Spory między nieletnimi a pracodawcami zdarzają się rzadko. Powstają, podobnie jak w przypadku dorosłych pracowników, głównie w związku z wypłatą wynagrodzenia. Na Litwie małoletni mogą rozpocząć pracę w wieku 14 lat, ale w zależności od tego, czy są dziećmi, czy nastolatkami, istnieją różne ograniczenia dotyczące rodzaju pracy, którą mogą wykonywać, godzin pracy i odpoczynku oraz zawarcia umowy. Grupa wiekowa dzieci obejmuje osoby w wieku do 16 lat, natomiast młodzież to osoby w wieku od 16 do 18 lat – poinformowano nas Państwowa Inspekcja Pracy.
Wiele formalności
Nawet w przypadku osoby w wieku 14 lat zatrudnienie musi być objęte umową o pracę, w której strony umowy uzgadniają istotne warunki, tj.: funkcję pracy, wynagrodzenie i miejsce pracy, a także czas pracy i system czasu pracy. Tylko w ten sposób można uzyskać pewność zatrudnienia, która jest niezbędna zwłaszcza w razie wypadku przy pracy.
Należy też zauważyć, że zawarcie umowy o pracę z nieletnim wymaga pisemnej zgody jednego z rodziców lub innego przedstawiciela ustawowego dziecka, zaświadczenia lekarskiego wydanego przez zakład opieki zdrowotnej, stwierdzającego, że dziecko jest zdolne do wykonywania danej pracy, oraz pisemnej zgody szkoły, do której dziecko jest zapisane w trakcie roku szkolnego.
Warto zaznaczyć, że dziecko może wykonywać jedynie lekkie prace, które są zgodne z jego możliwościami fizycznymi i nie wpływają negatywnie na jego bezpieczeństwo, zdrowie, rozwój fizyczny, umysłowy, moralny lub społeczny. Ponadto małoletnim zabrania się wykonywania pracy, w której alkohol jest obecny w jakimkolwiek procesie (przyjmowanie zamówień, składanie zamówień).
„Przed zatrudnieniem osoby poniżej 18. roku życia pracodawca musi: wysłać osobę na badania lekarskie, przedstawić opis przewidywanych warunków pracy, wskazując potencjalne ryzyko zawodowe; uzyskać zaświadczenie lekarskie od organu opieki zdrowotnej i postępować zgodnie z wnioskiem z zaświadczenia lekarskiego przy przydzielaniu osoby do określonej pracy; poinformować osobę o potencjalnym ryzyku zawodowym oraz o wszelkich środkach bezpieczeństwa i higieny pracy” – czytamy w piśmie Państwowej Inspekcji Pracy.
Limity czasu pracy
Należy zauważyć, że oprócz ogólnych gwarancji, mających zastosowanie do wszystkich pracowników na mocy kodeksu pracy, prawo pracy zapewnia dodatkowe gwarancje dla nieletnich w odniesieniu do czasu pracy, okresów odpoczynku i innych ograniczeń.
Czas pracy dzieci przy pracach lekkich:
1) poza rokiem szkolnym, w przypadku pracy trwającej co najmniej tydzień, do 6 godzin dziennie i 30 godzin tygodniowo;
2) w trakcie roku szkolnego – do 12 godzin tygodniowo: do 2 godzin dziennie w dni nauki szkolnej i do 6 godzin dziennie w dni wolne od nauki szkolnej, jeżeli praca jest wykonywana w trymestrze lub semestrze, ale nie w godzinach nauki szkolnej.
Czas pracy młodocianych nie może przekraczać 8 godzin dziennie poza dziennym wymiarem zajęć szkolnych i nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo poza tygodniowym wymiarem zajęć szkolnych.
Czas pracy młodzieży pracującej na podstawie umowy o praktykę w przedsiębiorstwie nie może przekraczać 8 godzin dziennie (w połączeniu z codziennymi lekcjami/wykładami i zdobywaniem wiedzy teoretycznej w przedsiębiorstwie oraz w ramach szkolenia w miejscu pracy) i 40 godzin tygodniowo (w połączeniu z cotygodniowymi lekcjami/wykładami i zdobywaniem wiedzy teoretycznej w przedsiębiorstwie oraz w ramach szkolenia w miejscu pracy).
Odpoczynek jest ważny
W przypadku osób w wieku poniżej 18 lat, które są zatrudnione w więcej niż jednym miejscu pracy lub odbywają szkolenie zawodowe i pracują, dzienny i tygodniowy czas pracy w każdym miejscu pracy oraz czas spędzony na szkoleniu praktycznym są sumowane. Dzieci mogą wykonywać dozwolone lekkie prace w czasie wolnym, z wyjątkiem pracy przed szkołą i w nocy. Dzieci nie mogą pracować w godzinach porannych, między godz. 6 a 7 przed szkołą.
Praca w porze nocnej, w tym szkolenie praktyczne, dla osób poniżej 18 roku życia:
1) praca dzieci przy pracach lekkich, w tym praktyczna nauka zawodu, w godz. od 20 do 6, jest zabroniona;
2) praca młodzieży, w tym szkolenie praktyczne, w godz. od 22 do 6 jest zabroniona;
3) w przypadku młodocianych pracujących na statkach, noc jest 9-godzinnym okresem rozpoczynającym się nie później niż o godz. 22 i kończącym się nie wcześniej niż o 6 rano.
Okresy odpoczynku dla osób poniżej 18. roku życia:
1) co najmniej 2 dni odpoczynku w tygodniu, w miarę możliwości następujące po sobie, z których jeden musi przypadać w niedzielę;
2) jeżeli czas pracy lub szkolenia praktycznego jest dłuższy niż 4 godziny, należy zapewnić dodatkową przerwę na odpoczynek trwającą co najmniej 30 minut. Jest ona wliczana do czasu pracy lub czasu szkolenia praktycznego;
3) dzieci muszą mieć zapewnione co najmniej 14 godzin nieprzerwanego dziennego odpoczynku w okresie 24 godzin;
4) młodociani muszą mieć zapewnione co najmniej 12 godzin nieprzerwanego dziennego odpoczynku w okresie 24 godzin.
Urlop też przysługuje
Ponadto nieletni nie mogą być rozróżniani między pracą bierną a pracą w domu. Małoletnim przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 25 dni roboczych (jeśli pracują 5 dni w tygodniu) lub 30 dni roboczych (jeśli pracują 6 dni w tygodniu). Jeśli liczba dni roboczych w tygodniu jest mniejsza lub inna, pracownik musi otrzymać 5 tygodni urlopu.
Dzieciom udziela się urlopu wypoczynkowego na ich wniosek lub urlopu bezpłatnego w okresie wakacji szkolnych. Dzieciom przysługuje 14 kolejnych dni kalendarzowych wolnych od pracy w okresie letnich wakacji szkolnych. Dzieciom przysługuje co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego w okresie letnich wakacji uczniów, pod warunkiem, że są zatrudnione przez cały okres letnich wakacji uczniów w danym roku.
„Prawidłowo sformalizowana umowa o pracę daje pewność zatrudnienia, co jest niezwykle istotne, zwłaszcza w razie wypadku przy pracy. Umowa o pracę gwarantuje też, że pracownik otrzyma uzgodnione wynagrodzenie, a w razie niedotrzymania tej umowy przez pracodawcę stanowi podstawę dla pracownika do obrony swoich naruszonych praw przed komisją ds. sporów pracowniczych. Ponadto, jeśli pracodawca mógł naruszyć normy prawa pracy (np. pracodawca narusza przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, nie przestrzega reżimu pracy i odpoczynku itp.), pracownik może złożyć pisemną skargę i dowody do Państwowej Inspekcji Pracy w celu zidentyfikowania konkretnej sytuacji i zastosowania odpowiednich środków przeciwko pracodawcy” – czytamy w komunikacie PIP.
Czytaj więcej: Gdy kieszonkowych już za mało: wakacyjne zatrudnianie nieletnich
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 17 (50) 04-10/05/2024