Dziennikarze Biełsat TV, na zasadzie anonimowości, porozmawiali z Polakami, których dzieci uczęszczają do białoruskich placówek oświatowych.
Propaganda w szkołach
Zdaniem jednego z rozmówców antypolska propaganda jest wkładana do głów siedmio- i ośmiolatków. „O Polsce mówią, że przygotowuje się do ataku na Białoruś, gromadzi czołgi na granicy, że jest naszym wrogiem. Zawsze gnębili Białorusinów, mieli ich za niewolników, dopóki Rosja ich nie wyzwoliła. Z okazji 17 września mówi się o tym, że Związek Sowiecki uwolnił Białoruś z polskiego jarzma. Wcześniej Polacy niby zamordowali tysiące Białorusinów. Teraz Polacy są faszystami i niszczą pomniki wyzwolicieli” — czytamy w artykule „Pokazać Polsce, gdzie jej miejsce”.
Zdaniem rozmówców Biełsatu instrukcje dotyczące antypolskiej propagandy idą z góry. Niektórzy nauczyciele starają się omijać ten temat, jednak większość to „najwierniejsi żołnierze w wojnie ideologicznej”. Jak podkreśla anonimowe źródło, bardzo często nauczyciele, którzy mają absolutnie antypolskie poglądy, są posiadaczami Karty Polaka. Jego zdaniem rząd polski powinien pozbawić ich tego dokumentu.
Czytaj więcej: Rozmowa chwilę przed aresztem. Andrzej Poczobut o antypolskiej kampanii na Białorusi
Łukaszenka kontra polska mniejszość
Relacje Łukaszenki z polską mniejszością, mówi dyrektorka Biełsat TV Agnieszka Romaszewska-Guzy, na przestrzeni lat cechowała pewna sinusoida.
— W roku 2005 Związek Polaków na Białorusi miał ambicję, że sam wybierze władzę i nie będzie oglądał się na Łukaszenkę oraz władze białoruskie. Okazało się, że tego nie można było zrobić. Demokratyczny ZPB został przez władze rozgoniony i od tamtego czasu w zasadzie istniały dwie struktury. To znaczy ta nieoficjalna istniała, a ta oficjalna praktycznie nie istniała. Trzeba pamiętać, że w 2006 ZPB dotknęła cała masa represji. Niemalże zabrano wszystkie domy polskie. To znaczy jakieś kawałki domów polskich ocalały i była możliwość ich użytkowania, ale generalnie większość zabrano. Poza tym pewna liczba osób została aresztowana. Były to głównie areszty administracyjne. Później został skazany Andrzej Poczobut, ale już za zniesławienie Aleksandra Łukaszenki. Tak czy inaczej, przez te wszystkie lata związek funkcjonował bez siedziby. Funkcjonował na zasadzie zakładania rozmaitych firm i na ich bazie działał. W pewnym momencie faktycznie nastąpiła odwilż. Co prawda władze łukaszenkowskie nigdy nie zdecydowały się na uznanie rzeczywistego Związku Polaków na Białorusi, który rzeczywiście reprezentował ludzi. Tym niemniej zezwalały mu działać. W latach 2015–2017 w zasadzie wszystko normalnie funkcjonowało. Chociaż nieformalnie, ale działały szkoły i oddziały. Po 2020 r. przykręcono śrubę absolutnie wszystkiemu, więc postanowiono przykręcić śrubę także Polakom — tłumaczy w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” Agnieszka Romaszewska-Guzy.
To właśnie wtedy część działaczy ZPB musiała opuścić kraj, a część trafiła do więzienia. Między innymi aresztowano prezes ZPB Andżelikę Borys i dziennikarza Andrzeja Poczobuta. O ile Borys została zwolniona, to Poczobut nadal przebywa w więzieniu.
Czytaj więcej: Osiem lat więzienia za prawo bycia Polakiem. Reakcja na wyrok Andrzeja Poczobuta
Powrót do ZSRS
Romaszewska-Guzy sądzi, że obecna retoryka władz w Mińsku jest swoistym powrotem do sowieckiej przeszłości.
— Wydaje mi się, że chodzi o budowanie obrazu wroga zewnętrznego, ale oczywiście wróg zewnętrzny ma też własną V kolumnę. W momencie, kiedy jest mniejszość polska, to wiadomo, że jest podejrzana. Tak już było w Związku Sowieckim, kiedy nie pisało się w dokumentach Polak, tylko podawało się inną narodowość. Teraz ta tendencja wraca — powiedziała dyrektorka Biełsat TV.
Czy mieszkańcy Białorusi są podatni na antypolską retorykę i w ogóle na rządową propagandę?
— Ta propaganda nie ma za wiele przyszłości, ponieważ, moim zdaniem, liczba ludzi, którzy naprawdę w nią wierzą jest nieduża. Sama zadaję sobie pytanie: jaką skuteczność ma propaganda? Moim zdaniem niewielką. Wydaje mi się, że ludzie po prostu nie uwierzyli, gdyby naprawdę Polacy zrobili w środku Białorusi jakieś powstanie, bo uważaliby to za propagandę. Chociaż ten element w propagandzie białoruskiej graniczy już z szaleństwem — tłumaczy Agnieszka Romaszewska-Guzy, której zdaniem antypolska retoryka w dużym stopniu jest spowodowana osobistą niechęcią Łukaszenki do Polaków.
| Fot. Wikipedia
Dzień Jedności Narodowej
17 września 1939 r. Związek Sowiecki, bez wypowiedzenia wojny zaatakował Polskę. 7 czerwca roku 2021, czyli praktycznie rok po masowych protestach spowodowanych sfałszowanymi wyborami, Alaksandr Łukaszenka wprowadził w tym dniu nowe święto — Dzień Jedności Narodowej. „Dzień ten stał się aktem historycznej sprawiedliwości dla narodu białoruskiego — podzielonego wbrew jego woli w 1921 r. na mocy pokoju ryskiego — i na zawsze utrwalił się w narodowej tradycji historycznej” — czytamy w oficjalnym uzasadnieniu dekretu prezydenta Białorusi. W reakcji na dekret Łukaszenki MSZ RP wydało specjalne oświadczenie, w którym skrytykowano oficjalny Mińsk za „opieranie polityki historycznej Białorusi na dziedzictwie paktu Stalina i Hitlera”.
Kilka miesięcy później Łukaszenka ponownie oświadczył, że inwazja sowiecka na II RP, ocaliła Białoruś. „Pomyślcie tylko, gdyby nie było 17 września, nie byłoby naszego kraju. Na mapie byłby tylko skrawek od centrum dzisiejszej Białorusi do Mozyrza” — mówiła głowa białoruskiego państwa.