Wiedza o tym, jak rozpoznać sygnały tej przemocy i jak pomóc, może być kluczem do ochrony naszych dzieci przed dalszym krzywdzeniem.
Sygnały przemocy w domu i w szkole
Dzieci, które doświadczają przemocy w domu, mogą wykazywać wiele niepokojących zachowań. Mogą stać się wycofane, agresywne, lękliwe czy nadmiernie czujne. Fizyczne oznaki takie jak siniaki, zadrapania czy oparzenia powinny zawsze wzbudzać niepokój.
Zmiany w funkcjonowaniu codziennym dziecka, takie jak trudności ze snem, koszmary nocne czy enureza, również mogą świadczyć o doświadczanej przemocy.
Nawet jeśli przemoc nie ma miejsca w murach szkoły, jej skutki mogą być tam widoczne. Nagłe spadki w osiągnięciach szkolnych, unikanie kontaktu z rówieśnikami, problemy z koncentracją czy niezapowiedziane wagary – wszystko to powinno wzbudzić naszą czujność.
Czytaj więcej: Dorosłe problemy młodych: przemoc psychiczna wśród uczniów nadal aktualna
Rozmowa z dzieckiem – kluczem do prawdy
Kiedy podejrzewamy, że dziecko może być ofiarą przemocy, niezwykle ważne jest, aby podjąć działania, które pozwolą mu wyrazić swoje uczucia i przeżycia. Kluczowym elementem w tym procesie jest otwarta i empatyczna rozmowa. To właśnie przez nią możemy uzyskać wgląd w sytuację dziecka, zrozumieć jego potrzeby oraz zaoferować mu wsparcie.
Pierwszym krokiem jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym dziecko będzie miało pewność, że może otwarcie i bezpiecznie opowiedzieć o swoich przeżyciach. Rozmowa może wymagać cierpliwości i delikatności, ponieważ dzieci często boją się mówić o przemocy lub są zakłopotane swoimi emocjami.
Ważne jest, aby podczas rozmowy aktywnie słuchać dziecko, dając mu do zrozumienia, że jego słowa są ważne i słyszane. Dla dziecka to może być trudne doświadczenie, dlatego naszym zadaniem jest dawanie mu wsparcia i akceptacji. Pytania otwarte, które nie sugerują odpowiedzi, mogą być szczególnie pomocne. Warto także pytać o to, co dziecko czuje i jakie emocje towarzyszą mu w danej sytuacji.
Oto kilka przykładów pytań otwartych, które można zadać dziecku, aby zachęcić je do rozmowy: Co się wydarzyło, co się działo? Jak się czujesz? Co myślisz na ten temat? Opowiedz mi więcej o tym, co było dla ciebie najtrudniejsze. Czy coś cię niepokoi, czy chciałbyś/chciałabyś mi powiedzieć więcej? Jakie emocje towarzyszyły ci w tej sytuacji? Co byś chciał/chciała, żeby się zmieniło? Czy coś pomogło ci w radzeniu sobie z tym?
Warto pamiętać, że podczas zadawania pytań otwartych należy zachować cierpliwość i pozwolić dziecku na wolne wyrażanie swoich myśli. Nie należy wywierać presji ani narzucać odpowiedzi. Ważne jest także reagowanie z empatią i zrozumieniem na to, co dziecko mówi, oraz unikanie oceniania lub krytykowania jego uczuć i doświadczeń. Dzięki temu dziecko będzie bardziej skłonne do otwartej rozmowy i dzielenia się swoimi przeżyciami.
Możemy zapewnić dziecku, że jesteśmy tu, aby mu pomóc i że nie jest same ze swoimi przeżyciami. Jeśli podejrzewamy, że dziecko jest ofiarą przemocy, ważne jest, aby poinformować odpowiednie służby lub specjalistów, którzy mogą zająć się tą sytuacją i zapewnić dziecku pomoc.
Jeśli potwierdzą się nasze obawy, konieczne jest podjęcie kroków w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa. Zasady pierwszej pomocy psychologicznej są tutaj niezmiernie ważne – warto zwrócić się do specjalisty, takiego jak psycholog czy pedagog szkolny (socjalny). Warto również zaangażować inne osoby z otoczenia dziecka, takie jak wychowawca klasowy czy inni członkowie rodziny.
Czytaj więcej: Miesiąc zwiększania świadomości „Bez przemocy 2023” w Gimnazjum w Awiżeniach
Zapobieganie przemocy – edukacja i świadomość
Zapobieganie przemocy wobec dzieci to kluczowy cel, który można osiągnąć poprzez edukację i podniesienie świadomości zarówno wśród dorosłych, jak i młodzieży. Oto kilka kluczowych aspektów, które podkreślają znaczenie edukacji i świadomości w walce z przemocą wobec dzieci.
Dyskusje podczas lekcji wychowawczych w ramach wdrażania programów edukacyjnych, takich jak: „Szkoła bez przemocy” czy „Umiejętności życiowe” (program ostatnio krytykowany za kontrawersyjną treść, dotyczącą tematu płciowości i wartości rodzinnych, ale nie zmienia to faktu, że większość tematów, takich jak „Radzenie z przemocą” i „Jak rozpoznać przemoc”, jest jak najbardziej aktualna), które uczą dzieci i młodzież o rodzajach przemocy, jej konsekwencjach oraz sposobach radzenia sobie z nią, jest kluczowym krokiem w zapobieganiu przemocy. Takie programy mogą również uczyć empatii, zdrowych wzorców komunikacji oraz rozwiązywania konfliktów bez użycia przemocy.
Rodzice odgrywają istotną rolę w kształtowaniu zachowań i wartości swoich dzieci. Warsztaty dla rodziców mogą pomóc im w zrozumieniu, jakie są zdrowe wzorce wychowawcze, jak radzić sobie ze stresem i frustracją oraz jak efektywnie komunikować się z dziećmi, aby uniknąć przemocy.
Kluczowym elementem zapobiegania przemocy jest promowanie zdrowych wzorców komunikacji i rozwiązywania konfliktów. Dzieci i młodzież powinni być uczeni, jak wyrażać swoje uczucia i potrzeby w sposób konstruktywny, a także jak słuchać innych i rozumieć ich perspektywę.
Kampanie społeczne dla społeczności lokalnej, działania edukacyjne mogą pomóc w zwiększeniu świadomości społecznej na temat przemocy wobec dzieci i jej negatywnych skutków. Dzięki temu ludzie stają się bardziej wrażliwi na ten problem i bardziej gotowi do działania w celu jego zapobiegania. Warto promować współpracę między różnymi sektorami społeczeństwa, takimi jak: szkoły, organizacje pozarządowe, służby zdrowia i organy ścigania. Wspólna praca może pomóc w zintegrowanym podejściu do zapobiegania przemocy. Regularne badania i monitorowanie przypadków przemocy wobec dzieci pozwalają na ocenę skuteczności podejmowanych działań i dostosowywanie strategii zapobiegania na podstawie danych.
Warto zrozumieć, że zapobieganie przemocy wobec dzieci to proces długotrwały, który wymaga zaangażowania wielu podmiotów społecznych. Edukacja i podnoszenie świadomości stanowią fundamentalny element tego procesu, ponieważ pomagają zmieniać kulturowe i społeczne normy, które mogą prowadzić do przemocy. Dążenie do stworzenia społeczeństwa wolnego od przemocy zaczyna się od edukacji i świadomości, by zapewnić dzieciom bezpieczne i zdrowe środowisko do wzrostu i rozwoju.
Ochrona dzieci przed przemocą to nasza wspólna odpowiedzialność. Poprzez edukację, rozmowy i podnoszenie świadomości możemy pracować nad stworzeniem świata, w którym każde dziecko będzie mogło rosnąć w bezpiecznym i wspierającym środowisku.
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 44 (127) 04-10/11/2023