii Nauk, Pałac Ślubów, hotel Grata, Dużą Aulę UW, kaplicę-kolumbarium w Tuskulanum.
Nawiązując do obchodzonego 18 maja Międzynarodowego Dnia Muzeów organizatorzy wydarzenia zapraszają do zwiedzanie muzeów. Dla zwiedzających otwarte będą m.in.: Narodowa Galeria Sztuki, galerie Tsekh oraz TARTLE, muzeum-dwór w Markuciach.
Czytaj więcej: Co budowano w Wilnie po wojnie
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Miejsca mało znane
W ofercie są też miejsca mało znane, które warto zobaczyć. Wśród nich dom z 1938 r. przy ulicy Tauro 10. Mieszkali tu m.in. pisarze Vincas Krėvė-Mickevičius, Vincas Mykolaitis-Putinas i Balys Sruoga. O tym przypominają tablice pamiątkowe na ścianie budynku. W tym domu w 1974 r. zatrzymała się rosyjska pisarka i dysydentka, wdowa po Osipie Mandelsztamie, Nadieżda Mandelsztam. A w 1975 r. przebywał tu znany działacz na rzecz praw człowieka Andriej Sacharow, który przybył tu, żeby bronić swojego przyjaciela Siergieja Kowalowa, osądzonego w Wilnie za pomoc litewskim opozycjonistom. „W tym czasie Sacharowowi miała być wręczona Pokojowa Nagroda Nobla, co spowodowało, że jego wizyta w Wilnie odbiła się szerokim echem na świecie i przyczyniła się do zachwiania sowieckim imperium” — pisał prof. Tomas Venclova.
W ramach weekendu otwartej architektury można obejrzeć dwa mieszkania–muzea z autentycznym, przedwojennym wystrojem wnętrz, w których mieszkali litewscy pisarze.
Budynek Sejmu
Budynek Sejmu znajduje się przy alei Giedymina 53. Został wzniesiony w 1982 r. według projektu znanych litewskich architektów Algimantasa i Vytautasa Nasvytisów. Zapisał się w historii Litwy i świata w latach 1990–91. 11 marca 1990 r. proklamowano tu akt „O odbudowie niepodległego państwa litewskiego”, który zainicjował upadek Związku Sowieckiego. 13 stycznia 1991 r. wojska sowieckie przygotowywały się do ataku na siedzibę Sejmu. Nie odważyły się jednak na interwencję, widząc zdecydowany opor zarówno ze strony tłumu broniącego parlamentu jak i ze strony posłów. Dzień ten przypominają zachowane dotąd resztki barykad oraz znaki pamiątkowe. Podczas zwiedzania można będzie obejrzeć wystrój wewnętrzny tej modernistycznej budowli.
Synagoga chóralna
Synagoga (ul. Pylimo 39, arch. Dawid Rosenhaus) jest jedyną zachowaną ze 105 wileńskich synagog i domów modlitewnych, gromadzących wyznawców judaizmu. Wzniesiona w 1903 r. w stylu mauretańskim. Na fasadzie znajduje się napis w języku hebrajskim: „Dom modlitwy – świętość dla wszystkich narodów, nad frontonem zostały wystawione tablicy z dziesięciorgiem przykazań. Obecnie w synagodze chóralnej gromadzi się niewielka wspólnota Żydów wileńskich. Na co dzień świątynia nie jest dostępna dla zwiedzających.
Czytaj więcej: Kukliansky o Żydach na Litwie: „Fizycznie nikt nas nie chroni”
Dom Parczewskiego
Zbudowany w końcu XIX w. (według projektu wileńskiego architekta Apolinarego Mikulskiego) budynek przy ulicy Žygimantų 9 znany jest jako dom Ignacego Parczewskiego. Dom nad Wilią jest zabytkiem architektury historyzmu. Mieścił się tu w latach 1945–2009 Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Wileńskiego.
Gmach powstał jako apartamentowiec dla zamożnych wilnian. Był to jeden z najbardziej luksusowych domów z mieszkaniami pod wynajem, z kanalizacją i łazienkami, których nie było jeszcze w zwykłych domach wileńskich w tamtym czasie. Budynek o neobarokowej fasadzie ma bogato zdobione wnętrze. Można je podziwiać w ramach zbliżającego się festiwalu architektury.
| Fot. Marian Paluszkiewicz