Realizując projekt „Ballady i Romanse z Mickiewiczem” finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu „Polonia i Polacy za Granicą 2022”, słuchacze Polskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Solecznikach 17 sierpnia wyruszyli w podróż do Kowna śladami wielkiego romantyka Adama Mickiewicza.
W Wilnie czekał na nas wspaniały przewodnik, doktor nauk humanistycznych Józef Szostakowski, który na początku naszej wyprawy w niezwykły sposób przybliżył nam nie tylko życie i twórczość A. Mickiewicza, ale też ukazał tajemniczość okresu romantyzmu.
Czytaj więcej: Wileńskie ślady polskich romantyków: Adam Mickiewicz
Po przybyciu do celu naszej wycieczki rozpoczęliśmy zwiedzanie Kowna. Zapoznaliśmy się z historią powstania miasta. Zwiedziliśmy pozostałości Zamku Kowieńskiego, dom Perkuna — piękną barokową kamienicę, gdzie niegdyś mieściła się szkoła dla szlachty i teatr, do którego uczęszczał mieszkający w pobliżu A. Mickiewicz, kościół archikatedralny z XV w., strzelisty barokowy ratusz i plac Ratuszowy, kościół św. Franciszka Ksawerego i klasztor jezuitów, gdzie w latach 1819–1823 mieszkał i pracował A. Mickiewicz. Przyjechał on do Kowna, by odpracować stypendium, które otrzymał studiując w Wilnie. Wieszcz pracował w szkole powiatowej jako nauczyciel literatury, historii i prawa. Jego pobyt uwieczniono na pamiątkowej tablicy. W trakcie pobytu w Kownie Mickiewicz napisał zbiór ballad, który był opublikowany w pierwszym tomie „Poezji” wydanym w 1822 r.
| Fot. Jadwiga Prowłocka
23 sierpnia słuchacze PUTW w Solecznikach rozpoczęli swą wycieczkę od Ostrej Bramy. We wrześniu młody Adam Mickiewicz z Nowogródka przybył do Wilna i od razu swe kroki skierował do Tej, co „w Ostrej świeci Bramie”. Weszliśmy na teren byłego klasztoru bazylianów, który został przekształcony przez władze carskie na tymczasowe więzienie. Tu minął najtragiczniejszy okres pobytu Mickiewicza w Wilnie. W tzw. Celi Konrada od 23 października 1823 r. do 21 kwietnia 1824 r. był on więziony ze swymi kolegami w związku z procesem filomatów i filaretów. Przypomina o tym tablica pamiątkowa, odsłonięta w 1992 r. z inicjatywy Ambasady RP w Wilnie.
Następnie wstąpiliśmy na dziedziniec Uniwersytetu Wileńskiego. Na Uniwersytecie Wileńskim Mickiewicz studiował w latach 1815–1819 na wydziale filozoficzno-historycznym. Na ścianie budynku uczelni do dziś widnieje tablica, upamiętniająca poetę. Weszliśmy do kościoła akademickiego świętych Janów, w którym znajduje się popiersie poety (w tym miejscu prawdopodobnie Mickiewicz się modlił) wmurowane w 1898 r., w setną rocznicę urodzin wieszcza.
Dalej seniorzy zwiedzali miejsca, przy których są pamiątkowe tablice, informujące o wynajmowanych mieszkaniach przez poetę. Zatrzymali się przy budynku byłej drukarni, w której były wydane „Ballady i romanse” oraz „Dziady” cz. II. Wydanie tych zbiorków zapoczątkowało właśnie nową epokę w literaturze polskiej — epokę romantyzmu.
Dalsza trasa prowadziła w zaułek Bernardyński, gdzie znajduje się muzeum im. Adama Mickiewicza. W muzeum zachowane zostały liczne pamiątki po poecie, listy, dokumenty, rzeczy osobiste, rękopisy, zdjęcia, stół, przy którym tworzył. Właśnie tu poeta stworzył poemat „Grażyna”. Dalsza trasa prowadziła na plac między kościołem Bernardynów a kościołem św. Anny. Tu przy pomniku wzniesionym na cześć wielkiego wieszcza seniorzy zrobili pamiątkowe zdjęcie.
| Fot. Jadwiga Prowłocka
Słuchacze PUTW zwiedzili też miejsca związane z A. Mickiewiczem w Solecznikach. W początkach XIX w, Adam Mickiewicz, podążając z Nowogródka do Wilna, przejeżdżał przez Soleczniki. Tu istniała poczta konna i listowa. Dzisiaj w tym budynku mieści się bank. Wieszcz tu bywał, znał okolice i uwiecznił je w swojej twórczości. Wycieczkę rozpoczęto przy pomniku, który był wzniesiony z okazji 200. rocznicy urodzin poety. Na pomniku widnieje słynny cytat „Miej serce i patrzaj w serce” po polsku i litewsku oraz autograf poety. Zwiedziliśmy też cmentarz solecznicki. W tym miejscu 2 listopada 1821 r., będąc w gościnie u zaprzyjaźnionego księdza, Adam obserwował obrzęd dziadów, który później przedstawił w słynnym dramacie.
Czytaj więcej: „10 lat minęło, a nikt się nie zestarzał” – jubileusz solecznickiego PUTW
Przewodnicy Regina Bućko i Józef Szostakowski przedstawili dużo ciekawych i nieznanych faktów z życia poety w Solecznikach, Wilnie, Kownie.
Uwieńczeniem projektu był udział słuchaczy uniwersytetu w Narodowym Czytaniu 2022, ogłoszonym przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę, które odbyło się w Pałacu Balińskich w Jaszunach. Tegoroczną lekturą były właśnie „Ballady i romanse” A. Mickiewicza.
Projekt został zrealizowany dzięki finansowaniu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za co słuchacze uniwersytetu są wdzięczni, gdyż dzięki tej możliwości zwiedzili miejsca związane z życiem i twórczością A. Mickiewicza.
Przypomnieli sobie znaczenie publikacji „Ballad i romansów”, która wpłynęła na rozwój idei romantycznej w Polsce i Europie.
Jadwiga Sinkiewicz,
prezes PUTW w Solecznikach