Gdy dokucza rwa kulszowa

Rwa kulszowa — inaczej korzonki (z łac. Ischias), to nagły ból w okolicach lędźwi, silny ból pleców i nóg, ból kręgosłupa promieniujący do nóg: charakteryzujący się drętwieniem, mrowieniem, osłabieniem mięśni i zaburzeniem czucia. Właśnie w taki sposób objawia się schorzenie zwane potocznie jako rwa kulszowa.

Czym jest rwa kulszowa i jak ją leczyć, czy da się ją wyleczyć? Co jest ważne w powrocie do sprawności bez bólu? Na te pytania odpowie Stanisław Szematowicz, masażysta w Centrum Rehabilitacji w Wilnie (Valakupių Reabilitacijos Centras) przy ul. Vaidilutės 69.

Brenda Mazur: Jakie są najczęstsze objawy rwy kulszowej?

Stanisław Szematowicz: Najbardziej charakterystycznym objawem tej choroby jest ból, który promieniuje od kręgosłupa lędźwiowego przez pośladek, na tył uda i łydki, a niekiedy aż do stopy. Ból jest określany przez pacjentów często jako rozdzierający, ciągnący lub kłujący. Ponadto mogą mu towarzyszyć objawy neurologiczne, spowodowane uciskiem nerwów, np. zaburzenia czucia w kończynie, mrowienie, drętwienie czy niedowład stopy. Pacjenci narzekają też na „strzelający” ból, który utrudnia wstanie. Mało kto wie, że w cięższych przypadkach rwa kulszowa może prowadzić nawet do upośledzenia funkcji fizjologicznych pęcherza moczowego i związanych z tym zaburzeń.

Należy pamiętać, że objawem rwy kulszowej jest ból w pośladku i nodze, ale przyczyna bólu znajduje się w kręgosłupie lędźwiowym. Ból jest jak świecąca kontrolka w samochodzie sygnalizująca, że coś jest nie tak z silnikiem. Musimy przede wszystkim naprawić silnik, a wtedy kontrolka powinna zgasnąć. Podobnie jest z leczeniem rwy kulszowej, trzeba przede wszystkim wygasić szalejące zapalenie kręgosłupa. Służą do tego leki przeciwzapalne. Dopiero wtedy można pomagać dalej, stosując terapie, między innymi masaż.

Czytaj więcej: Mocny kręgosłup – kluczem do zdrowia. Stanisław Szematowicz obala mity

Tak więc w ostrej rwie kulszowej trzeba najpierw wygasić zapalenie w kręgosłupie, dopiero wtedy masaż może przynieść trwałe efekty. Jeżeli będzie się masować przy silnym zapaleniu, efekty masażu będą, ale krótkie, jeśli w ogóle da się przeprowadzić terapię, gdyż masowanie zwijającego się z bólu pacjenta jest bardzo niekomfortowe zarówno dla masowanego, jak i masażysty. Dopiero kiedy zapalenie jest wygaszone, masaż może przynieść trwałe efekty.

Za to w przewlekłej rwie kulszowej masaż jest jak najbardziej polecany. Masażysta potrafi rozbić punkty spustowe, rozluźnić mięśnie oraz rozciągnąć stawy. Masaż zwiększa ukrwienie mięśni, przez co przyśpiesza ich regenerację. Ludzie cierpiący przez długi czas często wątpią, czy rwę kulszową można wyleczyć. Obcowanie z innym, życzliwym człowiekiem podczas masażu, napełnia optymizmem oraz potrafi przywrócić wiarę w to, że chorobę można pokonać. To psychologiczne działanie trudno zmierzyć i zbadać, ale wierzę, że pomaga wielu chorym.

Jakie techniki masażu są skuteczne?

Odpowiednie zabiegi dobiera się, uwzględniając historię choroby, jej przyczyny, a także przeciwwskazania do poszczególnych terapii. Jest to niezwykle ważne również w przypadku ćwiczeń i terapii manualnej — jeśli rwę kulszową powoduje dyskopatia, istotne jest określenie stopnia zmian lub uszkodzeń, by ich nie pogłębić.

Masaż w rwie kulszowej pomaga na kilka sposobów. W rwie kulszowej mięśnie spinają się, co powoduje ból, a z biegiem czasu sztywność stawów i przykurcze. Długotrwały skurcz mięśni prowadzi do powstania bolesnych zgrubień w mięśniach, czyli punktów spustowych. Masaż rozluźnia mięśnie, przez co zmniejsza ból, zapobiega powstawaniu przykurczów i punktów spustowych.

W leczeniu doraźnym rwy kulszowej warto stosować przede wszystkim masaż techniką głaskania i rozcierania. Zaczyna się od mięśni okolicy lędźwiowo-krzyżowej, następnie przechodzi się do stawu biodrowego. Ważny jest także masaż uda (głaskanie, ugniatanie podłużne), kolana i dołu podkolanowego oraz podudzia, głaskanie, ugniatanie podłużne i uciski. Doraźne leczenie rwy kulszowej to także masaż stawu skokowego i stopy oraz masaż pleców (techniki jak w przypadku masażu kończyny dolnej). Kluczowe są także uciski punktowe, zwłaszcza pomiędzy wyrostkami kolczystymi kręgów odc. lędźwiowego i krzyżowego oraz w dole kulszowym. Wiele jest technik masażu kręgosłupa lędźwiowego i mięśni, a każda z nich powinna być dopasowana do indywidualnego przypadku pacjenta.

A czy są jakieś skuteczne ćwiczenia na rwę kulszową, rehabilitacja?

Leczenie zachowawcze to także ruch, w każdej postaci, jeśli jest to tylko możliwe, z jednoczesnym unikaniem obciążania kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. W ćwiczeniach rozciągających na rwę kulszową nie można wykonywać gwałtownych, pulsacyjnych ruchów — ważne są płynne ruchy, delikatne rozciągnięcia poszczególnych mięśni i przytrzymywanie rozciąganego mięśnia przez minimum kilkanaście sekund.

Ćwiczenia często polecane przy rwie kulszowej to: pływanie w pozycji grzbietowej; lekki trening wzmacniający mięśnie grzbietowe; ćwiczenia rozciągające na rwę kulszową: kołyska, spinanie mięśni grzbietu, przekładanka, koci grzbiet; ćwiczenia wzmacniające: brzuszki, rowerek, lekki trening kardio.

Ważne: Wbrew powszechnym poglądom w przypadku rwy kulszowej nie zaleca się bezwzględnego leżenia. W zakresie prawidłowej statyki kręgosłupa największą rolę odgrywają mięśnie, dlatego tylko ćwiczenia ruchowe pozwolą na ich prawidłowe wzmocnienie i funkcjonowanie.

Chodzenie i codzienne funkcjonowanie powinno być rozpoczęte tak szybko, jak to jest możliwe. Ogólnie rozumiana rehabilitacja ma największe znaczenie w zapobieganiu nawrotów dolegliwości bólowych.

Czytaj więcej: Aktywność pozalekcyjna dla dzieci i młodzieży

Ile trwa rwa kulszowa?

Zazwyczaj ból i związana z nim niepełnosprawność ustępują w ciągu 2–4 tygodni, a większość przepuklin dyskowych ustępuje lub wchłania się do 8 tygodni po wystąpieniu objawów. Niestety, nawrót dolegliwości może nastąpić u około dwóch trzecich pacjentów w ciągu kolejnego roku. Przewlekłe dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się z różnym stopniem nasilenia nawet ponad rok u około 30 proc. pacjentów. Dlatego ważne są rehabilitacja i ćwiczenia.

Jak zapobiegać rwie kulszowej?

Rwę kulszową leczy się długo — dlatego znacznie lepiej zapobiegać atakom korzonków, odpowiednio dbając o zdrowie kręgosłupa. Najlepiej pamiętać o nim podczas codziennych czynności — przy siadaniu równomiernie obciążać pośladki i plecy i nie podnosić ciężarów, które można przesunąć. Jeśli występuje taka konieczność — należy zrobić przysiad z prostymi plecami. Niebagatelna okazuje się równie odpowiednia higiena snu: materac powinien być odpowiednio twardy, ma zapewniać równomierne wsparcie plecom. Poduszka pod głową niewielka, a pozycja do spania wyprostowana. Odpoczywać powinno się na brzuchu, podczas siedzenia przy komputerze należy często zmieniać pozycję i pamiętać o tym, by się nie garbić. Ciężką torebkę na ramię lepiej wymienić na plecak, a wielką torbę podróżną zastąpić walizką na kółkach. W trakcie jazdy samochodem należy siadać tak, aby całe uda przylegały do siedzenia. Jeżeli niesiesz ciężkie torby z zakupami, rozkładaj równomiernie ich ciężar na obie ręce.

Czytaj więcej: Choroba – dziedziczność – ja, czyli codzienność z RZS

W przypadku konieczności wykonywania pracy związanej ze znacznym obciążeniem kręgosłupa lędźwiowego można używać pasów lędźwiowych, wyłącznie jednak w minimalnym zakresie czasowym, żeby mechaniczne ograniczenie ruchomości kręgosłupa nie spowodowało osłabienia mięśni.

Nie ma niestety leków, które mogą w istotny sposób zmniejszyć ryzyko wystąpienia rwy kulszowej. Leczenie operacyjne metodą discektomii (polegające na wycięciu części dysku powodującego podrażnienie korzenia) nie gwarantuje braku nawrotu objawów.

Podsumowując: Leczenie rwy kulszowej uzależnione jest od przyczyny, która wywołała objawy, a także od nasilenia bólu. Walkę z bólem zaczynamy od znalezienia pozycji, która odciąży uciskany korzeń nerwowy. Gdy silny ból minie, przechodzimy do bardziej skutecznych działań, nie ograniczając się tylko do bezbolesnej pozycji czy środków przeciwbólowych. Warto pomyśleć szczególnie o zabiegach rehabilitacyjnych i fizykoterapii. Znaczną poprawę można uzyskać systematycznie wykonując ćwiczenia zaproponowane przez rehabilitanta, wzmacniające mięsnie przykręgosłupowe i mięśnie brzucha czy też korzystając z leczniczych masaży. Nie można również zapomnieć o korekcji postawy ciała, wyrobieniu odpowiednich nawyków czy prawidłowym zorganizowaniu miejsca pracy, gdyż stanowi to dużą pomoc w zapobieganiu i zmniejszaniu bólu w rwie kulszowej. W tym celu warto się poradzić doświadczonego rehabilitanta, który udzieli niezbędnych wskazówek.

Czytaj więcej: Rehabilitacja na … asfalcie