W Wilnie upamiętniono Jędrzeja Śniadeckiego

Brakowało tablicy pamiątkowej

Tablica pamiątkowa powstała z inicjatywy i zaangażowania Litewskiego Towarzystwa Chemików Litwy. „Bardzo brakowało takiej tablicy w Wilnie. Chciałam upamiętnić postać wielkiego uczonego, żeby ludzie mogli przeczytać o nim i go poznać. Potrafił przyciągnąć na swe wykłady rzesze studentów, jak też społeczników, którzy interesowali się nauką i chemią. Umiał opowiadać o chemii szerokiemu audytorium w szczególny sposób” — podczas uroczystości odsłonięcia mówiła Birutė Railienė, inicjatorka zawieszenia litewsko-polskiej tablicy pamiątkowej.

Do jej projektu wykorzystano rzeźbiarski portret profesora Śniadeckiego dłuta Kazimierza Jelskiego odlany przez Jana Ostrowskiego w 1863 r. Nieprzypadkowo tablicę umieszczono na murach budynku Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu. Tu uczony wykładał chemię dla studentów Uniwersytetu Wileńskiego.

Twórca podstaw biochemii

Polski uczony Jędrzej Śniadecki (1768-1838) zasłynął jako twórca podstaw biochemii. „W latach 1797- 1832 był profesorem uniwersytetu w Wilnie. Wykładał chemię, farmację, medycynę, urządził laboratorium chemiczne. Popierał tajne stowarzyszenie filomatów i filaretów. Po zamknięciu uniwersytetu kontynuował pracę w wileńskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej.

Czytaj więcej: W Wilnie trwają obchody 250. rocznicy urodzin Jędrzeja Śniadeckiego

Autor pierwszego podręcznika chemii w języku polskim

Był też autorem pierwszego podręcznika chemii na Litwie napisanego w języku polskim (1800 r.). Jego praca „Teoria jestestw organicznych” przełożona na język francuski, niemiecki i rosyjski, jest jednym z pierwszych na świecie podręczników biologii ogólnej i biochemii. Zasłynął też jako krzewiciel higieny, dietetyki i wychowania fizycznego. Był prekursorem pediatrii na Litwie.

Wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów

Jędrzej Śniadecki, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych epoki oświecenia, pod wieloma względami wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów” — pisze w książce „Wilno. Przewodnik biograficzny” prof. Tomas Venclova.

Wybitny uczony brał też czynny udział w życiu społecznym i kulturalnym Wilna. „Był współzałożycielem i jednym z redaktorów »Dziennika Wileńskiego«, przyczynił się do założenia Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego, był jego pierwszym przewodniczącym. Należał do grona założycieli Towarzystwa Szubrawców, któremu przewodniczył od 1819 r.” — pisze prof. Venclova.

Jędrzej Śniadecki zmarł w wieku 69 lat w Wilnie 11 maja 1838 r. Został pochowany na wiejskim cmentarzyku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego, położonym niedaleko rodzinnego majątku Śniadeckich (obecnie Białoruś). W tym roku przypada 255. rocznica urodzin i 185. rocznica śmierci polskiego uczonego.

Czytaj więcej: Autorka książki o Jędrzeju Śniadeckim spotkała się ze słuchaczami PUTW

Mieszkał w domu Franka

Śniadecki mieszkał w Wilnie w tzw. domu Franka przy ulicy Wielkiej (Didžioji 1/2). Wykłady prowadził w Sali okrągłej Kolegium Chemicznego przy ul. Andrzeja Wolana (A. Volano 2). Właśnie na murach tego budynku, w którym dziś jest siedziba Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu, odsłonięto tablicę pamiątkową.

Dzieje budynku

Ciekawe są dzieje tego budynku, który mieści się przy jednej z najkrótszych uliczek starówki (długość 70 m). Nosi imię Andrzeja Wolana (ok. 1530/1531-1610), polsko-litewskiego pisarza, tłumacza, zwanego „papieżem kalwinów litewskich”. Był on też sekretarzem Mikołaja Radziwiłła Rudego, następnie królów: Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III.

W miejscu obecnego gmachu ministerstwa w XVI wieku stał pałac Hornostaja, należący później do Radziwiłła Rudego. Przekazał on posesję ewangelikom reformowanym. Budynek został częściowo zniszczony przez katolików, obwiniających ewangelików o ostrzał pobliskiego kościoła pw. św. Michała. Wielokrotnie go przebudowano pod kierunkiem znanych architektów wileńskich m.in. Michała Szulca i Juliusza Kłosa. W XIX w. pałac należał do Kolegium Chemicznego Uniwersytetu Wileńskiego. Wielka, okrągła dwupiętrowa sala wykładowa została zbudowana specjalnie dla wykładów Jędrzeja Śniadeckiego. Na piętrze natomiast było mieszkanie i pracownia znanego artysty malarza Franciszka Smuglewicza.