Na rogu ulic Szymona Konarskiego i Jovaro w Wilnie stoi smukła kapliczka barokowa św. Jacka. Zbudowali ją dominikanie w 1762 r.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
„Jest to trójkondygnacyjna budowla zwieńczona figurą św. Jacka, trzymającego monstrancję w jednej ręce i figurkę Matki Boskiej — w drugiej. Niszczejąca kapliczka była odnawiana w latach 1843, 1901 i 1998. Podczas renowacji 1901 r. została wykonana nowa miedziana figura dłuta wileńskiego rzeźbiarza, Bolesława Bałzukiewicza” — pisze prof. Tomas Venclova w książce „Wilno”.
Tajemnicze wydarzenia
Jacek Odrowąż (1183-1257) — pierwszy polski dominikanin, misjonarz, kaznodzieja, święty Kościoła katolickiego oraz historyczny patron Polski. Był uczniem samego św. Dominika. Wstąpił do zakonu około 37. roku życia, a zaprzestał działalności apostolskiej około 1243 r., mając mniej więcej 60 lat. Głęboko wykształcony, praktykujący ubóstwo, podróżował po Polsce, zakładał klasztory i nawracał pogan. Dobrowolnie podejmował praktyki ascetyczne: spędzał całe noce na modlitwie, biczował się rzemienną dyscypliną do krwi, pościł o chlebie i wodzie we wszystkie piątki, w wigilie świąt Matki Bożej i apostołów. Jego życie obfitowało w tajemnicze wydarzenia i obrosło legendami. Nawet jego imię jest niezwykłe. Oznacza jednocześnie i człowieka, i kwiat, i kamień szlachetny — Hiacynt — Jacek.
Czytaj więcej: Wędrówki ulicami wileńskimi: Śladami Szymona Konarskiego
Odwiedził Litwę
Na misje przeważnie był kierowany do Rosji, Prus i Polski. Odwiedził Litwę około 1231 r., a także Łotwę, Danię, Szwecję i Norwegię. Właśnie dlatego nazywany był „Apostołem Północy”.
Zmarł w Krakowie. W 1594 r. był kanonizowany i ogłoszony przez Kościół świętym. W 1686 r. papież Innocenty XI ogłosił św. Jacka głównym patronem Królestwa Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Patron podróżników
Św. Jacek uznawany jest za patrona podróżników, dlatego kapliczka była przeznaczona na modlitwę w intencji podróżujących, ruszających w podróż z Wilna. W 750. rocznicę jego śmierci wileńscy dominikanie z kościoła św. Jakuba i Filipa zorganizowali uroczystość, która się rozpoczęła przy pomniku św. Jacka na dawnej Pohulance. Procesja z tego miejsca podążyła do świątyni na placu Łukiskim, w której odbyła się Msza św. i wykład poświęcony postaci tego wielkiego Świętego.
Dzieje wileńskiej kapliczki
Ciekawe są dzieje wileńskiej kapliczki św. Jacka. Pomnik postawiono prawdopodobnie w 1403 r. (niektóre źródła podają – 1430) na pamiątkę apostołowania na Litwie św. Jacka. Przerabiany był wielokrotnie. Wygląd zbliżony do obecnego pochodzi z 1762 r. Pomnik wzniesiony został wówczas przez wileńskich dominikanów. W 1808 r. uszkodzoną figurę odnowił kanonik Bogusławski. Ponieważ jednak dominikanie wileńscy nie bardzo dbali o stan pomnika, kanonik na przekór im kazał pomalować habit i płaszcz Świętego barwami karmelitańskimi. On też kazał umieścić na blaszanej tablicy czterowiersz: Ty jesteś w Niebie, a my tu na Ziemi,/ Nie śmiemy spójrzeć oczyma grzesznemi!/ Uproś u Boga, czego nam potrzeba,/ Cnoty, rozumu i zdrowia, i chleba.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Rzeźba Bolesława Bałzukiewicza
Kolejna restauracja miała miejsce w 1843 r. Doszła do skutku dzięki dotacji wydawcy książki „Album wileńskie” Jana Kazimierza Wilczyńskiego i innych wilnian. W 1901 r. gruntownego odnowienia dokonano pod patronatem ks. prałata Jana Kurczewskiego, ówczesnego proboszcza kościoła św. Jakuba i Filipa. Drewniana figura została wtedy zastąpiona podobną miedzianą o wysokości 2 metrów, dłuta wileńskiego rzeźbiarza Bolesława Bałzukiewicza. Drewniana rzeźba stanęła w kaplicy św. Jacka w kościele na placu Łukiskim.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Interwencja wilnian o remont
— Po drugiej wojnie światowej słup i figura popadały w stale postępującą ruinę. Dopiero w 1998 r. pomnik św. Jacka został odnowiony. Do renowacji doszło dzięki systematycznej interwencji grupki wilnian o jej remont, zorganizowano nawet zbiórkę pieniędzy. Inicjatorem tej ostatniej, bardzo poważnej renowacji kapliczki św. Jacka jest wilnianin Paweł Czetyrkowski — opowiada historyk Paweł Giedroyć. Odrestaurowano wówczas rzeźbę wykonaną przez Bolesława Balzukiewicza, jak również starą marmurową tablicę, znajdującą się na cokole postumentu.
Czytaj więcej: Rusza przebudowa terenu w pobliżu kościoła św. Jakuba i Filipa
