Fot. Marian Paluszkiewicz
„Władze Białorusi prawidłowo uwzględniły wpływ zagrożeń zewnętrznych przy projektowaniu elektrowni atomowej budowanej w Ostrowcu” ─ oświadczyli przedstawiciele Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, podsumowując prace misji ekspertów na Białorusi.
Tymczasem minister spraw zagranicznych Litwy, Linas Linkevičius, w rozmowie z Kurierem Wileńskim powiedział, że po tym ─ jak przedstawiciele agencji i białoruskich władz poinformowali o przebiegu prac specjalistów MAEA w ramach misji SEED (ang. Site and External Events Design Review Service), badającej bezpieczeństwo projektu i konstrukcji elektrowni pod względem zagrożeń zewnętrznych, naturalnych i wywołanych przez człowieka ─ należy się jeszcze bardziej niepokoić.
─ Białorusini przeprowadzają misję SEED w „niepełnym wymiarze”. Mińsk chce ogłosić „tylko pozytywną część wniosków, wprowadzając w błąd swoje społeczeństwo i inne państwa”. Białoruś zaprasza do podsumowania bezpieczeństwa elektrowni atomowej budowanej
w Ostrowcu tych specjalistów, których chce, a nie tych, z których opinią chciałyby zapoznać się inne państwa. Specjaliści z Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej nie przyjeżdżają samodzielnie sprawdzać tego, co uważają za potrzebne. Przyjeżdżają tylko wtedy, gdy ich zapraszają i sprawdzają to, co im każe strona zapraszająca. Tak samo było i w tym przypadku. Białoruś wyznaczyła specjalistom określone obszary do sprawdzania, ale to nie była całość ─ zaznacza Linas Linkevičius.
Jak mówi dalej nasz rozmówca, po otrzymaniu wybranych informacji Białoruś dokonuje uogólnień i już dziś ogłasza sukces całego projektu.
─ Mimo protestów, elektrownia atomowa w Ostrowcu została wybudowana. Obszar elektrowni powinien być zbadany w sześciu najważniejszych modułach. Niestety, nie zostały one sprawdzone. Specjaliści, którzy sprawdzili część obszaru, najprawdopodobniej podali pozytywne wyniki. To nie oznacza, że cały projekt jest poprawny i nikomu nie zagraża. Niepokoją nas takie praktyki, zmusza nas to do ostrzejszej reakcji ─ podkreśla Linas Linkevičius.
Będąc w Polsce, minister poruszył problem dotyczący elektrowni w Ostrowcu.
─ Wsparcie polityczne w tej sprawie mamy z Polski, Łotwy i Estonii, być może nie jest ono takie radykalne jak nasze, ponieważ przygotowujemy ograniczenia dostępu do rynku. Zgadzam się z opinią dyrektora Bezpieczeństwa Jądrowego MAEA, Grzegorza Rzentkowskiego, że nie ma zagrożeń zewnętrznych przy projektowaniu elektrowni atomowej budowanej w Ostrowcu. Być może to, co badał, jest w odpowiednim stanie ─ uważa minister spraw zagranicznych.
Simonas Gentvilas, poseł na sejm z ramienia Ruchu Liberałów, uważa, że należy powtórnie zbadać bezpieczeństwo projektu i konstrukcji elektrowni.
─ Należy w całości zbadać elektrownię w Ostrowcu. Nie tylko zewnętrznie. Musi to zrobić kilka grup ekspertów i nie na polecenie Białorusi. To jest bardzo poważny projekt, którego najmniejszy błąd zagraża życiu ludzkości ─ mówi Simonas Gentvilas.
Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Jądrowego MAEA Grzegorz Rzentkowski poinformował, że prace misji SEED dotyczyły pięciu obszarów: badania zagrożeń zewnętrznych, charakterystyki możliwych zagrożeń, parametrów budowlanych projektu elektrowni, zapewnienia monitoringu obiektu i jego otoczenia, a także uwzględnienia wniosków z katastrofy elektrowni w Fukushimie.
Zastępczyni ministra bogactw naturalnych i ochrony środowiska Ija Małkina przypominała, że w celu rozwiania wątpliwości strony litewskiej odbyły się już dwustronne konsultacje, a Białoruś „zaprosiła Litwę do kontynuowania dialogu”, w tym dotyczącego utworzenia wspólnych organów zajmujących się bezpieczeństwem jądrowym i monitoringiem radiologicznym.
Rzentkowski, poproszony o ogólną ocenę współpracy Białorusi z MAEA, oświadczył, że „rząd traktuje bezpieczeństwo jądrowe jako odpowiedzialność państwa” i demonstruje to, zapraszając do kraju kolejne inspekcje, a także zobowiązując się do realizacji ich rekomendacji.
***
Elektrownia atomowa pod Ostrowcem w obwodzie grodzieńskim, budowana przez rosyjski koncern Rosatom, będzie się składała z dwóch bloków energetycznych, których łączna moc ma wynieść do 2400 megawatów. Pierwszy blok ma zostać uruchomiony w 2018 roku, drugi w 2020 r. Zastrzeżenia wobec budowy elektrowni Litwa zgłaszała wielokrotnie.