Więcej

    W Wilnie upamiętniono Jędrzeja Śniadeckiego

    Na ścianie budynku Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu odsłonięto dwujęzyczną tablicę pamiątkową poświęconą Jędrzejowi Śniadeckiemu — jednemu z najwybitniejszych polskich uczonych epoki oświecenia.

    Czytaj również...

    Brakowało tablicy pamiątkowej

    Tablica pamiątkowa powstała z inicjatywy i zaangażowania Litewskiego Towarzystwa Chemików Litwy. „Bardzo brakowało takiej tablicy w Wilnie. Chciałam upamiętnić postać wielkiego uczonego, żeby ludzie mogli przeczytać o nim i go poznać. Potrafił przyciągnąć na swe wykłady rzesze studentów, jak też społeczników, którzy interesowali się nauką i chemią. Umiał opowiadać o chemii szerokiemu audytorium w szczególny sposób” — podczas uroczystości odsłonięcia mówiła Birutė Railienė, inicjatorka zawieszenia litewsko-polskiej tablicy pamiątkowej.

    Do jej projektu wykorzystano rzeźbiarski portret profesora Śniadeckiego dłuta Kazimierza Jelskiego odlany przez Jana Ostrowskiego w 1863 r. Nieprzypadkowo tablicę umieszczono na murach budynku Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu. Tu uczony wykładał chemię dla studentów Uniwersytetu Wileńskiego.

    Twórca podstaw biochemii

    Polski uczony Jędrzej Śniadecki (1768-1838) zasłynął jako twórca podstaw biochemii. „W latach 1797- 1832 był profesorem uniwersytetu w Wilnie. Wykładał chemię, farmację, medycynę, urządził laboratorium chemiczne. Popierał tajne stowarzyszenie filomatów i filaretów. Po zamknięciu uniwersytetu kontynuował pracę w wileńskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej.

    Czytaj więcej: W Wilnie trwają obchody 250. rocznicy urodzin Jędrzeja Śniadeckiego

    Jędrzej Śniadecki (1768-1838)
    | Fot. Wikipedia

    Autor pierwszego podręcznika chemii w języku polskim

    Był też autorem pierwszego podręcznika chemii na Litwie napisanego w języku polskim (1800 r.). Jego praca „Teoria jestestw organicznych” przełożona na język francuski, niemiecki i rosyjski, jest jednym z pierwszych na świecie podręczników biologii ogólnej i biochemii. Zasłynął też jako krzewiciel higieny, dietetyki i wychowania fizycznego. Był prekursorem pediatrii na Litwie.

    Wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów

    Jędrzej Śniadecki, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych epoki oświecenia, pod wieloma względami wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów” — pisze w książce „Wilno. Przewodnik biograficzny” prof. Tomas Venclova.

    Wybitny uczony brał też czynny udział w życiu społecznym i kulturalnym Wilna. „Był współzałożycielem i jednym z redaktorów »Dziennika Wileńskiego«, przyczynił się do założenia Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego, był jego pierwszym przewodniczącym. Należał do grona założycieli Towarzystwa Szubrawców, któremu przewodniczył od 1819 r.” — pisze prof. Venclova.

    Jędrzej Śniadecki zmarł w wieku 69 lat w Wilnie 11 maja 1838 r. Został pochowany na wiejskim cmentarzyku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego, położonym niedaleko rodzinnego majątku Śniadeckich (obecnie Białoruś). W tym roku przypada 255. rocznica urodzin i 185. rocznica śmierci polskiego uczonego.

    Czytaj więcej: Autorka książki o Jędrzeju Śniadeckim spotkała się ze słuchaczami PUTW

    Śniadecki wykładał w Sali okrągłej Kolegium Chemicznego przy ul. Andrzeja Wolana (A. Volano 2)
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Mieszkał w domu Franka

    Śniadecki mieszkał w Wilnie w tzw. domu Franka przy ulicy Wielkiej (Didžioji 1/2). Wykłady prowadził w Sali okrągłej Kolegium Chemicznego przy ul. Andrzeja Wolana (A. Volano 2). Właśnie na murach tego budynku, w którym dziś jest siedziba Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu, odsłonięto tablicę pamiątkową.

    Dzieje budynku

    Ciekawe są dzieje tego budynku, który mieści się przy jednej z najkrótszych uliczek starówki (długość 70 m). Nosi imię Andrzeja Wolana (ok. 1530/1531-1610), polsko-litewskiego pisarza, tłumacza, zwanego „papieżem kalwinów litewskich”. Był on też sekretarzem Mikołaja Radziwiłła Rudego, następnie królów: Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III.

    W miejscu obecnego gmachu ministerstwa w XVI wieku stał pałac Hornostaja, należący później do Radziwiłła Rudego. Przekazał on posesję ewangelikom reformowanym. Budynek został częściowo zniszczony przez katolików, obwiniających ewangelików o ostrzał pobliskiego kościoła pw. św. Michała. Wielokrotnie go przebudowano pod kierunkiem znanych architektów wileńskich m.in. Michała Szulca i Juliusza Kłosa. W XIX w. pałac należał do Kolegium Chemicznego Uniwersytetu Wileńskiego. Wielka, okrągła dwupiętrowa sala wykładowa została zbudowana specjalnie dla wykładów Jędrzeja Śniadeckiego. Na piętrze natomiast było mieszkanie i pracownia znanego artysty malarza Franciszka Smuglewicza.


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    „Były sobie Fabianiszki” w przekładzie na język litewski

    Prezentacja książki odbyła się 7 września podczas festiwalu Dni Wilna. — Po litewsku ukazała się moja proza wspomnieniowa będąca przekładem książki z 2020 r. „Były sobie Fabianiszki”. Niedawno publikacją zainteresował się...

    Czterodniowy tydzień pracy nie sprawdza się w wielu sektorach

    — Wdrożenie czterodniowego tygodnia pracy może korzystnie wpłynąć na stan zdrowia pracowników, co jest bardzo istotne na Litwie, gdzie wymagany staż pracy przed przejściem na emeryturę wynosi 35 lat....

    Historia oświaty na Wileńszczyźnie w muzeum w Orzełówce

    — W 2013 r. budynek byłej szkoły, której historia sięga 1927 r., został przekazany dla Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny. Rozpoczęły się prace remontowe. W 2015 r. zaczęliśmy się zastanawiać, jak najbardziej racjonalnie możemy...