Język polski na medal

Olimpiada polonistyczna odbywa się w formule pisemnej oraz ustnej. W pierwszym dniu zmagań uczestnicy mają za zadanie napisanie rozprawki lub interpretacji utworu literackiego, w drugim – wygłoszenie przed komisją wcześniej przygotowanego przemówienia na temat językowy lub literacki. 

Wydawałoby się to proste, jednak tak nie jest. Zakres tematów, nie tylko z dziedziny literatury, lecz także opracowań krytyki literackiej, wybiega daleko poza te przewidziane w szkolnych podręcznikach, tak więc decydując się na udział w konkursie, uczniowie mają do nadrobienia wiele dodatkowego materiału. 

Kolejnym progiem do pokonania jest czasami dla uczestników przezwyciężenie własnej nieśmiałości, strachu przed wystąpieniami publicznymi, ważna jest więc umiejętność radzenia sobie z tremą i otworzenia się przed komisją. Z tym zadaniem młodzi ludzie radzą sobie świetnie – jak się okazuje. 

Olimpiada to nie tylko zdobywanie szlifów kompetencji językowych czy szerokiej wiedzy z zakresu literatury, lecz także umiejętność dyskutowania z członkami komisji czy udzielania pierwszych wywiadów w świetle kamer i błyskach fleszy. 

Czytaj więcej: Eliminacje do XXXV Olimpiady Literatury i Języka Polskiego [GALERIA]

Skromnie na piedestale

Wydawać by się mogło, że w dzisiejszym świecie liczy się przede wszystkim przebojowość, tupet i autoprezentacja, ale życie weryfikuje to założenie. Nagrodę główną na XXXV Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego na Litwie komisja przyznała nad podziw skromnej Ewelinie Radzewicz z Liceum im. Adama Mickiewicza w Wilnie. Do konkursu uczennicę przygotowała nauczycielka języka polskiego Aneta Polakiewicz.

Zwyciężczyni, uczennica klasy maturalnej, zdecydowała się przystąpić do zmagań konkursowych dopiero w ostatniej klasie nauki w szkole. Jak się okazało, warto było, gdyż pierwsze podejście okazało się zwycięskie i jej wysiłek został nagrodzony złotym medalem. 

– Udział w olimpiadzie był dla mnie ogromnym personalnym wyzwaniem. Wielokrotnie dostawałam propozycje wzięcia udziału w olimpiadzie, ale zawsze rezygnowałam. To był pierwszy mój krok, kiedy pokonałam samą siebie – mówiła po odebraniu nagrody Ewelina. 

Jak dodała zwyciężczyni, język polski jest dla niej bardzo ważną wartością, a poza tym, jak podkreśla, uwielbia czytać, szczególnie ceni książki Jakuba Małeckiego oraz Olgi Tokarczuk. 

W poszukiwaniu wartości

Miejsce na podium przyznano też Tomaszowi Michalcevičiusowi z klasy IIIG Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach w rejonie solecznickim, uczniowi polonistki Krystyny Turkot. Drugie podejście, rok po roku, przyniosło mu drugie miejsce. 

– Cieszę się, że w tym roku poszło mi o wiele lepiej. Swoje przemówienie ustne poświęciłem utworowi Adama Mickiewicza „Dziady”. Myślę, że ten poeta jest nieodłączną częścią każdego mieszkańca Wileńszczyzny. Łączy nas wspólna historia, te same miejscowości, przecież dosłownie chodzimy śladami naszego wieszcza. Jego twórczość naprawdę jest fascynująca. Bardzo podoba mi się jego perspektywa postrzegania świata – dzielił się swoimi przemyśleniami Tomek. 

W części pisemnej olimpiady uczeń wybrał temat literatury jako strażniczki wartości sakralnych, a wśród ważnych dla niego, nieprzemijających wartości wymienia takie pojęcia, jak: miłość, rodzina, ojczyzna, moralność.

Za motto tegorocznej olimpiady posłużyły słowa Zbigniewa Herberta „Kultura to […] budowanie wartości, dla których warto żyć”. 100. rocznica urodzin poety stała się dobrą okazją do przywołania pytań o ponadczasowe wartości współczesnych młodych ludzi. 

– Szykując się do olimpiady, odkryłam dla siebie postać Zbigniewa Herberta, który bardzo mnie zainteresował. Niektóre motywy jego wierszy, jak np. te dotyczące poszukiwania siebie, odkrywania tożsamości, poszukiwania odwagi są bardzo inspirujące – mówi w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” zdobywczyni II miejsca, Emilia Gajewska z klasy IIIG Gimnazjum im. św. Jana Pawła II w Wilnie, uczennica polonistki Janiny Snarskiej. 

W poszukiwaniu sensu i korzeni

„Funkcje perswazyjne języka w propagandzie politycznej” to temat przemówienia ustnego Jarosława Sokołowskiego z Gimnazjum im. Władysława Syrokomli w Wilnie, laureata III miejsca olimpiady polonistycznej. Wybór tego tematu nie był przypadkowy, ponieważ interesuje się on zarówno polityką, jak i filozofią.

– Swój udział w olimpiadzie zawdzięczam swojej pani od polskiego, Łucji Minowicz, którą bardzo szanuję. Lubię nowe wyzwania, wykorzystuję każdą okazję, by stać się lepszą osobą. Wiele możliwości ku temu stwarza czytanie. Gdy przeczytałem dyskurs o początkach nierówności między ludźmi Jeana-Jacques’a Rousseau, zrozumiałem, że ogromnie mnie fascynują filozofia i nauki polityczne. Potem sięgnąłem po Camusa i Kierkegaarda, co pomogło mi doszukać się sensu w życiu. Dzisiaj jestem tutaj. Nigdy nie czułem się tak szczęśliwy, jak dzisiaj – mówił Jarosław po uroczystości wręczenia nagród. – Jestem Polakiem, jestem obywatelem państwa litewskiego, jestem Europejczykiem. Wszystko to się składa na moje „ja”. W swojej rozprawce napisałem, że odcinając swoje korzenie, odcinamy to, kim jesteśmy, umieramy jako ludzie. Kocham język polski, kocham Mickiewicza i Słowackiego, jestem w duszy romantykiem – dodaje. 

Czytaj więcej: Podsumowanie 35. olimpiady polonistycznej na Litwie [GALERIA]

Święto polskiej mowy

Uroczystość podsumowania olimpiady polonistycznej odbywa się co roku w wyjątkowo uroczystej oprawie. Tym razem uczestników olimpiady, nauczycieli i gości zaprosiła do siebie Akademia Edukacji na Uniwersytecie Witolda Wielkiego. 

Organizatorzy święta – Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej – zadbali o dopięcie wydarzenia na ostatni guzik. Na fortepianie zabrzmiał nastrojowy nokturn Chopinowski, a studenci pedagogiki języka polskiego przygotowali koncert poezji śpiewanej z towarzyszeniem gitar. Muzyczną aranżację do słów wierszy Zbigniewa Herberta skomponowała Sabina Lachowicz, absolwentka filologii polskiej na UWW. 

Wydarzenie zgromadziło na sali wielu dostojnych gości. Złożyć osobiście gratulacje oraz wręczyć prezenty uczestnikom olimpiady przybył ambasador RP na Litwie Konstanty Radziwiłł. Olimpijczyków honoruje co roku również Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” – prezenty i dyplomy wręczyła prezes Krystyna Dzierżyńska. Dodać należy, że Ambasada RP wraz Macierzą Szkolną były głównymi fundatorami nagród. Gratulacje uczestnikom składał również poseł na Sejm RL Czesław Olszewski. 

Na uroczystość przybyli przedstawiciele poszczególnych samorządów: rejonu solecznickiego z wicemerem Waldemarem Śliżewskim na czele, rejonu wileńskiego z wiceprezes wydziału oświaty Janiną Klimaszewską oraz doradczynią dyrektora administracji Aliną Kowalewską ze stołecznego samorządu. 

– Numeracja olimpiady, która odbyła się po raz 35, pokazuje, że jest to wielkie dzieło. Przede wszystkim chciałbym podziękować wszystkim, którzy przyczynili się swoimi rękami do tego, że to dzieło trwa tak długo – dziękował ambasador Konstanty Radziwiłł uczniom, ale też tym osobom, które za nimi stoją, czyli rodzicom i nauczycielom. 

Prezes Macierzy Szkolnej Krystyna Dzierżyńska zwróciła uwagę, że uczestnicy 35. olimpiady polonistycznej już poprzez sam udział w konkursie są zwycięzcami, stanowią młodą elitę polskiego społeczeństwa. 

– Cieszymy się bardzo, że język ojczysty traktujecie priorytetowo. Cieszymy się bardzo, że jesteście zainteresowani tą bogatą skarbnicą literatury polskiej, że otrzymując tematy olimpijskie, potraficie dobrze je rozwinąć i dobrze wypaść na olimpiadzie – mówiła Krystyna Dzierżyńska, podkreślając, że język polski jest jednym z sześciu głównych języków europejskich, co otwiera wiele możliwości.

Pogratulować wyników uczestnikom olimpiady przybył wicekanclerz Akademii Edukacji na Uniwersytecie Witolda Wielkiego, dr Mindaugas Nefas. Wręczył on uczniom zaświadczenia uczestnika olimpiady, życząc bycia ambasadorami języka polskiego i kultury polskiej. 

Miłym akcentem uroczystości były słowa skierowane do uczestników olimpiady od laureatów poprzednich odsłon konkursu. Swoimi przemyśleniami z perspektywy czasu podzielili się Margarita Anuszkiewicz, laureatka II miejsca z 2022 r., jak również Łukasz Kamiński, zdobywca III nagrody w 2015 r.

Gratulacje, ale to nie koniec!

Podsumowując wyniki olimpiady, przewodnicząca komisji sprawdzającej, doc. dr Barbara Dwilewicz, podkreśliła, że były to dwa dni bardzo ciekawej i odpowiedzialnej pracy. Z zakwalifikowanych 29 uczniów do finału ostatecznie stawiło się 26 osób z polskich szkół Wilna, rejonu solecznickiego, wileńskiego, trockiego i święciańskiego. 

– To jest takie budujące, kiedy słucham młodzież i widzę wielkie zafascynowanie tematem, nad którym rozważają olimpijczycy, kiedy dyskutują, z wielkim zaangażowaniem bronią swego zdania. To świadczy o tym, że mają własne zdanie na jakiś temat, co dobrze o nich świadczy. Uczestnictwo w olimpiadzie poprzedza żmudna, mrówcza praca, która wymaga wiele wysiłku i poświęcenia, nie tylko od ucznia, ale też nauczyciela i rodzica. Chcę im wszystkim pogratulować, bo w tej olimpiadzie nie ma zwyciężonych. Wszyscy są zwycięzcami – gratulowała przewodnicząca komisji.

Eliminacjom konkursowym na Litwie przyglądały się naukowczynie z Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego w Warszawie, dr Magdalena Bober-Jankowska oraz mgr Magdalena Abramczyk. 

– W imieniu prezydium komitetu głównego olimpiady w Warszawie dziękujemy, że przed laty podjęli państwo tę inicjatywę, która przerodziła się w tak piękne i wyjątkowe święto języka polskiego. Naprawdę jesteście częścią większej wspólnoty, którą łączy zamiłowanie do polskiego języka, polskiej literatury i kultury. Ta pasja czyni was wyjątkowymi. Literatura bowiem uczy wrażliwości, daje narzędzia pozwalające poznać świat i samego siebie. Wchodzi w dialog ze wszystkimi naszymi niepokojami, poszukiwaniami, pytaniami do świata. Udział w konkursie daje również bardziej wymierne korzyści: może otworzyć różne ścieżki rozwoju, wielu laureatów podejmuje studia na prestiżowych polskich uczelniach, odnosząc kolejne sukcesy na polu naukowym i w wybranych przez siebie profesjach – mówiła Magdalena Abramczyk, sekretarz naukowa Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego.

Na koniec zaprosiła zwycięzców olimpiady na Litwie na zawody międzynarodowe, które odbędą się 12 kwietnia w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. 

Finał olimpiady – etap międzynarodowy

W Warszawie Litwę będzie reprezentować 10 laureatów. Są to: zdobywczyni 1. miejsca Ewelina Radzewicz z Liceum im. Adama Mickiewicza w Wilnie (nauczycielka Aneta Polakiewicz), dwoje laureatów 2. Miejsca – Emilia Gajewska z Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie (nauczycielka Janina Snarska) oraz Tomas Michalcevičius z Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach (nauczycielka Krystyna Turkot), a także troje zdobywców 3. miejsca: Joanna Dacewicz z Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Bezdanach (nauczycielka Edyta Klimaszewska), Radosław Bartoszewicz z Gimnazjum im. Władysława Syrokomli w Wilnie (nauczycielka Barbara Dajnowicz) oraz Jarosław Sokołowski z Gimnazjum im. Władysława Syrokomli w Wilnie (nauczycielka Łucja Minowicz). 

Do udziału w międzynarodowej olimpiadzie polonistycznej w Warszawie zakwalifikowali się też zdobywcy wyróżnienia: Agnieszka Rawdo z Gimnazjum im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Wilnie (nauczycielka Renata Slavinskienė), Kamila Wojnicz z Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Bezdanach (nauczycielka Edyta Klimaszewska), Alivija Deviatnikova z Gimnazjum Inżynieryjnego im. Joachima Lelewela w Wilnie (nauczycielka Wiesława Mieszkuniec) oraz Emilia Podolska z Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach (nauczycielka Krystyna Turkot).

Organizatorami tego święta języka polskiego i literatury na Litwie były: Ministerstwo Oświaty, Nauki i Sportu, Litewska Agencja Oświaty Nieformalnej, Akademia Oświaty Uniwersytetu Witolda Wielkiego.

Partnerzy: Ambasada RP na Litwie, Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”, Uniwersytet Wileński.

Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 08 (25) 02-08/03/2024