Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na krew w szpitalach już wkrótce skończą się zapasy wszystkich grupy krwi. Każdego roku latem wszystkie grupy krwi stają się deficytowe. Najczęściej brakuje grupy O RhD, ponieważ krew ta jest uważana za uniwersalną. Często mamy do czynienia z niedoborem grup krwi A RhD+ i O RhD+ – mówi dyrektor Gutauskas.
Korzyści także dla dawcy
Krwiodawcą może zostać zdrowa osoba mająca od 18 do 65 lat. Powinna ważyć co najmniej 50 kg. W ciągu 4 miesięcy przed pobraniem nie powinna wykonywać tatuażu, przekłucia uszu lub innych części ciała, akupunktury, o ile takie zabieg nie został wykonany przez wykwalifikowaną osobę przy użyciu jałowych jednorazowych igieł.
Dawca w ciągu ostatnich 4 miesięcy nie może mieć wykonanych żadnych zabiegów operacyjnych, endoskopowych i innych diagnostycznych badań (np. gastroskopii, panendoskopii, artroskopii, laparoskopii). Jeśli osoba oddaje krew po raz pierwszy, można to uczynić do 60. roku życia, a jeśli była już dawcą – ostatni raz krew może oddać do 65. roku życia.
– W dzień oddania krwi dawca musi być wypoczęty, powinien przyjmować więcej płynów niż zwykle i zjeść lekki posiłek. Przed oddaniem krwi należy ograniczyć palenie papierosów, nie wolno przychodzić do stacji krwiodawstwa po spożyciu alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Przed oddaniem krwi mierzony jest poziom hemoglobiny (dla kobiet wynik musi być co najmniej 125 ml/g, dla mężczyzn – 135 ml/g) oraz grupę krwi. Po tych procedurach dawca udaje się na konsultację z naszym lekarzem, który po ocenie jego osobistej historii medycznej decyduje, czy dana osoba może oddać krew – zaznacza dyrektor.
Regularne oddawanie krwi przynosi wiele korzyści zdrowotnych dla dawcy. W przypadku osób, które regularnie oddają krew, promowana jest regeneracja komórek krwi i synteza komórek macierzystych, co sprzyja regeneracji tkanek oraz procesom regeneracyjnym. Po poważnych krwotokach (wypadkach, porodach lub poważnych operacjach itp.) dawcy mają większe szanse na przeżycie niż osoby, które nie oddają krwi.
Krwiodawstwo to ogólnoświatowa akcja społeczna, która polega na oddawaniu krwi dla ludzi potrzebujących. Nikt jeszcze nie opracował „sztucznej krwi”, dlatego pobieranie krwi od osób zdrowych jest konieczne, aby zapewnić odpowiednie zapasy krwi do wykorzystania m.in. podczas operacji lub przeszczepów.
– Regularni dawcy wykazują mniejsze ryzyko zawału mięśnia sercowego. Mają niższe ciśnienie tętnicze krwi. Cechują się niższym stężeniem cholesterolu całkowitego, „złego” cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi. Rzadziej chorują na nowotwory. Oddawanie krwi zmniejsza ryzyko chorób serca i naczyń krwionośnych – wymienia zalety krwiodawstwa Daumantas Gutauskas, dyrektor Narodowego Centrum Krwi.
Rośnie grupa krwiodawców
Na Litwie krew można oddawać w punktach krwiodawstwa zlokalizowanych w głównych miastach: Wilno, Kowno, Kłajpeda, Szawle i Poniewież. Więcej informacji na temat najbliższych mobilnych punktów krwiodawstwa można znaleźć na stronie internetowej: kraujodonoryste.lt.
– Każdego roku przyjmujemy coraz więcej dawców krwi i przeprowadzamy coraz więcej donacji. W 2023 r. przeprowadzono ponad 72 tys. donacji. Każdego roku krew oddaje ok. 60 tys. krwiodawców. Cieszymy się, że mamy coraz więcej stałych dawców, którzy nie tylko sami aktywnie oddają krew, ale także zachęcają do tego członków swoich rodzin i przyjaciół. W ostatnim czasie zaobserwowaliśmy też wzrost liczby coraz więcej nowych dawców, którzy odważyli się oddać krew, a następnie decydują się zostać regularnymi dawcami – opowiada dyrektor Narodowego Centrum Krwi.
Krew od jednego dawcy może uratować życie nawet trzech osób.
Krwiodawca po podróży do niektórych krajów, w których występuje zwiększone ryzyko chorób, takich jak malaria czy wirus zika, powinien odczekać od 28 dni do 6 miesięcy przed udaniem się do stacji. – Za każdym razem po oddaniu krwi wykonujemy również testy na obecność chorób zakaźnych, badamy dawcę pod kątem chorób, takich jak: kiła, HIV i wirusowe zapalenie wątroby typu B, zapalenie wątroby typu C. Jeśli otrzymamy pozytywne wyniki, musimy przerwać oddawanie krwi, aby zapewnić odpowiednią jakość krwi i bezpieczeństwo biorców – zaznacza Daumantas Gutauskas, dyrektor Narodowego Centrum Krwi.
Historia medycyny
Krew była, jest i pozostanie jednym z najcenniejszych i najpotrzebniejszych lekarstw na świecie. Jedynym sposobem jej pozyskiwania jest dobrowolne oddawanie krwi, ponieważ krwi nic nie może zastąpić. Na szczęście dawców krwi na Litwie wciąż przybywa, ale jeszcze szybciej rośnie zapotrzebowanie na ten cenny dar.
Coroczne obchody Światowego Dnia Krwiodawcy mają m.in. zachęcić nowe osoby do podzielenia się swoją krwią z potrzebującymi jej pacjentami. W protokole Wileńskiego Towarzystwa Medycznego znalazły się pierwsze zapisy dotyczące transfuzji krwi na Litwie. Okoliczności historyczne sprawiły, że Kowno stało się kolebką krwiodawstwa w naszym kraju.
Pierwsze transfuzje krwi na Litwie przeprowadzono w okresie międzywojennym. Pierwszym, który tego dokonał, był prof. Vladas Kuzma z Państwowego Szpitala w Kownie w 1923 r., prawdziwy wirtuoz chirurgii i pionier wielu innowacji w tej dziedzinie. W tym samym czasie prof. Pranas Mažylis, położnik i ginekolog, również rozpoczął transfuzję krwi w Szpitalu Towarzystwa Czerwonego Krzyża. Z jego inicjatywy rozpoczęto bezpośrednią transfuzję krwi kobietom, które doznały krwotoku podczas skomplikowanego porodu.
Początkowo przetaczano ok. 300 g krwi z żyły dawcy do bursztynowego pojemnika. W ciągu dwóch lub trzech minut krew była wlewana do pacjenta. Oczywiście dawcę odpowiednio przygotowywano i określano dla niego grupę krwi. Następnie zakupiono inne maszyny z zagranicy. Używano ich do przetaczania krwi tylko w małych ilościach, po 20 g. Było to niewygodne, więc wprowadzono krew konserwowaną.
Dopiero w latach 30. transfuzje krwi stały się rutynową procedurą na Litwie, a pod koniec lat 30. przeprowadzano pół tuzina transfuzji rocznie. Już w 1934 r. Mažylis i Kuzma, wraz z kilkoma kolegami po fachu, połączyli siły i zorganizowali utworzenie Instytutu Transfuzji Krwi. Instytut opracował listy dawców z ich adresami domowymi, aby w razie potrzeby wiedzieć, gdzie znaleźć dawcę i w jaki sposób zakupić od niego krew.
Pod koniec lat 40. transfuzje krwi stały się na świecie coraz bardziej powszechne w praktyce medycznej i były uważane przez chirurgów za jedną z najpotężniejszych terapii.
Czytaj więcej: Na Litwie ponad 40 tys. dawców krwi — razem oddali jej ponad 32 tys. litrów
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 23 (68) 15-21/06/2024