Państwowa Służba Ochrony Praw Dziecka i Adopcji w 2024 r. otrzymała 375 zgłoszeń o możliwej przemocy seksualnej wobec nieletnich.
Sprawa Bartoševičiusa
Sędzia Valdas Ciesiūnas ogłosił, że Bartoševičius został uznany winnym wszystkich stawianych mu zarzutów. Jak poinformowało BNS, były poseł do Sejmu został oskarżony o dziesięć przestępstw: dwa zarzuty wykorzystania seksualnego nieletniej i jeden zarzut gwałtu na nieletniej, cztery zarzuty gwałtu na osobie poniżej 16. roku życia oraz cztery zarzuty lekkiego uszkodzenia ciała.
Sąd postanowił częściowo uwzględnić roszczenia cywilne w sprawie. Bartoševičius jest zobowiązany do zrekompensowanie ofiarom szkód majątkowych i niemajątkowych w wysokości prawie 28 tys. euro. Europoseł będzie również musiał zwrócić poszkodowanym koszty prawne poniesione w trakcie postępowania sądowego.
Czworo dzieci zostało uznanych za pokrzywdzonych w sprawie, a sąd przyjął trzy roszczenia cywilne złożone przez przedstawicieli ofiar.
Przemoc, która jest bardzo trudna do wykrycia
— Przemoc seksualna jest jednym z najbardziej bolesnych doświadczeń dla dziecka i może pozostawić głębokie blizny emocjonalne, wpływając na jego pewność siebie na całe życie. Praktyka obrońców praw dziecka pokazuje jednak, że przemoc seksualna pozostaje jednym z najtrudniejszych do zidentyfikowania rodzajów przemocy — w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” mówi Agnė Marčiukaitienė, kierowniczka Wydziału Pomocy Specjalistycznej dla Dzieci i Rodzin w Państwowej Służbie Ochrony Praw Dziecka i Adopcji.
Według danych dostępnych obrońcom praw dziecka w pierwszej połowie tego roku otrzymano 238 zgłoszeń o możliwej przemocy seksualnej wobec dzieci. W 2024 r. otrzymano 375 takich zgłoszeń, a w 2023 r. 384. W rzeczywistości może być jednak znacznie więcej przypadków niż sugerują statystyki. Dlatego obrońcy praw dziecka dokładają wszelkich starań, aby edukować społeczeństwo i dostarczać niezbędnej wiedzy osobom pracującym w obszarze opieki nad dziećmi.
— Jednym ze środków, które podejmujemy w celu zmiany sytuacji, są nasze ciągłe specjalistyczne szkolenia dla pracowników służb społecznych — zapewnia rozmówczyni.
Jak mówi, wykrycie takich przestępstw jest bardzo trudne, zwłaszcza jeśli dziecko boi się mówić o wykorzystywaniu, jest ofiarą najbliższych mu osób lub jest zastraszane. W takim przypadku z pomocą przychodzi zespół Wydziału Pomocy Specjalistycznej dla Dzieci i Rodzin (dawniej „Užuovėja”). W jednostce pracują profesjonalni psychologowie z niezbędnym przeszkoleniem, wiedzą i doświadczeniem w przeprowadzaniu delikatnych rozmów z nieletnimi i małymi dziećmi, którzy są w stanie poświęcić wystarczającą ilość czasu na każdą sprawę i przygotować rozmowę z dzieckiem w taki sposób, aby dziecko było chronione przed dodatkowymi doświadczeniami.
Pomoc szczególna
— W naszej praktyce przekonaliśmy się, że dzieci, które doświadczyły tego rodzaju przeżyć, potrzebują szczególnej pomocy ze strony profesjonalistów, zarówno w zakresie szybkiej reakcji, jak i w pełni wrażliwego i empatycznego podejścia do indywidualnej sytuacji dziecka. Upewniamy się, że wszystkie podejmowane przez nas działania zapewniają ofierze bezpieczeństwo i pewność siebie, a dziecko jest w stanie uniknąć powtarzania swojej traumatycznej historii innemu profesjonaliście, aby zapobiec ponownemu powtórzeniu traumatycznego doświadczenia — podkreśla specjalistka.
Agnė Marčiukaitienė zaznacza, że kiedy rodzice lub opiekunowie są w silnej relacji z dzieckiem, zawsze dostępni i emocjonalnie dostępni, jest bardziej prawdopodobne, że nie przegapią ważnych sygnałów.
— Zachęcamy jednak nie tylko rodziców, ale wszystkie zainteresowane osoby do zainteresowania się tym delikatnym tematem i zaufania własnym przeczuciom. Jeśli coś wydaje się nie tak, nie wahaj się zareagować. Lepiej upewnić się, że dziecko jest bezpieczne, niż polegać na wątpliwościach i pozostawić je w milczeniu, aby nadal cierpiało z powodu przemocy lub wykorzystywania — przypomina rozmówczyni.
| Fot. Freepik.com
Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza przemocy seksualnej
Przemoc seksualną doświadczaną przez dziecko można rozpoznać przez zachowania, które są nietypowe dla danego dziecka lub dziecka w tym wieku.
— Powinno nas zaniepokoić, jeśli zabawa dziecka z innymi dziećmi stała się zseksualizowana, nietypowa, nastąpiło zseksualizowane dotykanie dorosłych, nieodpowiednia do wieku wiedza i słownictwo na temat seksu, dziecko zaczęło unikać danej osoby itp. Należy zwrócić uwagę, jeśli dziecko skarży się na przedłużający się ból gardła, ból brzucha, jeśli zaczęło unikać siadania lub jeśli zaobserwowano inne dolegliwości nietypowe dla dziecka. Natychmiastową reakcją powinno być zauważenie śladów obrażeń na ciele, w okolicy narządów płciowych, jeśli dziecko ma chorobę przenoszoną drogą płciową, jeśli dziecko zdaje sobie sprawę z ciąży itp. — rozmówczyni wylicza nietypowe zachowania i sytuacje.
Marčiukaitienė przypomina, że nie ma typowego portretu osoby wykorzystującej seksualnie. Ważne, aby zdać sobie sprawę, że może to być każdy, w tym ktoś bliski dziecku, wykształcony, znany w społeczności lub profesjonalista w określonej dziedzinie.
— W związku z tym, aby chronić dziecko, konieczne jest uświadamianie mu od najmłodszych lat, że jego ciało należy wyłącznie do niego i nie wolno go dotykać bez jego zgody. Dziecko powinno być uczone rozpoznawania granic własnego ciała, informowane o tym, że inni również muszą je szanować, a także o tym, co powinno zrobić, gdy spotka się z nieprzyjemnym i niewłaściwym zachowaniem, dotykiem i działaniem innych osób. Wreszcie, konieczne jest nauczenie dziecka mówienia stanowczego „nie”, gdy ktoś inny chce przekroczyć jego osobiste granice — radzi kierowniczka Wydziału Pomocy Specjalistycznej dla Dzieci i Rodzin.
Okres dojrzewania
Według grup wiekowych, istnieje tendencja, że dzieci na wykorzystywanie seksualne są najbardziej narażone w okresie dojrzewania. Dzieje się tak częściowo dlatego, że dorastające, dojrzewające dzieci zdają sobie sprawę, że to, co przydarzyło im się w młodszym wieku, nie było odpowiednim zachowaniem lub formą okazywania uczuć i zgłaszają to.
— Ważne jest, aby zrozumieć, że jeśli dorastające dziecko zgłasza historię znęcania się, którego doświadczyło w przeszłości, nie oznacza to, że kryzys, którego doświadcza obecnie, jest mniej poważny. Chodzi o to, że może właśnie dopiero teraz dziecko zdało sobie sprawę, że było wykorzystywane. Dlatego więc wszystkie przypadki zgłaszania należy traktować z wrażliwością — zauważa nasza rozmówczyni.
Sprawę Bartoševičiusa przekazano do Sądu Okręgowego w Poniewieżu w lipcu 2023 r., a jej rozpatrywanie zakończono pod koniec maja bieżącego roku. W lutym prokurator Darius Skrebiškis zaproponował skazanie Bartoševičiusa na 10 lat więzienia i zakaz pracy z dziećmi przez 5 lat po odbyciu kary. Obecny wyrok nie jest prawomocny, uczestnicy postępowania mają 20 dni na wniesienie odwołania.
Czytaj więcej: Żadna przemoc nie powinna stać się normą