10 lat od ujednolicenia matury z języka litewskiego: wyniki są tragiczne

17 marca mija równo 10 lat, odkąd w 2011 r. ustawowo wprowadzono ujednolicenie egzaminu maturalnego z języka litewskiego. Na mocy znowelizowanej ustawy o oświacie od 2013 r. maturzyści ze szkół nielitewskich egzamin maturalny z języka litewskiego i literatury składają tak, jakby to był ich język ojczysty, według tych samych wymagań, jak ich koledzy ze szkół litewskich.

– W ciągu tych lat zasadniczych zmian nie ma. To znaczy, od wprowadzenia ujednoliconego egzaminu maturalnego z języka litewskiego dla maturzystów szkół nielitewskich, maturzyści szkół polskich mają nadal wielkie trudności z tym egzaminem. Ponieważ dla maturzystów szkół mniejszości narodowych to nie jest język ojczysty, ale był to i nadal pozostaje język obcy, wyuczony, nieojczysty – dorównać poziomowi uczniów z litewskich szkół, dla których jest to język ojczysty, jest bardzo trudno – podkreśla w rozmowie z „Kurierem Wileńskim“ Józef Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna“.

Protesty polskiej społeczności – liczne pikiety, wiece, petycja z 60 tys. podpisów Polaków – przeciwko nieprzemyślanej, pochopnej i upolitycznionej decyzji zostały przez władze litewskie zignorowane.

– Skala niezłożonych egzaminów maturalnych na poziomie państwowym niby zmniejsza się, ale nieznacznie. Jeżeli na przykład w 2019 r. egzaminu nie zdało 23 proc. maturzystów ze szkół mniejszości narodowych, to w 2020 r. było to 19 proc. Ale to wcale nie oznacza, że sytuacja poprawia się. Być może po prostu mniej maturzystów składało język litewski na poziomie państwowym – zaznacza prezes stowarzyszenia.

Ujednolicenie programów nauczania, zamiast polepszyć – pogorszyło wyniki na maturze z języka litewskiego abiturientów ze szkół mniejszości narodowych. 

– Przyszłość nie wygląda najlepiej. Do 2020 r. maturzyści ze szkół mniejszości narodowych mogli liczyć na pewne ulgi podczas oceniania prac pisemnych. Zważając na to, że sytuacja nie poprawia się, Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu przedłużyło te ulgi na kolejne dwa lata. Ale te ulgi nawet przez lituanistów zostały uznane za nieistotne i symboliczne – podkreśla Kwiatkowski.

Czytaj więcej: Więcej języka litewskiego dla przedszkolaków

Więcej litewskiego dla maluchów

Od września 2021 r. dla dzieci mniejszości narodowych w grupach przedszkolnych i grupach przygotowawczych wzmocniona zostanie edukacja języka litewskiego. Poprawki do Programu edukacji przedszkolnej podpisane przez minister Jurgitę Šiugždinienė przewidują, że dzieciom w wieku przedszkolnym i w grupach przygotowawczych, uczącym się w przedszkolach i szkołach w języku mniejszości narodowej, trzeba będzie przeznaczyć co najmniej 5 godzin tygodniowo na naukę języka litewskiego. Do tej pory dzieci w wieku przedszkolnym nie były objęte tym przepisem. W grupach przygotowawczych będzie dodana kolejna 1 godzina do obecnych 4 godzin.
Przepis ten został już zapisany w ustawie o oświacie.

– Być może to, że dla dzieci mniejszości narodowych w grupach przedszkolnych i grupach przygotowawczych wzmocniona zostanie edukacja języka litewskiego, przyniesie jakieś korzyści. Wiemy wszyscy, że ujednolicenie zostało wprowadzone bez opracowania odpowiednich podręczników i pomocy naukowych dla uczniów i pedagogów. Obiecano, że będą odpowiednie podręczniki, ale ich nadal nie ma. Nasi uczniowie uczą się z tych samych podręczników, co uczniowie litewskich szkół, dla których litewski jest językiem ojczystym – ubolewa Józef Kwiatkowski.

Błąd w systemie

Adam Błaszkiewicz, dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim“ powiedział, że gdyby system oświaty został odpowiednio przygotowany do reformy, wyniki egzaminu byłyby takie same w szkołach litewskich i mniejszości narodowych.

– Wprowadzenie ujednoliconego egzaminu z języka litewskiego – a przed trzema laty wszedł ujednolicony program nauczania również dla klas początkowych – to był krok, że ministerstwo niby chciało polepszyć sytuację nauczania języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych, ale to nie jest dobry krok. To tak, jakby konia postawić za wozem. Najpierw trzeba przygotować metodykę nauczania, nauczycieli i ten ujednolicony program dla dzieci – mówi Błaszkiewicz.

Jak zaznaczył, jedynym krokiem, który idzie w dobrym kierunku, jest wprowadzenie co najmniej pięciu godzin tygodniowo na naukę języka litewskiego dla dzieci w wieku przedszkolnym i w grupach przygotowawczych, uczących się w przedszkolach i szkołach w języku mniejszości narodowych.

Czytaj więcej: Nauka języka litewskiego też może być atrakcyjna

Połowiczne rozwiązanie

– Tutaj powiedziano A, ale nie powiedziano B, ponieważ język litewski muszą wykładać nie te same wychowawczynie, ale specjaliści, którzy są przygotowani do nauczania języka litewskiego. Na to są potrzebne pieniądze, no i specjaliści. Takie połowiczne rozwiązanie nie przyczyni się do tego, że sytuacja polepszy się. O tym też mówią statystyki zdawalności języka litewskiego maturzystów ze szkół mniejszości narodowych. Wyniki są tragiczne, a one nie obejmują jeszcze, co jest najważniejsze, tych, którzy rezygnują ze zdawania języka litewskiego na poziomie państwowym i tym samym rezygnują ze studiów na uniwersytecie – podkreśla Adam Błaszkiewicz.

Ministerstwo przeznaczyło 0,4 mln euro na sfinansowanie dodatkowych lekcji języka litewskiego dla dzieci mniejszości narodowych w grupach przedszkolnych i grupach przygotowawczych. Planowane jest przeznaczenie tych środków dla szkół mniejszości narodowych realizujących programy wychowania przedszkolnego i w grupach przygotowawczych na utworzenie dodatkowych etatów dla nauczycieli pomagających dzieciom w nauce języka litewskiego.

Ministerstwo informuje również, że przygotowało trzy programy doskonalenia zawodowego w tym zakresie i zaprasza samorządowe ośrodki edukacyjne oraz ośrodki doskonalenia nauczycieli do organizacji szkoleń dla nauczycieli, którzy chcieliby zmodernizować metody wczesnej edukacji języka litewskiego. Przygotowano również materiały metodyczne do nauki dwóch języków, wskazówki, jak w zabawny i ciekawy sposób uczyć dzieci drugiego języka poprzez różne codzienne czynności oraz jak wychowawcy mogą współpracować z rodzicami.