Biorą w niej udział sami uczniowie, a namacalnym rezultatem będzie kącik wypoczynkowy w szkole.
Cele inicjatywy
Pomysł budżetu partycypacyjnego zgłosiła organizacja społeczna Transparency International, której celem jest wdrażanie przejrzystych i antykorupcyjnych inicjatyw. Budżet partycypacyjny to sposób decydowania wraz ze społecznością o wykorzystaniu środków publicznych, w którym członkowie społeczności sami składają pomysły samorządowi, szkole lub organizacji i w drodze głosowania wybierają te, które najbardziej im się podobają.
— Podstawowym celem tej inicjatywy jest zachęcenie uczniów do aktywnego udziału w przyjmowaniu niektórych decyzji w szkole. W styczniu na naszą skrzynkę mailową przyszła propozycja od organizacji społecznej Transparency International, by wziąć udział w projekcie. Wydało mi się to bardzo zachęcające. Chcieliśmy zaktywizować naszych uczniów, by poczuli swoją sprawczość w podejmowaniu decyzji dotyczących szkoły, by czuli się jej nieodłączną częścią — wyjaśnia Renata Krasowska, dyrektor Gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu.
W styczniu szkoła zgłosiła się do udziału w inicjatywie, a już w lutym przedstawicielka organizacji Transparency International Aistė Rinkevičiūtė przyjechała na pierwszą rozmowę z uczniami i wytłumaczyła, w jaki sposób można urzeczywistnić niektóre idee w szkole.
— Podczas spotkania ja, jako dyrektor, opowiedziałam uczniom, co to jest budżet gimnazjum, z jakich części się składa. Z kolei przedstawicielka Transparency International we współpracy z uczniami generowali i omawiali różne pomysły na wykorzystanie środków finansowych. Takich spotkań odbyło się kilka, niektóre realizowane było online — relacjonuje dyrektor.
W godzinach lekcyjnych wśród uczniów klas 5-8 oraz IG-IIG toczyły się dyskusje pt. „Co chciałbyś zmienić w swojej szkole: masz na to 500 euro”. Efektem tych działań były konkretne propozycje, złożone przez uczniów w formie wniosku z kosztorysem w załączniku. Wypełnili oni ankiety, dodali rysunki, szkice, fotografie. Zgłoszono łącznie sześć pomysłów.
Czytaj więcej: Renata Krasowska: „Co nas nie złamie, nie zabije — to wzmocni”
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Głosowanie na najlepszy pomysł
29 maja w gimnazjum odbyło się głosowanie na najlepszy pomysł. Na wydarzenie przybyła Aistė Rinkevičiūtė, przedstawicielka litewskiego oddziału Transparency International, która pogratulowała uczniom przedstawionych przez nich projektów. Podczas spotkania uczniowie mieli możliwość dokonania oceny i wyboru najlepszego, ich zdaniem, projektu.
— Najwięcej przychylnych opinii zebrał pomysł klasy ósmej na kącik rekreacyjny dla dzieci i młodzieży, gdzie uczniowie mogliby się spotkać, wspólnie spędzić czas, odpocząć. Ten projekt zwyciężył. Na kącik rekreacyjny złożą się kanapa, pufy oraz stolik. Szkoła przeznaczy na ten cel 500 euro, a projekt zostanie zrealizowany jeszcze przed 1 września — wyjaśnia dyrektor.
Wśród innych pomysłów uczniów znalazła się również propozycja zawieszenia w szkole kilku hamaków.
— Po naradzie z kolegami zdecydowaliśmy, że szkoła dołoży również do realizacji tej propozycji. Tak więc w gimnazjum pojawi się również kilka hamaków — zapowiada nasza rozmówczyni.
To już kolejna, piękna inicjatywa administracji szkoły skierowana na stworzenie atmosfery przyjaznej uczniom. Od roku w gimnazjum realizuje się również inną, cenną inicjatywę: uczniowie nie używają w szkole telefonów komórkowych, w zamian zaś mogą korzystać z wielu aktywności: zagrać w ping-ponga, piłkarzyki, bilarda, gry planszowe.
— Pomysł „szkoła bez smartfonów” sprawdził się. Nauczyciele zauważyli, że uczniowie mają lepszą koncentrację na lekcji, a na przerwie nie pochylają głów nad ekranem, tylko rozmawiają ze sobą. Nasze korytarze ożyły, szkoła jest pełna werwy. W następnym roku szkolnym również odstawimy smartfony na bok — zapowiada dyrektor Krasowska.
Od kilku lat Gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu jako jedyna szkoła na Litwie prowadzi nauczanie zintegrowane z wiedzą o pszczołach i pszczelarstwem, a jej uczniowie mają możliwość nie tylko podglądania życia pszczół, ale też spróbowania miodu z własnej szkolnej pasieki.
Czytaj więcej: Jedyna taka słodka szkoła
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Budżet partycypacyjny
Po raz pierwszy budżet partycypacyjny został przetestowany w samorządzie Olity, której mieszkańcy już trzykrotnie mieli okazję przedstawić miastu swoje pomysły.
Inicjatywy budżetu partycypacyjnego zachęcają społeczność do aktywniejszego udziału w procesach decyzyjnych, zwiększają zaufanie. Według przeglądu z 2023 r. trzy czwarte samorządów w kadencji 2019-23 wdrożyło budżet partycypacyjny co najmniej raz, a dwie trzecie z nich robi to co roku. W sumie w ten sposób mieszkańcy samorządów zdecydowali w kwestii wykorzystania 8 milionów euro. Z reguły samorządy przeznaczają na budżet partycypacyjny od 7 do 350 tys. euro. Łącznie samorządy otrzymały prawie 1,2 tys. pomysłów w ramach budżetów partycypacyjnych.
Ponadto 9 samorządów wskazało, że w ciągu ostatniego roku przygotowywało budżety partycypacyjne w szkołach (w Druskienikach, Kownie, Kłajpedzie, Łoździejach, Malatach, Kłajpedzie, Pokrojach, Taurogach, Wyłkowyszkach).
Od 2019 r. 62 szkoły wdrożyły budżety partycypacyjne.
Zaangażowanie ludności w proces decyzyjny jest szczególnie ważne, ponieważ zaledwie 3 proc. mieszkańców twierdzi, że uczestniczyło w podejmowaniu decyzji takich, jak np. konsultacje społeczne, grupa robocza. Ponadto 4 na 10 mieszkańców uważa, że podejmowanie decyzji w kraju odbywa się w sposób zamknięty.
Czytaj więcej: „Budżet partycypacyjny” w klasach 3-4 w Gimnazjum im. Sz. Konarskiego
