Viktorija Bartkutė-Vyšniauskienė, psycholog i praktyk terapii poznawczo-behawioralnej, zaleca przede wszystkim samoobserwację — jeśli wyjątkowo silne wahania nastroju i zły humor utrzymują się dłużej niż 4 do 6 tygodni po porodzie, jest to oznaka depresji poporodowej.
Doświadczają macierzyńskiej melancholii
Według psycholog V. Bartkutė-Vyšniauskienė, depresja poporodowa jest często mylona z matczyną melancholią, czyli tzw. baby blues.
„Do 80,8 proc. kobiet doświadcza melancholii po porodzie, która jest spowodowana nagłymi zmianami hormonalnymi oraz zmianami okoliczności życiowych. Charakteryzuje się ona smutkiem, niepewnością, strachem i podobnymi uczuciami, ale nie są one tak długotrwałe i wyraźne jak w przypadku depresji poporodowej” — wyjaśnia psycholożka.
Zazwyczaj matczyna melancholia trwa około dwóch tygodni, zanim poziom hormonów unormuje się, a kobieta odzyska siły fizyczne i emocjonalne, dostosuje się do nowych obowiązków i nabierze pewności siebie.
Nie tylko dla kobiet, ale także dla mężczyzn
Według specjalistki, depresja poporodowa to poważne wahania emocjonalne, które mogą wpływać na zdolność matki do dbania o siebie i swoje dziecko.
Do 19,2 proc. matek ma zdiagnozowaną depresję poporodową. Najczęściej ujawnia się ona w ciągu czterech tygodni od porodu, ale może występować przez dłuższy czas — w ciągu pierwszych sześciu miesięcy, a nawet pierwszego roku po porodzie.
„Jeśli co najmniej 4-6 tygodni po porodzie kobieta nadal nic nie chce, jest wycofana, przygnębiona, smutna, dużo płacze, nie ma uczuć do swojego dziecka lub wręcz przeciwnie, odczuwa nawet intensywne odrzucenie, złość, brak nadziei, wyczerpanie, nie może się skoncentrować, ma długotrwałe uczucie lęku, niepewności, poczucia winy, wstydu i je za dużo lub za mało — może to być objaw depresji poporodowej” — wyjaśnia V. Bartkutė-Vyšniauskienė.
Specjalistka zwróciła uwagę, że depresja poporodowa może wystąpić również u mężczyzn: „Choć może się to wydawać dziwne — przecież fizyczne i emocjonalne obciążenie związane z porodem spoczywa na kobiecie, a nie na mężczyźnie. Ale partnerzy wokół kobiet również stają w obliczu ogromnej zmiany w ich życiu, czując niepewność, strach, odpowiedzialność bycia głową rodziny i konieczności dbania o wszystkich”.
Apel o zrozumienie — nie ma idealnych rodziców
W dzisiejszych czasach wielu rodziców jest perfekcjonistami — chcą być rodzicami idealnymi, doskonałymi partnerami, robić wszystko poprawnie. Ale często pojawienie się pierwszego dziecka w rodzinie burzy tę idyllę — rodzice stają w obliczu rzeczywistości doświadczając, że sprawy nie są tak proste i łatwe, i stają przed bardzo emocjonalnym i psychologicznym wyzwaniem.
„Często rodzice pierworodnego zastanawiają się: czy naprawdę wszystko robię dobrze? Czy jestem odpowiednią mamą? Czy jestem odpowiednim tatą? Czy naprawdę robię coś, co nie zaszkodzi mojemu dziecku? Co jeszcze mogę zrobić, aby wszystko było idealne?” — mówi psycholog V. Bartkutė-Vyšniauskienė. — „Jednak bardzo ważne jest, aby zrozumieć, że nie ma idealnych rodziców. Będą lepsze i gorsze dni i noce podczas wychowywania dziecka. Rozumiejąc to, można bardziej odpowiednio ocenić pojawiające się trudności i zmiany, a także spróbować zareagować z »chłodniejszą głową« i przyzwyczaić się do zmian w życiu” — dodaje.
Po pomoc — po dwóch tygodniach
Psycholog zwróciła uwagę, że oboje rodzice powinni odpowiedzialnie monitorować samopoczucie i emocje swoje i partnera.
„Jeśli stan apatii utrzymuje się przez dwa tygodnie, należy nie zwlekać i zwrócić się o pomoc do specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, którzy pomogą ustalić prawdziwe przyczyny apatii, doradzą, jak poczuć się lepiej i, jeśli to konieczne, przepiszą leki, aby zapobiec pogorszeniu się sytuacji” — wyjaśnia psycholog.
Dodaje, że kompetentny specjalista może stwierdzić podczas pierwszej konsultacji, czy dana osoba jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z pewnymi sytuacjami i nie będzie potrzebować leków, czy też wręcz przeciwnie, układ nerwowy i hormony danej osoby są tak bardzo zachwiane, że nie jest ona w stanie kontrolować swoich myśli i emocji, podejmować decyzji i odpowiednio opiekować się dzieckiem.
„Z mojego doświadczenia wynika, że często nie ma potrzeby leczenia. Podstawą wszystkiego jest akceptacja siebie i swoich myśli. Nie ma potrzeby odczuwania poczucia winy czy wstydu z powodu tego, że nie czujemy się szczęśliwi z nowym członkiem rodziny. Nie oznacza to, że jesteś złym rodzicem. Po prostu potrzebujesz więcej czasu, aby zaakceptować nowe okoliczności w swoim życiu” — mówi V. Bartkutė-Vyšniauskienė.
Jak pomóc sobie lub bliskiej osobie?
Nieleczona depresja poporodowa może stanowić poważne zagrożenie dla rodziców i dziecka, dlatego ważne jest, aby znać podstawowe kroki, które można podjąć, aby sobie pomóc.
Zaleca się, aby spędzać więcej czasu na świeżym powietrzu, chodzić na spacery, stosować zdrową i zbilansowaną dietę, unikać kofeiny lub innych substancji drażniących, częściej spotykać się z rodziną i przyjaciółmi oraz starać się chodzić spać o tej samej porze, o której śpi dziecko, aby odpocząć.
Osoby z otoczenia zachęca się do otwartości — do pytania, czy świeżo upieczeni rodzice potrzebują pomocy, wspólnego czasu, wysłuchania lub odpoczynku w opiece nad dzieckiem.
„Być może rodzice chcą wyjść na kolację lub po prostu się zdrzemnąć, więc będziesz wspaniałym sąsiadem, jeśli dasz im możliwość zaopiekowania się maluchem przez kilka godzin. Ważne jest również, aby zrozumieć potrzebę rodziców do bycia sam na sam z rodziną, dlatego zachęcam do pytania, oferowania pomocy, ale dawania rodzicom przestrzeni do zaakceptowania lub odrzucenia jej” — mówi psycholog V. Bartkutė-Vyšniauskienė.
Więcej informacji na temat depresji poporodowej, objawów i dostępnej profesjonalnej pomocy można znaleźć na stronie www.pagalbasau.lt.
Zam. 2088