Uroczystość ta mogła stać się asumptem do tego, by wileńskie krzyże wpisały się na stałe do symboliki Armii Krajowej. Środowisko kombatantów wileńskiej AK sięgnęło po projekt opracowany przez pochodzącego z Wilna, a zmarłego dwa lata wcześniej por. Romualda Nowickiego, oficera Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Według jego pomysłu w listopadzie 1989 r. w warsztacie mistrza grawerskiego Zbigniewa Cegielskiego w Warszawie powstała patryca, a następnie matryca i wreszcie odznaka pamiątkowa dla uczestników walk o Wilno podczas operacji „Ostra Brama”. Srebrzony i oksydowany znak, tłoczony z miedzi, o wymiarach 34×21 mm przedstawia kotwicę Polski Walczącej na tle Góry Trzykrzyskiej. Na środkowym krzyżu widnieją litery „AK” i data „1944”. U dołu odznaki, na wstędze znajduje się napis „WILNO”.
Skromny, ale jednocześnie gustowny projekt został dostrzeżony w kolejnych latach. Z inicjatywy instruktora harcerskiego i kolekcjonera akowskich odznak Lesława J. Welkera w 1996 r. (emisja była spóźniona o dwa lata) z okazji 50. rocznicy operacji wybita została odznaka wykorzystująca poprzedni motyw. Odznaka, w nakładzie zaledwie 50 egzemplarzy, zrealizowana została w warsztacie grawerskim Metaloplastyka Z.A. Kowalski w Lublinie dla uczestników wyjazdu Okręgu Toruń Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej do Wilna. Góra Trzykrzyska z biało-czerwoną kotwicą Polski Walczącej zostały wpisane w złote koło o średnicy 40 mm. Pod symbolem Polskiego Państwa Podziemnego na niebieskiej szarfie widnieje napis „OSTRA BRAMA”, a pod nim dwa zielone wieńce: dębowy i laurowy. Dodatkowo w centrum odznaki znalazły się niewielkie inicjały „LJW”, należące do inicjatora wznowienia.
| Fot. mat. pras.
| Fot. mat. pras.
W trakcie przygotowań do obchodów 80. rocznicy walk o Wilno powrócono do pięknego motywu. Z inicjatywy Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, przy wydatnym wsparciu centrali Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN, w pracowni grawerskiej Andrzeja Panasiuka w Warszawie powstała jubileuszowa odznaka. Wybita została z mosiądzu, srebrzona, a następnie oksydowana i przecierana, by wydobyć głębię z warstw i podkreślić szczegóły. Posiada niemal niezmieniony kształt, ale inne wymiary: 29×19 mm. Uwzględniając datę rocznicy, po bokach odznaki znalazły się daty „1944” i „2024”. Wpinka kolportowana będzie bezpłatnie podczas wszystkich uroczystości poświęconych 80. rocznicy operacji „Ostra Brama”.
Czytaj więcej: Trzy Krzyże – jeden z symboli Wilna
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 26 (76) 06-19/07/2024
