Przed 30 laty, 26 kwietnia 1986 o godzinie 1.23, w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej doszło do największej katastrofy w dziejach energetyki jądrowej. Podczas testu zachowania się reaktora doszło do awarii, w wyniku której do atmosfery przedostały się duże ilości substancji radioaktywnych. Czy świat odrobił tamtą lekcję i dziś jesteśmy bezpieczni?
Po wybuchu radioaktywna chmura zawisła nad wieloma krajami Europy, największe skażenie dotyczyło terenów białoruskich, ukraińskich i rosyjskich. Z okolic elektrowni wysiedlono ponad 350 tysięcy ludzi.
Liczbę ofiar oszacować jest bardzo trudno. Niektóre raporty mówią o dziesiątkach lub setkach tysięcy zgonów w wyniku napromieniowania oraz o licznych chorobach i wadach genetycznych rodzących się później dzieci.
Jądrowe paliwo paliło się aż 10 dni. W gaszeniu i likwidowaniu skutków eksplozji uczestniczyli też mieszkańcy Litwy.
— Katastrofa elektrowni atomowej w Czarnobylu (wówczas ZSRR, dziś Ukraina — od aut.) była dramatem setek tysięcy ludzi w Europie. Brałem udział w usuwaniu skutków tej katastrofy. Gdy przyjechałem na miejsce katastrofy, pierwsze co zobaczyłem, to puste wsie lub ludzie, którzy właśnie opuszczają swoje domy. To wszystko wyglądało bardzo dziwnie. Ci, którzy przybyli na miejsce katastrofy w dniu wybuchu, wkrótce zmarli. Zginęli strażacy, którzy tego dnia pracowali przy gaszeniu pożaru i wiele innych osób, które były przy usuwaniu skutków — opowiada „Kurierowi” Kęstutis Kazlauskas, uczestnik akcji ratunkowej w Czarnobylu.
Najbardziej narażeni byli oczywiście pracownicy elektrowni oraz zespoły ludzi skierowanych do usuwania skutków: od gaszenia pożaru aż po budowę sarkofagu, konstrukcji zabezpieczającej zniszczony reaktor i zatrzymującej promieniowanie.
— Widzę skutki Czarnobylu na swoim zdrowiu, mam powiększoną tarczycę i wiele innych ubocznych zdrowotnych skutków. Ta tragedia może powtórzyć się jeszcze raz i to w samym Czarnobylu. Ponad 200 ton uranu nadal pozostaje w reaktorze siłowni atomowej w Czarnobylu, który wybuchł 26 kwietnia 1986 roku. Jeżeli nie zostanie on odpowiednio zabezpieczony to historia może się powtórzyć. Niebezpieczna jest także elektrownia atomowa w Ostrowcu. Jeżeli ona wybuchnie, to prawie całą Litwę trzeba będzie ewakuować i przez następne 100 lat nie będzie można tu zamieszkiwać. Wszystko zostanie zniszczone — przyroda, zwierzęta — tłumaczy Kęstutis Kazlauskas.
Litwa 26 kwietnia uczciła 30 rocznicę katastrofy w Czarnobylu w parku byłego szpitala św. Rocha. Jak powiedział „Kurierowi” Linas Linkevičius, minister spraw zagranicznych, o tragedii w Czarnobylu ludzie pamiętają do dziś, chociaż minęło już 30 lat.
— Skutki tej największej w historii awarii w elektrowni atomowej odczuwane są do dziś. To jest nie tylko uczczenie tej daty, to także przypomnienie o niebezpieczeństwie, jakie może nas spotkać i dzisiaj. Nie możemy pozwolić, żeby ta tragedia powtórzyła się — zaznaczył Linas Linkevičius.
Jak mówi, ta tragiczna data jest przypomnieniem dla całego świata, że bezpieczeństwo energetyki jądrowej jest ważne dla wszystkich. Nie tylko dla naszego regionu.
— Katastrofa w Czarnobylu jest dowodem, że granice państw nie zatrzymają skutków awarii jądrowej i niebezpieczeństwa radiacji. Nieważne, gdzie jest budowana elektrownia atomowa, czy to w Ostrowcu, czy w innym miejscu, najważniejsze jest zapewnić bezpieczeństwo — powiedział szef litewskiej dyplomacji.
Sprawy związane z bezpieczeństwem elektrowni atomowej w Ostrowcu będą podejmowane na światowym poziomie. Nie będzie żadnych ustępstw ani kompromisów. Po prostu nie może ich być.
— Budowana 50 kilometrów od Wilna elektrownia atomowa w Ostrowcu nie spełnia międzynarodowych norm bezpieczeństwa. Mamy bardzo dużo niejasności co do bezpieczeństwa tej elektrowni. Przez cały czas podejmujemy ten temat. Dzisiaj (26 kwietnia) mam spotkanie z wiceministrem spraw zagranicznych Białorusi. Na pewno poruszę ten temat i ostro wyłożę naszą pozycję w tej sprawie. Projektowi brakuje przejrzystości niezbędnej do spełnienia wymogów międzynarodowych. Niestety, nie otrzymaliśmy wszystkich odpowiedzi na stawiane przez Litwę pytania dotyczące wyboru lokalizacji elektrowni atomowej Ostrowiec i analizy oddziaływania na środowisko. Póki co białoruskie władze nie spełniają swoich obietnic przeprowadzenia testów budowanej elektrowni w niesprzyjających warunkach — podkreślił Linas Linkevičius.
Ponad 200 ton uranu nadal pozostaje w reaktorze siłowni atomowej w Czarnobylu, który wybuchł 26 kwietnia 1986 roku. Betonowe przykrycie zniszczonego przez wybuch czwartego reaktora siłowni jest już stare. Budowany od 2012 roku przez francuski koncern nowy sarkofag ma być ukończony do końca 2017 roku.
Państwa G7 i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) postanowiły przekazać dodatkowo 87,5 mln euro na sfinansowanie budowy nowego magazynu na zużyte paliwo jądrowe z trzech reaktorów czarnobylskiej elektrowni, które nie ucierpiały podczas wybuchu czwartego reaktora.
Budowany przez amerykańską spółkę nowy magazyn ma działać od 2017 roku przez co najmniej 100 lat, jak twierdzi EBOR.
KATASTROFA NUKLEARNA O 7. STOPNIU ZAGROŻENIA
O katastrofie świat dowiedział się kilka dni po wydarzeniu, gdyż Związek Radziecki starał się nie przepuszczać żadnych informacji na Zachód. Była to największa katastrofa w historii energetyki jądrowej i jedna z największych katastrof przemysłowych XX wieku.
To jedyna w historii katastrofa nuklearna o najwyższym, siódmym stopniu zagrożenia. W rejonie elektrowni nadal nie można mieszkać, choć od czterech lat turyści mogą tam przyjeżdżać na jeden dzień.