W środę, 27 października 2021 r., w Litewskim Muzeum Narodowym — Nowym Arsenale (ul. Arsenalo 1, Wilno) rozpoczęły się XI Bałtyckie Triennale Medali. Jedenasta edycja projektu odbywa się pod hasłem „500 lat sztuki medalierskiej na Litwie i w Polsce”. Wystawa będzie czynna do 27 lutego 2022 r. Instytut Polski w Wilnie jest partnerem wystawy.
Pierwszy medal
W 1520 r. król Zygmunt Stary z okazji urodzin następcy tronu — syna Zygmunta Augusta — po raz pierwszy zamówił okazjonalny medal. Tę nową tradycję przywiozła z Włoch królowa Bona Sforza. Od tego czasu wielu zagranicznych i miejscowych artystów stworzyło piękne dzieła sztuki, często nazywane „małymi pomnikami”, które wzbogaciły nasze zasoby kulturowe. Po upływie 500 lat od wybicia pierwszego medalu sztuka medalierska wciąż jest żywotna. Liczni twórcy nadal wybierają medal jako formę wyrazu artystycznego, odchodząc od pierwotnego przeznaczenia medalu, związanego z pamięcią i jej utrwaleniem. Obecnie sztuka medalierska charakteryzuje się różnorodnością kształtów, wykorzystaniem nowych materiałów i nieograniczonym spektrum tematów.
Bałtyckie Triennale Medali jest międzynarodową imprezą medalierską odbywającą się od 1986 r. we współpracy z Litewskim Związkiem Artystów Plastyków oraz innymi partnerami z Litwy i zagranicy. To największa wystawa w krajach basenu Morza Bałtyckiego, w której uczestniczy siedemdziesięciu twórców z Litwy, Polski, Łotwy, Estonii i Szwecji. W tym roku podczas świętowania symbolicznego jubileuszu 500-lecia sztuki medalierskiej na Litwie i w Polsce do współpracy zaproszono również muzea. Na wystawie zostaną pokazane nie tylko dzieła sztuki współczesnych artystów, ale także historyczne medale z epoki renesansu, pokazujące początki sztuki medalierskiej w naszych krajach. Będzie to zatem wystawa łącząca przeszłość z przyszłością. Medale historyczne na wystawę wypożycza Litewskie Muzeum Narodowe. Wystawę uzupełniają medale wybite przez litewskie spółki Lietuvos monetų kalykla oraz Monetų namai. Medale te są bardziej znane szerokiemu gronu odbiorców niż pojedyncze lub wybite w małych nakładach dzieła artystyczne.
Sześć wykładów
Wystawie towarzyszy program edukacyjny. Od 9 listopada do 14 grudnia 2021 r. przewidziano 6 wykładów poświęconych sztuce medalierskiej. Będą one transmitowane na żywo za pośrednictwem kanału Youtube Litewskiego Muzeum Narodowego. Początek o godz. 18.00.
• 9 listopada — muzealnik-numizmatyk Tomasz Bylicki (Polska) „Sztuka medalierska na dworze ostatniego z Jagiellonów”;
• 16 listopada — prof. dr Giedrė Mickūnaitė (ASP Wilno) „Do śmiechu bogom wszechmogącym!”, lub druga strona medalu Zygmunta Augusta”;
• 23 listopada — muzealnik-numizmatyk Vincas Ruzas (Litwa) „Radziwiłłowie na medalach Sebastiana Dadlera”;
• 30 listopada — numizmatyk dr Ignas Narbutas (Litwa) „Medale z kolekcji Grużewskich, właścicieli dworu w Kielmach (Kelmė, Litwa)”;
• 7 grudnia — kustosz dr Dominik Maiński (Polska) „Nowości w ikonografii i stylistyce we współczesnej polskiej sztuce medalierskiej”;
• 14 grudnia — przedstawicielka spółki Monetų namai Ieva Galiauskienė (Litwa) „Kolekcjonowanie medali”.
Organizator projektu: Galeria Świętojańska Litewskiego Związku Artystów Plastyków.
Partnerzy i sponsorzy projektu: Litewskie Muzeum Narodowe, Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II w Częstochowie, Stowarzyszenie Artystyczne „Otwarte”, Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polskie Stowarzyszenie Sztuki Medalierskiej, Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Kownie, Mennica Polska, spółki Lietuvos monetų kalykla oraz Monetų namai.
Inf. Instytut Polski w Wilnie