„Szczepionki chronią nie tylko osobę, która została zaszczepiona, ale także innych ludzi w jej otoczeniu” — mówi Violeta Dambrauskienė, infekolog, pełniąca obowiązki kierownika Oddziału Chorób Zakaźnych w Klinice Chorób Zakaźnych Szpitala w Poniewieżu.
Najważniejsze szczepienia — w dzieciństwie
Pełniąca tymczasowo obowiązki kierownika oddziału zakaźnego podkreśliła, że najważniejsze jest szczepienie dzieci i niemowląt, aby mogły czuć się bezpiecznie, chodzić do przedszkola lub szkoły i nie chorować. Zgodnie z kalendarzem szczepień profilaktycznych Republiki Litewskiej (RL) dzieci są bezpłatnie szczepione przeciwko gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, krztuścowi, błonicy, tężcowi, odrze, różyczce, pneumokokom, rotawirusom i innym chorobom zakaźnym, których lista jest dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Ochrony Zdrowia RL.
Choroby, których rozprzestrzenianie się zostało zatrzymane przed 2000 r., są niestety nadal rejestrowane, również w 2024 r.
„Występują sporadyczne przypadki krztuśca i błonicy. Są to niezwykle poważne choroby u dzieci, które mogą prowadzić do konieczności reanimacji, a tylko szczepionki mogą przed nimi chronić” — powiedziała Dambrauskienė.
Według WHO szczepionki co roku ratują życie ponad 4 milionom dzieci. Według Ministerstwa Zdrowia, w latach 2010-2022 odsetek zaszczepionych dwulatków przeciwko odrze, różyczce i nagminnemu zapaleniu przyusznic (tzw. świnka) spadł z 96,1 proc. do 86,5 proc., a wśród siedmiolatków w tym samym okresie z 94,2 proc. do 86,5 proc..
Osiągnięcie powszechnej odporności jest trudne
Według lekarza ze szpitala w Poniewieżu, uniwersalna odporność ma na celu ochronę osób, które z pewnych powodów nie mogą zostać zaszczepione. Powszechna odporność wytwarza się tylko w stosunku do określonej choroby i uważa się ją za dostatecznie wytworzoną, gdy około 80 proc. populacji kraju zostało zaszczepione określoną szczepionką.
Wraz z pojawieniem się ruchu antyszczepionkowego coraz trudniej jest osiągnąć powszechną odporność. Tak też było podczas pandemii koronawirusa. Podczas gdy jedni szczepili się, aby chronić się przed wirusem, który zaczął rozprzestrzeniać się globalnie w 2019 r., inni opierali się szczepieniom, zwłaszcza dawkom przypominającym.
Szczepionki są dostosowane do nowego sezonu wirusowego
Infekolog ze szpitala w Poniewieżu zwraca uwagę, że wirusy sezonowe stale przechodzą silne mutacje. Jeśli organizm danej osoby rozwinął odporność na szczepionkę, wirus nie ma zdolności wiązania się ze zdrowymi komórkami, ale jest w stanie szybko się zmienić, aby to zrobić. Z tego powodu nawet zaszczepiona osoba może nadal zachorować, ale w łagodniejszej formie.
„Obecnie naukowcy zaczynają przygotowywać się do modyfikacji szczepionki przeciw grypie już wiosną. Nowe wirusy pojawiają się prawie co roku, więc szczepionki są zmieniane przed sezonem i dostosowywane do wirusa grypy w nowym sezonie” — podzieliła się ekspert praktycznym przykładem mutacji wirusów.
| Fot. Unsplash.com
Zaleca przygotować się za wczasu
Odporność na szczepionkę jest rozwijana przez ludzkie komórki. Według Dambrauskienė szybkość, z jaką rozwija się odporność na szczepionkę, zależy od wieku danej osoby.
„Starsi ludzie potrzebują więcej czasu, aby wytworzyć odporność na chorobę, ponieważ ich organizm nie rozwija tak silnej odpowiedzi na bakterie zawarte w szczepionce. Dlatego odporność, która wytwarza się, jest słabsza w porównaniu z młodymi ludźmi. Im młodsza jest dana osoba, tym więcej możliwości mają komórki odpornościowe, więc odporność rozwija się szybciej i jest silniejsza” — powiedziała.
Dr Dambrauskienė podkreśliła, że każdy wirus potrzebuje innego okresu, aby zbudować odporność w organizmie, dlatego zaleca się, aby nie opóźniać szczepień sezonowych i być przygotowanym z wyprzedzeniem.
Według infekolog, szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu powinny rozpocząć się zimą. Szczepionka ta wymaga pewnej regularności, ponieważ do zbudowania pełnej odporności potrzebna jest więcej niż jedna dawka. W przypadku grypy zaleca się rozpoczęcie szczepień jesienią. Odporność na wirusa grypy wytwarza się w ciągu dwóch tygodni.
Wybierajmy skuteczną ochronę
Wraz z rozpoczęciem letniego sezonu i spędzaniem większej ilości czasu na świeżym powietrzu, należy zadbać o ochronę przed kleszczami: repelenty (środki odstraszające), odpowiednia odzież w pełni zakrywająca ciało. Jednak szczepionka jest uważana za najskuteczniejszy środek ochrony.
„W zeszłym roku pacjent został przyjęty na oddział chorób zakaźnych dla dorosłych z ukąszeniem kleszcza. U mężczyzny zdiagnozowano kleszczowe zapalenie mózgu. Choroba skomplikowała się i został on całkowicie sparaliżowany” — powiedziała tymczasowa kierownik oddziału.
Po ugryzieniu przez cztery kleszcze, Ingrida z Suwalszczyzny również udała się na izbę przyjęć miejscowego szpitala, ale jej doświadczenie było inne: „Spędzam dużo czasu na świeżym powietrzu i pewnego razu wróciłam do domu, gdzie znalazłam cztery kleszcze wbite w moje ramię i nogi. Przeszłam cały schemat szczepień przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, ale strach pozostał. Chciałem się upewnić, że wszystko jest w porządku. Nigdy nie wiesz, który kleszcz jest niebezpieczny, ale zawsze warto się zabezpieczyć” — powiedziała kobieta.
Więcej informacji na temat obowiązkowych szczepień i kalendarza szczepień dla dzieci można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia Republiki Litewskiej (SAM). Zaleca się również zwrócenie uwagi na Narodowy Program Szczepień na lata 2024-2028, który został zatwierdzony na początku tego roku. Program będzie miał na celu zwiększenie zasięgu szczepień, a tym samym kontrolę rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych w społeczeństwie. W ciągu czterech lat planowane jest rozważenie włączenia nowych szczepionek do kalendarza szczepień ochronnych dla dzieci oraz ocena nowych grup ryzyka, które mogłyby zostać zaszczepione bezpłatnie.
Zam. 2799