Niewielka mniejszość o wielkiej kulturze. Muzyczna podróż śladami Karaimów

Karaimi to najmniej liczna z mniejszości etnicznych zarówno w Polsce, jak i na Litwie. Niewielka liczebnie, jednak o bardzo bogatej kulturze. O tym, jak piękna jest karaimska muzyka, mogli się przekonać uczestnicy koncertu Karoliny Cichej, który otworzył cykl letnich koncertów przy wileńskim Ratuszu.

Karaimi są częścią historii Litwy i Polski, są częścią wspaniałej historii wielonarodowej Rzeczypospolitej oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego. Obecność kultury karaimskiej wśród nas jest nieoceniona i świadczy o bogactwie naszej kultury. Cieszę się, że Rzeczpospolita Polska i ambasada RP uczestniczą w Roku Karaimów na Litwie, współorganizując ten koncert – powiedziała, rozpoczynając koncert, ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska.

– Jestem niezwykle przejęta tym, że jako przedstawicielka społeczności karaimskiej mogłam przywieźć na Litwę „Karaimską mapę muzyczną”, projekt, który tworzyliśmy w Polsce przez dwa lata. Cieszę się bardzo, że karaimski język, kultura i muzyka pokonują wszelkie granice, które powstają w dzisiejszych czasach. Tworząc ten projekt, chcieliśmy pokazać, że dla kultury nie ma granic, bo karaimska mapa muzyczna granic nie ma – zwróciła się do widowni Mariola Abkowicz, przewodnicząca Związku Karaimów Polskich.

„Karaimska mapa muzyczna” to pierwszy na świecie pełny album muzyczny z tradycyjną muzyką karaimską. Karaimską muzykę śpiewa i gra Karolina Cicha – kompozytorka, wokalistka i multiinstrumentalistka, rozpoznawalna dzięki oryginalnej technice gry na kilku instrumentach jednocześnie, wraz z towarzyszącym jej zespołem.

Jak podkreśliła w czasie koncertu wokalistka, ogromnym wyzwaniem była dla nie tylko sama muzyka, lecz także język. – Przyjechaliśmy w wyjątkowych okolicznościach, na zaproszenie ambasady polskiej na Litwie, aby zaprezentować nasz projekt muzyczny „Karaimska mapa muzyczna”. Ten język, który państwo słyszycie, to język karaimski. Przez wiele tygodni uczyłam się wymawiać te słowa, m.in. dzięki pomocy pana Romasa Czaorickiego, który, mam nadzieję, jest tu dziś z nami – mówiła wokalistka.

Projekt muzyczny Karoliny Cichej miał premierę jesienią 2020 r. Jak przekonują twórcy, muzyka jest bardzo ważną częścią karaimskiej kultury, a w poszukiwaniu jej źródeł i świadectw praktyki muzycznej wśród społeczności karaimskiej trzeba sięgnąć do pamięci najstarszych Karaimów, mieszkających w rozproszeniu, oraz do nielicznych świadectw materialnych – archiwalnych nagrań zachowanych w karaimskich kolekcjach prywatnych.

Świadków nie pozostało wielu. Liczba Karaimów w Polsce może sięgać najwyżej 200 osób, na Litwie pozostało ich nieco więcej, ok. 240. Mieszkają głównie w Wilnie, Trokach i Poniewieżu.

Czytaj więcej: Rok Karaimów Litewskich. Zaśpiewa i zagra Karolina Cicha & Spółka na Placu Ratuszowym

Jak wygląda więc tytułowa mapa karaimskiej muzyki? Znaleźć można na niej takie miasta, jak: Warszawa, Łuck, Troki, Halicz, Wilno, Kijów czy miasta Krymu. Te miejsca miały swoje znaczenie nie tylko w karaimskiej historii, ale pozostawiły też ślady w poezji i pieśniach, które nawiązują do historii Krymu, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wileńszczyzny oraz Polski XIX i XX w. 

– Ta pieśń opowiada o łzach, jakie młody chłopak wylewał do jeziora Galwe w Trokach, bo jego ukochanej przeznaczono innego na męża. Jezioro wezbrało od jego łez, tak było ich wiele – mówiła wokalistka, wprowadzając do utworu „Troch Szacharda”, czyli „Miasto Troki”.

Wybór miejsca koncertu na placu Ratuszowym nie był przypadkowy. W 2022 r. mija 625 lat od sprowadzenia na Litwę Karaimów przez Wielkiego Księcia Witolda. Z tej okazji władze państwa ogłosiły 2022 Rokiem Karaimów na Litwie. Nie ma wątpliwości, że muzyczne wydarzenie było świetną okazją, by karaimską kulturą się zainteresować i zachwycić. Koncert spotkał się z bardzo dobrym odbiorem wilnian i turystów. Widowni z każdą minutą przybywało i nikt nie spieszył się do domu w pogodny piątkowy wieczór.

Ci, którzy nie zdążyli posłuchać karaimskiej muzyki na żywo, mogą to zrobić w internecie. Album „Karaimska mama muzyczna” dostępny jest za darmo, można go pobrać lub posłuchać na stronie mapamuzyczna.karaimi.org.

Czytaj więcej:„Karaimska Mapa Muzyczna” na placu Ratuszowym [GALERIA]

Koncert odbył się 16 czerwca w ramach obchodów Roku Karaimów na Litwie. Organizatorem była Ambasada RP w Wilnie we współpracy z Ratuszem Wileńskim. Partnerzy: Wspólnota Kulturalna Karaimów na Litwie oraz Związek Karaimów Polskich.
Publikacja artykułu jest współfinansowana przez Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie RL.

Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” nr 25 (74) 25/06-01/07/2022