„Rolnictwo nie może utknąć w minionym stuleciu — zmienia się sytuacja geopolityczna, wyzwania klimatyczne rosną, wzrastają oczekiwania konsumentów. Aby dostosować się do tych wyzwań, do celów Europejskiego Zielonego Ładu, biorąc pod uwagę znaczenie bezpieczeństwa zaopatrzenia żywnościowego, jest przeznaczone wsparcie w nowym okresie” — mówiąc o wsparciu dla rolników i zmianach związanych z litewskim Planem Strategicznym dla Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2023-2027, podkreśla minister rolnictwa Kęstutis Navickas.
Efektem jest modernizacja gospodarstw rolnych
„W związku z przedłużającymi się negocjacjami z UE w sprawie nowych przepisów, litewski program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020 (dalej PROW) został przedłużony o dwa lata z przydziałem dodatkowych środków, dzięki czemu nasz kraj dysponował imponującym budżetem na rozwój obszarów wiejskich — 2,8 mld euro. Najpopularniejszym narzędziem PROW były »Inwestycje w gospodarstwach rolnych«. Rolnicy mogli kupować nowe maszyny rolnicze, sprzęt, nowe urządzenia technologiczne, budować budynki produkcyjne, przetwarzać produkty wytwarzane w swoich gospodarstwach” — mówi Jurgita Stakėnienė, dyrektor Departamentu Polityki ds. Unii Europejskiej i Wsparcia Ministerstwa Rolnictwa.
Aż 60 proc. projektów finansowanych z PROW zostało zrealizowanych w sektorze hodowlanym, który od kilku lat boryka się z ogromnymi wyzwaniami, zarówno z powodu rosyjskiego embarga, jak i późniejszych wydarzeń politycznych oraz obecnego kryzysu energetycznego.
„Popularne było również narzędzie »Zakładanie działalności przez młodych rolników«. Dzięki temu narzędziu na Litwie założyło działalność już 2 260 młodych rolników. Inni nadal realizują projekty finansowane w ramach tego instrumentu. Wsparciem objęto już 6 716 małych gospodarstw. Wsparcie dla najmniejszych gospodarstw było wprawdzie nieduże, ale bardzo atrakcyjne, bo rolnicy nie musieli wnosić własnych środków. Aby zapewnić ludności zdrowe i wysokiej jakości produkty, wspierano gospodarstwa ekologiczne, zajmujące 276 tys. ha ziemi” — J. Stakėnienė dokonuje przeglądu wyników PROW.
Od przyszłego roku rozpoczyna się realizacja Strategicznego Planu Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Litwy na lata 2023-2027 (zwanego dalej Planem Strategicznym), którego ostateczna wersja jest przedkładana Komisji Europejskiej do zatwierdzenia. Ministerstwo Rolnictwa oczekuje, że zostanie on zatwierdzony jesienią tego roku, ale podstawowe wytyczne dla rolników, aby przygotować się na przyszły rok, są już jasne. Na realizację planu strategicznego przeznaczono 4,2 mld euro wsparcia.
Podobnie jak w przypadku poprzednich programów, jednym z najważniejszych celów Planu Strategicznego jest wsparcie rolników w kraju poprzez wzmocnienie ich konkurencyjności i odporności, zwiększenie ich dochodów.
Przyszłość to zrównoważone rolnictwo
W ramach realizacji Planu Strategicznego fundusze wsparcia zostaną wykorzystane na płatności bezpośrednie, rozwój obszarów wiejskich, środki sektorowe, takie jak produkcja roślinna, hodowla zwierząt, ogrodnictwo i sadownictwo, pszczelarstwo. Po raz pierwszy na Litwie wsparcie zostanie udzielone hodowcom winogron do produkcji wina.
Podobnie jak w poprzednich okresach, rolnicy otrzymają wsparcie inwestycyjne. Przewidywane średnie wsparcie na projekt wynosi do 250 tys. a intensywność pomocy wynosi do 65 proc. Ponadto rolnicy będą mogli skorzystać z ulgowego kredytu w wysokości do 200 tys. euro.
Przewidziane wsparcie na rzecz promowania współpracy między rolnikami poprzez rozwój krótkich łańcuchów — do 150 tys. euro wsparcia na tworzenie punktów sprzedaży produkcji, do 250 tys. euro dla sieci gastronomicznych, dla centrów logistycznych — do 1,5 mln euro. Intensywność pomocy na inwestycje — do 60 proc., na koszty współpracy i bieżące — do 100 proc.
Wspierane jest również przetwórstwo rolne. Średnia kwota wsparcia na projekt wynosi do 5 mln euro, a jego intensywność wynosi do 50 proc. W przypadku dużych przedsiębiorstw intensywność pomocy wyniesie do 20 proc. Maksymalna pożyczka ulgowa wynosi 1 mln euro. Będzie musiała zostać zwrócona w ciągu 5 lat.
Zwiększenie wsparcia dla młodych i drobnych rolników
W Planie Strategicznym szczególną uwagę poświęcono drobnym i młodym rolnikom.
Młodzi rolnicy otrzymają wsparcie na inwestycje w budynki produkcyjne, sprzęt przeznaczony do zbioru, przygotowania wstępnego, przetwarzania, magazynowania, przechowywania plonów. Oczekiwana średnia kwota wsparcia wynosi do 0,5 mln euro. Młodym rolnikom ubiegającym się o wsparcie na inwestycje produkcyjne przyznaje się o 20 punktów procentowych większa intensywność pomocy (podstawowa intensywność pomocy do 50 proc.). W przypadku inwestycji w dobrostan zwierząt intensywność pomocy wyniesie aż 80 proc. „Zgodnie z PROW młodzi rolnicy otrzymywali 40 tys. dodatku na rozpoczęcie działalności. Od 2023 r. pomocowa płatność dla nich wzrasta do 60 tys. euro. Będą też mogli skorzystać z pożyczki ulgowej — zauważa J. Stakėnienė. — Wiele uwagi poświęca się również najdrobniejszym rolnikom, którzy stoją przed ogromnymi wyzwaniami”.
Jedną z najpewniejszych szans na przetrwanie dla tych rolników jest współpraca. Kwota wsparcia w tym zakresie będzie zależeć od liczby uczestników projektu, na każde zaangażowane gospodarstwo przewidziano wsparcie w wysokości 25 tys. euro. Jeżeli grupa kilku mikrogospodarstw, przykładowo czterech, złoży wniosek o wsparcie, kwota wsparcia będzie mogła wynieść 100 tys. euro. W przypadku małych i średnich gospodarstw kwota wsparcia na projekt będzie mogła wynieść 200 tys. euro.
Płatności bezpośrednie
Od przyszłego roku wzrasta również bezpośrednia płatność podstawowa. Wyniesie ona 80 euro na hektar, ale wprowadzany jest pułap płatności. Jeden podmiot gospodarczy nie będzie mógł otrzymywać płatności podstawowych w wysokości większej niż 100 tys. euro po odliczeniu wynagrodzeń i powiązanych podatków dla pracowników, których zawody są związane z działalnością rolniczą. Płatności bezpośrednie dla młodych rolników wyniosą prawdopodobnie 140 euro za hektar. To dwa razy więcej niż w poprzednim okresie.
„Zmienia się również płatność redystrybucyjna. Wcześniej płacono za pierwsze 30 ha, teraz będzie wypłacane za 50 hektarów. W zależności od wielkości gospodarstwa płatność będzie zróżnicowana. W poprzednim okresie dopłatę redystrybucyjną otrzymywały absolutnie wszystkie gospodarstwa, teraz tylko te posiadające do 500 ha gruntów” — porównuje PROW i Plan Strategiczny dyrektor departamentu J. Stakėnienė i podkreśla, że nowy okres koncentruje się na zrównoważonym, przyjaznym dla środowiska i klimatu rolnictwie.
Zam. 2543
