– Każde miasto ma swój urok, każde miało i ma malarzy i fotografów, którzy je utrwalają w obrazach lub na zdjęciach. Malowniczo położone Wilno zawsze fascynowało artystów – mówi historyk fotografii, dyplomata Dainius Junevičius.
Przez kilka lat był zafascynowany twórczością Abdona Korzona (1826-1865). Pokłosiem tych zainteresowań jest książka „Abdonas Korzonas – pirmasis Vilniaus vaizdų fotografas” (Abdon Korzon – pierwszy fotograf widoków Wilna). Abdon Korzon był jednym z pierwszych wileńskich fotografów. Działał w Wilnie od końca lat 50. do początku lat 60. XIX wieku. Znany jest jako autor najwcześniejszych, znanych fotografii Wilna. Od roku 1860 fotografował widoki Wilna i okolic, których część, w formie drzeworytów, opublikował „Tygodnik Ilustrowany”. Na swoich zdjęciach utrwalił m.in. budowę tunelu w Ponarach i drewnianego mostu na Wilejce w Rokanciszkach. Jego zdjęcia zachowały się w Muzeum Narodowym w Warszawie, Bibliotece Narodowej w Warszawie, Bibliotece Polskiej w Paryżu i Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk. Książka o Korzonie to niejedyne wydawnictwo Junevičiusa o pierwszych litewskich fotografach i ich fotograficznym dziedzictwie. W 2015 r. ukazała się książka o znanym wileńskim fotografie Józefie Czechowiczu (1818-1888).
– Obecnie miłośnicy historii Wilna mają wspaniałą okazję do poznania dziejów naszego miasta przez pryzmat fotografii wileńskiej. Wilno Czechowicza, ale też inne miasta utrwalone na zdjęciach najsłynniejszych fotografów XIX wieku, można obejrzeć na wystawie „Józef Czechowicz i jego epoka w fotografii” w Wileńskiej Galerii Obrazów – mówi Dainius Junevičius, kurator wystawy.
Jest to wystawa poświęcona dawnej fotografii, początkom sztuki fotograficznej w Europie. Najstarsze zdjęcie pochodzi z 1857 r. Józef Czechowicz nie był pierwszym fotografem Wilna. Kiedy przeniósł się do miasta nad Wilią w 1865 roku, było ono już upamiętnione przez innych fotografów. Przez blisko 20 lat był natomiast jedynym, który utrwalał miasto na zdjęciach. Wykonał około 200 zdjęć: plenerowych, budynków, wnętrz kościołów i pałaców. Dzięki niemu wiemy, jak wyglądało nasze miasto w latach 70. XIX wieku.
W pierwszej sali są eksponowane zdjęcia poprzedników Czechowicza – fotografów francuskich, rosyjskich, polskich. Édouard Baldus, Gustave Le Gray, bracia Bisson – nazwiska te są w każdym podręczniku historii fotografii. Prace fotografów francuskich pochodzą ze zbiorów Litewskiego Muzeum Sztuki, zostały też wypożyczone z Muzeum Narodowego w Warszawie. Jest także dość bogaty zbiór fotografii warszawskich fotografów: Karola Beyera, Konrada Brandela, Maksymiliana Fajansa czy Jana Mieczkowskiego. Osoby zainteresowane historią Wilna niewątpliwie zainteresują zdjęcia wykonane przez Abdona Kurzona, autora najwcześniejszych znanych fotografii Wilna.
Józef Czechowicz zajmował się nie tylko fotografią plenerową. Jako pierwszy w Wilnie wykonywał zdjęcia wnętrz kościelnych i świeckich: m.in. kaplicy świętego Kazimierza w katedrze, kościoła św. Piotra i Pawła na Antokolu czy pałacu w Werkach.
Mieszkający w różnych okresach swego życia w Witebsku, Paryżu, Kijowie, Czernigowie, Józef Czechowicz w 1865 roku przyjechał do Wilna i pozostał w tym mieście aż do śmierci w 1888 roku. Na zdjęciach Czechowicza można zobaczyć nie tylko widoki miasta, lecz także utrwalone na nich wydarzenia i zmiany dotyczące miasta – budowy domów, mostów, umacnianie brzegów Wilenki, budowę wodociągu i kanalizacji, targi odbywające się na placach miasta.
– Musimy być wdzięczni, że właśnie Wilno Czechowicz wybrał jako ostatnią stację swojej podróży życiowej. Dzięki niemu mamy dokument, który nam pokazuje, jak wyglądało miasto – zaznacza kurator wystawy.
Badając biografię Czechowicza, Dainius Junevičius odtworzył niektóre nieznane bądź zapomniane fakty, m.in. miejsce jego pochówku, które przez wiele lat było nieokreślone.
– Wiadomo było, że spoczywa na cmentarzu Bernardyńskim. W 2010 roku udało się ustalić dokładne miejsce i postawić skromny pomnik – przypomina.
Wystawa „Józef Czechowicz i jego epoka w fotografii” w Wileńskiej Galerii Obrazów (ul. Didžioji 4) będzie czynna do 3 marca br.